De kunst van zes jaar witte konijnen


Dit weekend zwaait Johan Vande Lanotte (SP.A) af op Begroting. Op het eerste gezicht laat hij een hele mooie erfenis na bij de Belgische overheidsfinanciën. In de beleidsverklaring van Verhofstadt klonk het zo: ,,Een begrotingsevenwicht voor de zevende maal op rij. Dit lijkt intussen gewoon, maar het is niet gewoon. De meeste landen in Europa hebben een tekort, onze buurlanden hebben een tekort, de Verenigde Staten hebben een tekort. Zij maken hun staatsschuld groter, wij maken onze staatsschuld kleiner. Als een van de enige landen. Ik geef toe, we komen van ver. Maar dit jaar daalt onze staatsschuld tot 90 procent, het laagste peil in 25 jaar.''


En toch. Weinig economen juichen over het begrotingsbeleid van de afgelopen jaren. Sommigen zijn zelfs uitgesproken kritisch (zie interviews hiernaast). Een kritiek die steevast terugkomt, is het overdadige gebruik van eenmalige maatregelen. Met welke operaties gaat Vande Lanotte de begrotingsannalen in?

De overname Belgacom-pensioenfonds voor 5 miljard euro is alleszins de meest betwiste ingreep. Eerst wou hij daarmee twee begrotingsjaren (2003 en 2004) redden, maar daar zouden de Europese instanties niet akkoord mee gaan. De 5 miljard euro werd dan maar volledig ingeschreven op 2003. Om ook 2004 te laten kloppen vervroegde hij meer dan 1 miljard euro uitzonderlijke uitgaven van de NMBS . Geen enkel bedrijf die dat voor de Belgische fiscus zou moeten proberen, maar Vande Lanotte redde er wel twee begrotingen mee.

De Belgacom-spaarpot werd gewoon overgenomen om de lopende uitgaven mee te financieren, maar de staat heeft zich wel alle pensioenverplichtingen van de werknemers van Belgacom op de nek gehaald. Met het kleinere Biac-pensioenfonds gebeurde hetzelfde.

De eenmalig bevrijdende aangifte spekte de begroting-2004 voor 500 miljoen euro . Een langetermijnschuld staat daar niet tegenover. Integendeel, de repatriëring van zwart geld zou ook de komende jaren extra zuurstof aan de economie moeten geven. Volgend jaar wordt op 400 miljoen euro gerekend voor de nieuwe fiscale regularisatie.

De effectisering van de schulden moet dit jaar 500 miljoen euro opbrengen, volgend jaar 600 miljoen euro. Een pakket belastingsachterstallen wordt aan een bank verkocht. Voor 2005 gaat het om 10 miljard euro achterstallen die voor 500 miljoen euro worden ,,geëffectiseerd''.

Voordeel voor de overheidsfinanciën: ze kan meteen 500 miljoen euro innen, terwijl ze anders van die opbrengsten niet zeker is wanneer ze binnenkomen. Nadeel: brengt 10 miljard euro belastingsachterstallen echt ,,maar'' 500 miljoen euro meer op?

Verkoop van vastgoed en gronden of ,,sale-and-lease-backoperaties''. De uitverkoop van onze kroonjuwelen, deze begroting met de ambassade van Tokio op kop, heeft jaar na jaar de begrotingskas moeten spijzen.

Op basis van cijfers van minister Reynders berekende CD&V dat tussen 1999 en 2005 voor bijna 1,1 miljard euro overheidspatrimonium van de hand is gedaan. Voor volgend jaar moeten gebouwen en de uitgifte van beleggingscertificaten op overheidsgebouwen 640 miljoen euro opleveren. Tegenover die eenmalige opbrengst staat een langlopende huurverplichting, omdat de overheid in veel gevallen niet uit de gebouwen wegtrekt. Het gros van de huurprijzen moet opgehoest worden na 2007.

Uitgaven en inkomsten in de tijd werden soms een begrotingsjaar verschoven (belastinghervorming pas bij eindafrekening, het boeken op de laatste dag van het jaar van de Elia-heffing). Die truc pasten zijn voorgangers ook meermaals toe.


DS, 15-10-2005, (Isabel Albers)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB