De pessimist in de separatist

Bart De Wever, Het kostbare Weefsel, Kapellen: Pelckmans, 2008 (226p).


BRUSSEL - De maatschappij is ziek, de gezinnen versplinterd, de gemeenschap geatomiseerd en de individuen verloren gelopen in hun absolute vrijheid. In zijn columns toont Bart De Wever zich als een cultuurpessimist. Een onafhankelijk Vlaanderen is voor hem ook een maatschappelijk project. 'We moeten het kostbare weefsel van de samenleving herstellen.'


Bart De Wever wil niet alleen een onafhankelijk Vlaanderen om de pensioenen veilig te stellen, hij heeft er ook een maatschappijvisie voor. In de politique politicienne van de staatshervorming raakt dat soort vragen ondergesneeuwd. Maar in zijn columns in De Standaard en De Morgen vond De Wever wel ruimte om zijn visie op mens en maatschappij uit te werken. Weliswaar gefragmenteerd in korte tekstjes, geordend volgens de toevallige loop van de actualiteit en gevuld met meer maatschappijkritiek dan voorstellen hoe het concreet anders moet, ontwikkelde De Wever daarin zijn ideeën over identiteit en gemeenschap, sociale cohesie en het belang van een collectief waardestelsel. Die teksten zijn nu gebundeld in het boek Het kostbare weefsel, een verwijzing naar de Britse conservatieve filosoof Edmund Burke (1729-1797), de ideologische bron van De Wever.

'Mijn maatschappijvisie is in grote mate gebaseerd op de filosofie van Edmund Burke, die ik tijdens mijn studentenjaren heb bestudeerd. En ik moet zeggen dat mijn ideologische kader sindsdien nauwelijks veranderd is. Burke blijft een kapstok waar ik alle nieuwe maatschappelijke vragen aan op kan hangen. Dat is een enorme troef in de politiek. Mijn ideeën zijn niet gebaseerd op kiezersenquêtes of marktonderzoeken, ze spruiten voort uit een diepe en duidelijke overtuiging.'


U begint uw boek met een stuk over Burke dat u in 2003 in De Standaard publiceerde.

'Ik was toen nog een beginnend politicus, die bovendien net onder de kiesdrempel was gedoken. Een mens zou van minder een dipje krijgen. Het schrijven van dat essay was een uitstekende therapie, en ik heb er veel reacties op gekregen. Dat iemand van mijn leeftijd weer voor zulke ideeën durfde uit te komen, was nieuw.'


U claimde er de geuzennaam 'conservatief' mee. Wat betekent dat voor u?

'Het begrip is semantisch vervuild. Progressief zou gelijkstaan met modern, tolerant en toekomstgericht. Conservatief met ouderwets, gesloten en antimodern. Dat ben ik dus niet. “Conservatief, drukt voor mij uit hoe ik de mens zie functioneren in de maatschappij. Ik geloof niet in de absolute vrijheid van het individu, zoals het liberalisme propageert, noch in de dominantie van de staat, zoals het socialisme doet. Dat zijn twee ideologieën die geloven dat de samenleving via rationele schema's maakbaar is.'

'Een conservatief gelooft dat het maatschappelijk weefsel zich organisch ontwikkelt en dat de mens maar tot zijn volle ontwikkeling komt in zijn relatie tot anderen. Hij wordt niet als geboren als een leeg vat dat de volle vrijheid krijgt om zijn eigen leven vorm te geven, maar in een beschaving die al duizenden jaren functioneert en waarin een mens wordt gesocialiseerd. Hoe meer de mens in die samenleving wordt opgenomen, hoe sterker en gelukkiger hij wordt. Vandaar dat wij belang hechten aan tradities, identiteit, spontane solidariteit, verantwoordelijkheidszin, gezin, waarden en normen.'


Als u niet gelooft in de maakbaarheid van de samenleving, waarom dan nog aan politiek doen?

'De tegenstelling organisch-maakbaar is natuurlijk niet absoluut. Maar onze kijk op politiek is wel bescheidener dan bij liberalen en socialisten. Zij geloven met de overmoed van de verlichting dat ze de samenleving naar hun hand kunnen zetten. Het communisme en het nationaal-socialisme zijn daar de extreme gevolgen van.'

'Conservatieven daarentegen prediken een grote bescheidenheid in de politiek. Ze gaan liever als een chirurg te werk, die het spontane weefsel niet wil schaden en zeker niet wil vervangen door iets wat hij zelf heeft ontworpen. Mooi voorbeeld zijn de onderwijshervormingen die in onze buurlanden tot rampen hebben geleid, terwijl er een uitstekend systeem bestond dat uit de traditie was gegroeid.'


De maatschappelijke aanvaarding van homoseksualiteit of euthanasie is toch te danken aan enkele progressieven die geloofden dat de publieke opinie maakbaar was?

'Laat het duidelijk zijn dat ik echt niet wakker wil worden in de jaren vijftig. Mijn maatschappijbeeld is niet statisch. Een samenleving bestaat uit levende krachten die ideeën cultiveren, waardoor een beschaving evolueert. Niets is zo sterk als een idee waarvoor de tijd rijp is. Ook dat is een organische proces.'


Is een onafhankelijk Vlaanderen niet ook een utopische maakbaarheidsgedachte?

'De N-VA is nooit een revolutionaire partij geweest. Wij bewandelen het pad van de geleidelijkheid en het democratische proces. We laten de ideeën rijpen.'


Marc Reynebeau dient u in het voorwoord van repliek. Hebt u hem dat gevraagd?

'Ja. Het is gezond om een in een boek vol eigen opinies een tegenstem te hebben. Het valt me op dat we het in de analyse vaak eens zijn. Alleen onze politieke conclusies zijn compleet tegengesteld.'


Marc Reynebeau wijst erop dat u geen underdog bent, zoals u zich graag voorstelt. Uw meningen hebben een breed draagvlak.

'Bij de bevolking wel. Maar onder opiniemakers overheerst de linkse gedachte. Op het publieke forum blijf ik de underdog.'


Een underdog die dan toch gretig door de pers wordt geconsulteerd.

'Ik kan niet klagen over een gebrek aan forum. Maar de rechtse stem blijft beperkt tot enkelingen. Het ligt ook aan de conservatieven zelf. Er is hier een ongelooflijk gebrek aan ambitie om die rechtse stem te laten horen. Noem het zelfs intellectuele luiheid. Ik zou graag wat meer conservatieven in de pen willen zien kruipen.'


U draagt uw boek op aan uw vrouw en uw kinderen. Hebt u nu wat meer tijd voor hen?

'Ze zien me integendeel minder dan vroeger. Tijdens de onderhandelingen waren er lange, dode periodes dat ik thuis zat. Nu niet meer. Ik heb mijn boek aan mijn gezin opgedragen omdat mijn vrouw die columns haatte. De weinige momenten dat ik in het weekend thuis was, moest ik nog mijn stukje voor de krant schrijven. Ik hoop dat hiermee te hebben goedgemaakt. Ik doe dolgraag aan politiek, maar de combinatie ervan met een gezin is niet vanzelfsprekend. Voor mijn vrouw en kinderen is dit een hard beroep.'


DS, 06-12-2008 (Lieven Sioen)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB