actualiteitsforums - Enkele post bekijken - Pessimisme troef op klimaattop in Kopenhagen

Wat na Kopenhagen? All hands on deck!

door Lieven De Cauter

De top van Kopenhagen was al mislukt voor hij begon. Cultuurfilosoof Lieven De Cauter somt enkele redenen op waarom het wel moest mislukken.

De top van Kopenhagen was al mislukt voor hij begon. Allereerst is er de afwezigheid van het thema demografie op de klimaattop, iets waaraan in de commentaren weinig of geen aandacht is besteed. In 2000 waren we met 6 miljard, nu zijn we al met 6,7 tot 6, 9 miljard, dat betekent dat we tegen eind 2010, begin 2011, al met zeven miljard zullen zijn (volgens de US Census is dat tegen 2012[ii], ook goed).

Demografen die beweren dat we tegen 2050 maar met 9,1 miljard zullen zijn, dromen (zoals de 47 leden van de UN Commission on Population and Development[iii]). Een geloofwaardiger projectie lijkt me 10 miljard tegen 2035[iv]. Dus wellicht rond de 11 à 12 miljard tegen 2050. Ik durf er niet aan denken. Maar ik moet eraan denken, want ik heb kinderen en dus wellicht ook kleinkinderen.

Maar ook een demografische groei tot 9 miljard, is op zichzelf een gigantisch probleem omdat het een directe impact heeft op de grenzen van ons ecosysteem. 9 à 10 miljard mensen zullen samen veel meer CO2 uitstoten dan wij nu en zullen ook meer water en voedsel nodig hebben, etc. Dat begrijpt het kleinste kind. Maar het stond niet op de agenda in Kopenhagen. Een radicale demografische politiek, geboortebeperking om maar het woord te noemen, zou hoog op de agenda moeten staan van elke poging om een ecologische catastrofe te vermijden. Maar niemand spreekt daar nog over, het lijkt wel taboe.

Het verschil is nochtans te merken, tegen 2050 zou China, dat al decennia aan actieve geboortebeperking doet, ‘slechts’ 1.4 miljard mensen tellen, terwijl het Indiase subcontinent (dat is India/Pakistan en Bangladesh) 2,4 miljard![v] Dat maakt een verschil van dag en nacht. Dus de wereld moet dringend ecologie en demografische politiek integreren - taboe of niet.

Als tweede aangekondigde mislukking zijn er natuurlijk de tegenstellingen: de tegenstelling tussen arm en rijk, tussen de VS en China, tussen de experts van de milieubeweging en de onwil van de politieke leiders. Daarover zijn intussen al heelder kranten volgeschreven en dat zal in de komende dagen nog verder echoën.

Wat niet zal gezegd worden is dit: dat het Pentagon als organisatie de grootste consument van olie ter wereld is en dat die uit elke klimaat-deal, ook uit Kyoto, is gehouden. Zelfs volgens de 2006 CIA World Factbook, zijn er slechts 35 landen (van de 210) die meer olie per dag consumeren dan het Pentagon [vi]. Stel je voor. Save the planet, End the War, is echt geen slogan van gesjeesde vredesactivisten die alles dooreenslaan.

Richard Branson, stichter van Virgin, van zijn kant roept in de International Herald Tribune (18.12.09) de wereldleiders op om veel meer te investeren in alternatieve technologie. Hij zegt dat de economie gebaseerd op fossiele brandstof in 10 tot 20 jaar zou kunnen worden omgeturnd tot een groene economie gebaseerd op andere technologieën. Bravo. Maar tegelijk zou deze uitvinder van de goedkope vluchten in eigen hart moeten kijken: goedkope vluchten zouden moeten worden verboden, en wel nu meteen, ze zijn een misdaad tegen de planeet en totaal oneerlijk omdat ze (een beetje zoals het Pentagon, maar niet zo flagrant) uit de deal worden gehouden: in de prijs van een ticket zit de ecologische kost, de voetafdruk helemaal niet verrekend.

Nu, we zitten allemaal in dezelfde paradox gevangen: de vakbonden verdedigen een SUV voor Opel Antwerpen, terwijl SUV’s zouden moeten verboden worden. En vele gezinnen in Vlaanderen hebben twee auto’s (ook de voormalige directeur van Greenpeace). Ikzelf ook en ik bewoon daarenboven een historisch pand dat een kleine ecologische ramp van een tochtgat is. Dus: impasses, paradoxen en hypocrisieën opsporen, waarvan ik er hier zomaar willekeurig een paar gigantische en minder gigantische heb samen gezet, en als gordiaanse knopen ontwarren is de boodschap.

Een derde aangekondigde mislukking is het tanend besef van urgentie. Er verschenen voor Kopenhagen alarmerende studies die aantonen dat zowel in de Verenigde Staten als in Europa het besef van de klimaatopwarming sinds 2007 (het jaar van Al Gore en het vierde IPCC- rapport) sterk is achteruit gegaan.

Wat kunnen we daaruit leren? Dat ook wij, de publieke opinie, medeplichtig zijn aan de onwil en onmacht van onze politici. De waarheid is dat er geen ‘draagvlak’ is, zoals dat heet, bij de bevolking voor radicale maatregelen (zeker niet in Amerika waar de klimaatsceptici, al dan niet rechtstreeks betaald door de olie-industrie, nog altijd huis houden).

Positief geformuleerd kunnen we eruit leren dat een klimaatplan ook voortdurend didactische maatregelen moet bevatten. Ik geef één en slechts één voorbeeld dat morgen kan worden geïmplementeerd: autoloze zondagen. Autoloze zondagen zouden de CO2-uitstoot en de uitstoot van fijn stof met laat ons zeggen 10 à 15 procent doen dalen, dat is al een gigantische winst. En ze zouden ‘de mensen’ leren het openbaar vervoer te gebruiken, leren de fiets te nemen - ikzelf heb ook ontdekt dat fietsen in Brussel niet zo onmogelijk is als eerst gedacht door de jaarlijkse autoloze zondagen. De horeca en de sociale cohesie zouden er wel bij varen. En wie kan aantonen verlies te lijden, zou heel makkelijk kunnen worden vergoed.

De oliecrisis was klein bier vergeleken met de klimaatcrisis die eraankomt. Echt. Al wie de autoloze zondagen meemaakte, heeft er de beste herinneringen aan. En iedereen, jong en oud wist van de oliecrisis, precies door die autoloze zondagen. Dus wat autoloze zondagen vooral zouden doen: de bevolking bewust maken dat er wel degelijk een uiterst urgent probleem is. Waarom nu niet meteen van elke zondag een autoloze zondag maken? Het kon in 1973. Omdat het toen voor de economie was en nu niet. Dat is de waarheid. En toch: autoloze zondagen nu! Ook en vooral als gigantische didactische operatie.

Gewoon doen! België zou er als klein land, dat een kruispunt is van verkeer en dus een ramp qua CO2-uitstoot, internationaal mee scoren. Het is een manier om voorbij Kopenhagen te kijken en tegen Jan en alleman te zeggen: All hence on deck! Na de mislukking van de diplomatie, is het tijd voor drastische didactiek.

[I]Lieven De Cauter, cultuurfilosoof.

Uitpers nr. 116, 11de jg., januari 2010