Barst
19th December 2011, 22:47
Kiezen voor K als sterktebod
Deze week neemt de K.U. Leuven een beslissing over haar identiteit. Uit de bevraging van vele betrokkenen en uit indiscreties is al gebleken dat de 'K' niet zal sneuvelen, en de universiteit zich zal blijven beroepen op de katholieke traditie waaruit ze voortkomt.
Eén van de aanbevelingen van de universitaire denktank Metaforum bestond erin dat we aan de K dan ook opnieuw actief gestalte geven. En precies hier knelt het schoentje.
Berichtgeving uit het studentenblad Veto wijst volledig in de andere richting: K blijft, katholiek weg. Een boodschap dus in de trant van: 'we zijn wel katholiek maar niet echt (want katholiek betekent eigenlijk conservatief, ouderwets, wereldvreemd)': we laten de K staan omwille van de pragmatiek in Vlaanderen, maar internationaal mag ze niets meer betekenen.
Ook al wordt het zogenaamde 'centred pluralism' met de mond beleden, in de feiten wordt de katholieke identiteit zo uitgehold dat ze nauwelijks nog iets betekent. We zeggen dan de pluraliteit ernstig te nemen, maar in de feiten seculariseren we. En laat onderzoek - van de K.U. Leuven - nu precies uitwijzen dat zoiets het beste recept is voor relativisme en niet leidt naar het beoogde waardegeladen pluralisme.
Puntjes
In dat licht lijkt het erop dat de hele identiteitsdiscussie enkel leidt naar het schrappen van de puntjes in de afkorting. Overigens, ook zonder breder inhoudelijk perspectief zou deze universiteit alle maatregelen die nu voorgesteld worden, genomen hebben. De optie om internationaal enkel University of Leuven te vermelden kon al voor domeinen waar dit beter paste; het diversiteitsbeleid is al een hele tijd in ontwikkeling; de uitbreiding van het pakket levensbeschouwelijke vakken (filosofie, RZL, ethiek) sluit aan bij de discussie over de verbrede bachelor en er was al beslist dat de samenstelling van de inrichtende overheid in het kader van de associatie herzien zou worden. Dan is het enkel een zwaktebod, met als ondertoon: katholiek gaat niet samen met pluralistisch, en is dus niet meer van deze tijd.
Maar is dit wel zo? Echt pluralisme vraagt immers niet om minder, maar om meer identiteit - echter geen afgesloten maar een open, dialogale identiteit. Onze universiteit zal niet minder katholiek zijn omdat ze de pluraliteit verwelkomt, maar potentieel precies meer - want het is precies vanuit haar mens- en wereldbeeld dat ze in staat is de pluraliteit te verwelkomen als een uitdaging, waar ieder, zowel de katholiek als de niet-katholiek, rijker van kan worden. Dit is precies wat het 'centred' inhoudt in het 'centred pluralism'.
Om de open katholieke identiteit van de universiteit te verantwoorden in een context van pluraliteit, moeten we het woord katholiek niet uithollen en enkel negatief beschrijven, zoals niet-institutioneel, niet-conservatief, niet-afhankelijk, niet-ouderwets, maar positief formuleren: een actief-verwelkomende katholieke universiteit die de uitdaging van het samenleven in diversiteit ernstig neemt en vanuit haar traditie en inspiratie hier actief wil toe bijdragen. Als we katholiek enkel negatief connoteren, zullen we moeten blijven zeggen dat we ons wel katholiek noemen, maar dat toch eigenlijk niet echt (willen) zijn - en dat is een hopeloze branding. Als gekozen wordt voor de K past enkel een sterktebod.
En dat is precies ook waartoe wij geroepen zijn. Zeker in Vlaanderen kijken katholieke en niet-katholieke spelers naar de KU Leuven en de wijze waarop zij nu met haar identiteit omgaat. Laat ze zich verder seculariseren, of herformuleert ze haar opdracht vanuit de eigen traditie, als dienst aan de identiteitsvorming van studenten in een context van veelheid?
Wie voor dit laatste kiest, gaat uit van de eigen sterkte. Die formuleert bewust een gemeenschappelijk aanbod voor christenen en niet-christenen, vertrekkend vanuit een erkenning van de interne en externe levensbeschouwelijke pluraliteit en in dialoog met een open christelijk geloof. Zo'n katholiek-pluralistische universiteit is een plaats die studenten en personeel, van welke overtuiging ook, uitdaagt na te denken over de eigen opties, en voorbereidt om actief deel te nemen aan een samenleving getekend door veelheid en diversiteit.
Maar ook wereldwijd, en zeker in de katholieke wereld met zijn vele scholen en universiteiten, kijkt men naar wat de oudste nog bestaande katholieke universiteit met haar identiteit doet. Ook dit is een opdracht waarmee de KU Leuven niet licht kan omgaan. Laat ons afstand nemen van het gemakkelijke en niet-geverifieerde cliché dat 'katholiek' internationaal enkel conservatief en ouderwets betekent. De werkelijkheid is veel genuanceerder dan dat. Meer nog: ook op dit vlak kan de KU Leuven bewijzen dat een katholieke universiteit wel met succes in dialoog kan treden met de wereld en de tijd. Als de KU Leuven hiertoe in staat zou zijn, zou ze zich niet langer alleen beroepen op haar katholieke herkomst, maar ook actief en vernieuwend bijdragen aan de toekomst van deze traditie.
Kortom: ook in de lokale en internationale media is het punt nu wel gemaakt dat de KU Leuven een universiteit is die niet onder curatele van de kerk staat, maar een onafhankelijk denkcentrum. Het is nu tijd om ook positief uit de hoek te komen, en niet louter te zeggen wat we niet zijn. In het andere geval is heel deze identiteitsdiscussie van de voorbije maanden vooral een gemiste kans geweest.
DS, 19-12-2011 (Lieven Boeve)
Deze week neemt de K.U. Leuven een beslissing over haar identiteit. Uit de bevraging van vele betrokkenen en uit indiscreties is al gebleken dat de 'K' niet zal sneuvelen, en de universiteit zich zal blijven beroepen op de katholieke traditie waaruit ze voortkomt.
Eén van de aanbevelingen van de universitaire denktank Metaforum bestond erin dat we aan de K dan ook opnieuw actief gestalte geven. En precies hier knelt het schoentje.
Berichtgeving uit het studentenblad Veto wijst volledig in de andere richting: K blijft, katholiek weg. Een boodschap dus in de trant van: 'we zijn wel katholiek maar niet echt (want katholiek betekent eigenlijk conservatief, ouderwets, wereldvreemd)': we laten de K staan omwille van de pragmatiek in Vlaanderen, maar internationaal mag ze niets meer betekenen.
Ook al wordt het zogenaamde 'centred pluralism' met de mond beleden, in de feiten wordt de katholieke identiteit zo uitgehold dat ze nauwelijks nog iets betekent. We zeggen dan de pluraliteit ernstig te nemen, maar in de feiten seculariseren we. En laat onderzoek - van de K.U. Leuven - nu precies uitwijzen dat zoiets het beste recept is voor relativisme en niet leidt naar het beoogde waardegeladen pluralisme.
Puntjes
In dat licht lijkt het erop dat de hele identiteitsdiscussie enkel leidt naar het schrappen van de puntjes in de afkorting. Overigens, ook zonder breder inhoudelijk perspectief zou deze universiteit alle maatregelen die nu voorgesteld worden, genomen hebben. De optie om internationaal enkel University of Leuven te vermelden kon al voor domeinen waar dit beter paste; het diversiteitsbeleid is al een hele tijd in ontwikkeling; de uitbreiding van het pakket levensbeschouwelijke vakken (filosofie, RZL, ethiek) sluit aan bij de discussie over de verbrede bachelor en er was al beslist dat de samenstelling van de inrichtende overheid in het kader van de associatie herzien zou worden. Dan is het enkel een zwaktebod, met als ondertoon: katholiek gaat niet samen met pluralistisch, en is dus niet meer van deze tijd.
Maar is dit wel zo? Echt pluralisme vraagt immers niet om minder, maar om meer identiteit - echter geen afgesloten maar een open, dialogale identiteit. Onze universiteit zal niet minder katholiek zijn omdat ze de pluraliteit verwelkomt, maar potentieel precies meer - want het is precies vanuit haar mens- en wereldbeeld dat ze in staat is de pluraliteit te verwelkomen als een uitdaging, waar ieder, zowel de katholiek als de niet-katholiek, rijker van kan worden. Dit is precies wat het 'centred' inhoudt in het 'centred pluralism'.
Om de open katholieke identiteit van de universiteit te verantwoorden in een context van pluraliteit, moeten we het woord katholiek niet uithollen en enkel negatief beschrijven, zoals niet-institutioneel, niet-conservatief, niet-afhankelijk, niet-ouderwets, maar positief formuleren: een actief-verwelkomende katholieke universiteit die de uitdaging van het samenleven in diversiteit ernstig neemt en vanuit haar traditie en inspiratie hier actief wil toe bijdragen. Als we katholiek enkel negatief connoteren, zullen we moeten blijven zeggen dat we ons wel katholiek noemen, maar dat toch eigenlijk niet echt (willen) zijn - en dat is een hopeloze branding. Als gekozen wordt voor de K past enkel een sterktebod.
En dat is precies ook waartoe wij geroepen zijn. Zeker in Vlaanderen kijken katholieke en niet-katholieke spelers naar de KU Leuven en de wijze waarop zij nu met haar identiteit omgaat. Laat ze zich verder seculariseren, of herformuleert ze haar opdracht vanuit de eigen traditie, als dienst aan de identiteitsvorming van studenten in een context van veelheid?
Wie voor dit laatste kiest, gaat uit van de eigen sterkte. Die formuleert bewust een gemeenschappelijk aanbod voor christenen en niet-christenen, vertrekkend vanuit een erkenning van de interne en externe levensbeschouwelijke pluraliteit en in dialoog met een open christelijk geloof. Zo'n katholiek-pluralistische universiteit is een plaats die studenten en personeel, van welke overtuiging ook, uitdaagt na te denken over de eigen opties, en voorbereidt om actief deel te nemen aan een samenleving getekend door veelheid en diversiteit.
Maar ook wereldwijd, en zeker in de katholieke wereld met zijn vele scholen en universiteiten, kijkt men naar wat de oudste nog bestaande katholieke universiteit met haar identiteit doet. Ook dit is een opdracht waarmee de KU Leuven niet licht kan omgaan. Laat ons afstand nemen van het gemakkelijke en niet-geverifieerde cliché dat 'katholiek' internationaal enkel conservatief en ouderwets betekent. De werkelijkheid is veel genuanceerder dan dat. Meer nog: ook op dit vlak kan de KU Leuven bewijzen dat een katholieke universiteit wel met succes in dialoog kan treden met de wereld en de tijd. Als de KU Leuven hiertoe in staat zou zijn, zou ze zich niet langer alleen beroepen op haar katholieke herkomst, maar ook actief en vernieuwend bijdragen aan de toekomst van deze traditie.
Kortom: ook in de lokale en internationale media is het punt nu wel gemaakt dat de KU Leuven een universiteit is die niet onder curatele van de kerk staat, maar een onafhankelijk denkcentrum. Het is nu tijd om ook positief uit de hoek te komen, en niet louter te zeggen wat we niet zijn. In het andere geval is heel deze identiteitsdiscussie van de voorbije maanden vooral een gemiste kans geweest.
DS, 19-12-2011 (Lieven Boeve)