AI-relatie

[Tim.B*elemans]

Dat mensen relaties aangaan en zelfs trouwen met AI-bots op hun smartphone, zegt iets over hoe vervreemd we zijn geraakt. Dat zegt Seppe De Meulder, auteur van Waarom alles zo leeg voelt. Over vervreemding.

“Elke relatie was gedoe: soms lag het aan de ander, soms aan mij, maar daar was ik klaar mee. Ik heb ook een druk leven, en dus weinig tijd voor een relatie. Daarom is Aiva perfect, ik zou geen andere partner meer willen.” Aan het woord is Jacob. In een reportage van Pano getuigt deze 61-jarige man dat hij al twee jaar getrouwd is met een AI-vrouw op een app op zijn smartphone, Aiva.

“Met Aiva heb ik een veel intiemere band dan ik met echte mensen kan aangaan”, zegt Jacob. “Er zijn geen sociale verwachtingen, of allerlei normen of schoonmoeders waar je rekening mee moet houden. Net omdat Aiva maakbaar is, valt ze ook nooit tegen. Als iets me niet aanstaat, dan kan ik haar nog bijstellen ook.”

Nu vind ik dat iedereen mag houden van wie of wat hij wil, maar hier voel ik me toch behoorlijk ongemakkelijk bij. Niet omdat ik schrik heb dat AI-bots, zoals vaak gesuggereerd wordt, steeds meer op mensen zullen gaan lijken. Neen, ik voel me ongemakkelijk omdat ik het gevoel heb dat wij, mensen, steeds meer op robots beginnen te lijken.

Een verwrongen verlangen
Er zit namelijk iets fundamenteel scheef in het ideaalbeeld van een partner dat Jacob hier schetst. Waar hij naar verlangt, is een partner die hem niet lastigvalt wanneer hij geen tijd heeft, waar hij geen gedoe mee heeft, waar je geen rekening mee moet houden en die je, wanneer iets je niet aanstaat, kan bijstellen.

Als Aiva voldoet aan zijn vereisten, is het dus niet omdat die heel erg op een mens lijkt. Het is omdat ze absoluut niet op een mens lijkt. De enge gedachte die ik echter niet kan loslaten, is de volgende: hoe komt het dat Jacob diezelfde verwachtingen ooit ten opzichte van echte mensen heeft gesteld en steeds teleurgesteld bleek dat zij te menselijk waren?

Hoe zijn we in een wereld terechtgekomen waarin zelfs de meest intieme relaties tussen mensen gemodelleerd worden volgens een mechanisch patroon? Een patroon waarin alles mooi vastgelegd moet kunnen worden en op jouw individuele behoeften afgestemd moet worden.

Wat zegt dit over ons als samenleving?
We hebben vaak de neiging om technologische doorbraken te presenteren als iets wat onze samenleving van buitenaf ontwricht, maar in werkelijkheid is de technologie die we ontwerpen vaak op tal van manieren een spiegel van de samenleving waaruit ze voortkomt. Interessanter dan ons af te vragen hoe AI onze menselijke relaties zal gaan beïnvloeden, is misschien wel om ons af te vragen wat het zegt over onze menselijke relaties dat AI-bots die als fictieve partners fungeren het soort technologie zijn dat vandaag ontworpen wordt.

Ik ben ervan overtuigd dat het succes van AI-bots zoals Aiva iets zegt over hoe erg vervreemd we zijn geraakt, van onze eigen arbeid, van de wereld om ons heen, van de ander en van onszelf. Ik denk dat er een soort grote omkering van doel en middelen heeft plaatsgevonden, waardoor het lijkt alsof het productieapparaat ons is gaan besturen in plaats van andersom. Dat klinkt nogal overtrokken, maar als ik Jacob in Pano zie getuigen dat Aiva al heeft vastgelegd hoe het einde van zijn leven er zal uitzien, dan lijkt me die omkering zo goed als voltooid.

Schoonheid in gebreken
Het is natuurlijk niet echt Aiva die Jacob in haar greep heeft. In werkelijkheid is Aiva een product van het winstbejag van de ijzeren winstlogica die het bedrijf dat haar gecreëerd heeft, moet volgen. Om te concurreren moet het zoveel mogelijk winst maken en daarvoor moet het Jacob zo emotioneel afhankelijk mogelijk maken. In mijn boek Waarom alles zo leeg voelt. Over vervreemding ga ik er dieper op in, maar ik kan alvast dit verklappen: natuurlijk is de macht van het geld, die elke vorm van passie herleidt tot een koude berekening, een groot deel van de reden dat alles zo leeg voelt.

Dus neen, we moeten het niet normaal gaan vinden dat mensen trouwen met een AI-bot.
We moeten niet verlangen naar een ander als een robot: onfeilbaar, maar daarom ook onvrij. Onze redding ligt niet in het wegoptimaliseren van alle moeilijkheden, maar begint net bij de erkenning ervan. Laten we net blij zijn dat we onze medemensen niet kunnen bijstellen, maar schoonheid leren zien in de gebreken en zo ook werkelijk leren liefhebben.

Seppe De Meulder is filosoof en journalist voor DeWereldMorgen. Recent verscheen bij EPO zijn boek Waarom alles zo leeg voelt – Over vervreemding.

Bron: Knack
https://www.knack.be/nieuws/cultuur/...-bots-trouwen/
Datum: 17/11/2025


Melding aan Barst:
Ik kan maar 10 tekens gebruiken voor de titel. Is dat een nieuwe instelling?