Google-baas: 'Controleer zélf of AI klopt'

[bijlinda]

Hoge Google-baas legt bal bij gebruikers: je moet zelf controleren of de AI-antwoorden kloppen


Feit of fictie in de AI-samenvattingen bovenaan de zoekmachine van Google? ‘Mensen moeten leren om zich af te vragen: hee, is dit wel oké?’


Het is niet de verantwoordelijkheid van Google als mensen geloven wat er staat in de AI-samenvattingen boven de zoekresultaten. Dat zegt Hema Budaraju, vicevoorzitter van Google Search, in een gesprek met Trouw. Budaraju legt de bal terug bij de gebruikers: zij moeten zelf controleren of de informatie die in de samenvattingen staat ook werkelijk klopt. “Wij zorgen ervoor dat je alle links hebt zodat je kunt doorklikken naar de achterliggende informatie.”

Regelmatig bevatten de door AI geformuleerde antwoorden, die sinds enkele maanden boven de zoekresultaten op Google staan, onvolledige en onjuiste informatie. De zoekmachine is wat dat betreft niet consistent: op dezelfde vraag kan de AI verschillende foute antwoorden geven, maar ook het juiste. De AI gaat ook regelmatig de mist in: vorig jaar suggereerde Gemini nog aan een gebruiker die zich depressief voelde dat hij het beste van de Golden Gate-brug af kon springen.


Het internet afstruinen

De werkwijze van de zoekmachine is veranderd. Wie voorheen een vraag stelde, kreeg een verzameling links naar websites gepresenteerd, gerangschikt op relevantie. Maar AI-taalmodel Gemini struint voor gebruikers het internet af en formuleert op basis van de achterliggende websites een volledig antwoord. Voor gebruikers is het echter lastig te bepalen of dat is gebaseerd op feiten of fictie.

Veel mensen vinden AI-taalmodellen moeilijk te doorgronden, voor hen is het vooral een abstracte techniek. Kort gezegd werken taalmodellen op basis van voorspellingen: ‘Als deze woorden in een zin voorkomen, is de kans groot dat de volgende woorden zullen volgen’. Of de tekst die dan ontstaat ook waar is, kan het taalmodel niet beoordelen. Dat maakt zin van onzin onderscheiden dus ook voor mensen best lastig.

Daarbij kost het genereren van de samenvattingen extra energie, grondstoffen en water. Hoeveel precies kan Budaraju niet zeggen. Voor gebruikers die dit problematisch vinden, is het helaas niet mogelijk om de ongevraagde AI-samenvattingen uit te zetten.


Extra waarschuwing

Dat de AI-samenvattingen soms onvolledige of onjuiste informatie bevatten, is volgens Google niet uit te sluiten. Volgens Budaraju is de technologie in ontwikkeling. “Niemand zal beweren dat de resultaten perfect zijn. Wij zorgen ervoor dat je alle middelen hebt om te controleren of die informatie juist is. En het is onze verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat de systemen beter worden. Soms geven we een extra waarschuwing als we denken dat informatie extra gecontroleerd moet worden.”

Volgens Budaraju zijn gebruikers heel tevreden met de Gemini-antwoorden boven de zoekresultaten. “Het zorgt ervoor dat mensen langere en moeilijkere vragen stellen.” De AI-overzichten zijn inmiddels beschikbaar in veertig talen, in meer dan tweehonderd landen en voor meer dan twee miljard gebruikers.


Minder vaak doorklikken

Budaraju stelt verder dat Google ernaar streeft om de gebruikers te laten begrijpen hoe generatieve AI, zoals taalmodellen, werkt. “Daarvoor hebben we tutorials en werken we samen met onderzoeksorganisaties om ervoor te zorgen dat vooral het jongere publiek leert om kritisch te denken. Dat ze leren om zich af te vragen: hee, is dit wel oké? We willen dat mensen begrijpen waar de informatie vandaan komt en hoe ze die moeten consumeren.”

Of mensen ook daadwerkelijk controleren of de informatie in de AI-samenvattingen klopt, is de vraag. Diverse onderzoeken tonen aan dat mensen door de komst van de AI-antwoorden minder vaak doorklikken. Het verkeer naar de websites waarop Gemini de antwoorden baseert, zoals nieuwssites, ontvangen vanuit de zoekmachine van Google tot 80 procent minder bezoek, afhankelijk van het land, de soort vraag en het onderwerp.


Authentieke verhalen en perspectieven

Maar volgens Budaraju is het niet zeker dat die vermindering van het zoekverkeer vanuit Google wordt veroorzaakt door Gemini. “De methode die uitgevers gebruiken om dit te meten is niet altijd wetenschappelijk betrouwbaar.” Google ziet het vooral als zijn taak om mensen te voorzien van links naar websites, stelt ze, en doet dat op diverse manieren. “Gebruikers willen graag authentieke verhalen en nieuwe perspectieven. Dus als die verhalen echt goed zijn, dan klikken mensen erop.”

Het bedrijf wil graag dat gebruikers nog meer gebruik gaan maken van AI en daarom introduceert Google binnenkort ook nog een ‘AI-mode’. Het extra tabblad bovenaan de zoekmachine werkt op dezelfde manier als zoeken naar plaatjes, video’s of nieuws over een onderwerp. Dit is al beschikbaar in de Verenigde Staten en India en vanaf volgende week ook in het Verenigd Koninkrijk. Wanneer Nederland op de planning staat is nog onbekend. Het gebruik van ‘AI-mode’ is wel optioneel, zegt Budaraju.


Blog Trouw, 31-07-2025 (NienkeSchipper)