De onzin van Dan Brown verkoopt goed

[bijlinda]

Het kan wel onzin zijn wat Dan Brown verkondigt, het verkoopt goed


Naast veel kwalijke onzin die in verkiezingstijd door de lucht vliegt, is er gelukkig ook een eindeloze voorraad gewone onzin, dus laten we ons daar maar aan laven.


Eerst de medische variant. Ik had last van mijn knie. Af en toe een knappend geluidje en pijn natuurlijk. Ik ben geen hypochonder (zegt elke hypochonder), maar ik ben als de dood dat het vervelende grapje over de hypochonder een keer mijn waarheid zal blijken te zijn. Meneer Pijnenburg gaat naar de dokter wegens pijn in zijn buik. Terwijl de dokter aandachtig zijn buik bekijkt, beluistert, beklopt en bevoelt, zegt hij hoopvol: ‘Ik ben best wel een beetje een hypochonder weet u, dus …’ De dokter haalt de stethoscoop uit haar oren en zegt: ‘Haha, dat had u gedacht!’

Nou die knie. Die fysiotherapeut kent mij een beetje en vroeg: “Wat dacht je? Eerst maar even fysio en dan meteen door naar Lourdes?” Na wat diagnostisch duwen en trekken wist hij de diagnose: de mediale meniscus. In ons kniegewricht zitten twee meniscussen of menisci, C-vormige kraakbeenplaatjes die als schokdemper dienen wanneer het lichaam via het dijbeen op het onderbeen drukt. Vooral bij lopen, hardlopen en helemaal bij springen en natuurlijk bij voetballen. Door overbelasting of ouderdom kan daar een scheurtje in ontstaan. Nee, bij mij was het geen overbelasting. En ik voetbal niet. Ouderdom dus. Fijn dat u zo doorvraagt.


Gescheurd stukje miniscus

Vroeger werd dit vaak voorkomende probleem chirurgisch opgelost. Men sneed gewoon een stukje van de meniscus af. Dat doen ze niet meer. Je krijgt nu oefeningen en een aansporing tot geduld. De fysiotherapeut kneedt ook nog eens flink in de omliggende weefsels en na een paar weken is de pijn eigenlijk veel minder om tenslotte te verdwijnen. Op internet zie je volstrekt overtuigende filmpjes waarin je ziet hoe zo’n gescheurd stukje meniscus wordt weggesneden. Als je het ziet denk je: ja, dat is het, mooi opgelost!

Maar het blijkt onzin te zijn. Niet de scheurtjes, maar het weghalen van een stuk meniscus.

Naast medische onzin is er ook grappige onzin. In een interview met NRC zegt Dan Brown (van De Da Vincicode): ‘Hoe dieper ik in de wetenschap duik hoe meer spiritualiteit ik zie.’ Mijn Van Dale geeft als definitie van spiritualiteit: ‘Geestelijke levenshouding’. Als in ‘de benedictijnse spiritualiteit’. Nee, dat bedoelt Brown niet.

Even kijken, mijn Van Dale is uit 1992. Aha! Deze spiritualiteit is nu wel voorbij. ChatGPT beschrijft spiritualiteit als een cocktail waarin verbondenheid met iets hogers, diepere bewustzijnslagen, meditatie, leven na de dood, yoga, natuurbeleving, reiki, aura’s, orthomoleculaire ademhalingsoefeningen, kunst en rituelen, al dan niet met een snuifje God en een mespuntje reïncarnatie, dooreen geklutst worden tot een door velen als heilzaam ervaren drank. Het helpt tegen een leeg heelal.


Non-lokale bewustzijn

Voor Brown is het de verbondenheid met iets hogers. Hij gelooft in de theorie van het non-lokale bewustzijn. Hij noemt als grond voor zijn geloof monniken die door meditatie randomgetallengeneratoren minder random maken, kinderen die een honkbal tegen hun hoofd krijgen en dan ineens vloeiend Chinees spreken en natuurlijk het troetelkind in deze regio: de bijna-doodervaring, waarin mensen indrukwekkende dingen meemaken terwijl hun hersenen niet actief zijn.

Volgens Brown is dat allemaal verklaarbaar ‘als je aanneemt dat bewustzijn non-lokaal is en dat je het van buitenaf ontvangt’. Maar als het van buitenaf komt, dan is er kennelijk toch ergens een locatie van waar het vertrekt om in mij aan te komen? Niet zo zeuren!

Dit idee van een externe bron die ons bewustzijn zendt las ik al eens bij Pim van Lommel. Zouden Pim en Dan in dezelfde supermarkt voor metafysisch getint speelgoed hebben gewinkeld?


Allemaal kletskoek

Het kan wel onzin zijn, maar het verkoopt goed. Pim van Lommels Eindeloos Bewustzijn verkocht zo’n 300.000 exemplaren. Dan Browns verkoop loopt tot in de miljoenen. Bedenk bij dit alles dat boeken waarin onweerlegbaar wordt aangetoond dat het allemaal kletskoek is, bij wind mee zo’n 3000 lezers treffen. Worden we nou steeds dommer?

Ik moest denken aan de verzuchting van collega S. die laatst zei: “Veertigduizend jaar menselijke beschaving en het eindresultaat? Een raar uitgedoste aap die met een plastic zakje achter een hond aan loopt om diens drollen op te vangen.”

Bert Keizer is filosoof en arts bij het Expertisecentrum Euthanasie.


Blog Trouw, 23-10-2025