Vierdaagse werkweek: werkt het?

[bijlinda]

Softwarebedrijf Afas probeerde vierdaagse werkweek: omzet omhoog, maar werkdruk ook


De vierdaagse werkweek werkt, althans volgens Afas. Het softwarebedrijf experimenteerde het afgelopen half jaar met één dag minder werken, met behoud van salaris. De teams kregen evenveel werk verzet en de omzet steeg zelfs met 11 procent. Maar de werkdruk nam toe.


Bij Afas bleef het kantoor de afgelopen maanden leeg op vrijdag, net als de inboxen. De zevenhonderd werknemers van het softwarebedrijf werken sinds 1 januari één dag in de week minder, maar behielden wel hun fulltime salaris.

Een aantal andere, kleinere bedrijven in Nederland, zoals zorgplatform Luscii en consultant &Samhoud, doet dit ook. Verzekeraar Achmea heeft sinds een paar jaar een werkweek van 34 uur in plaats van 36 uur.

Het is een proef bij Afas, maar na een half jaar concludeert de directie dat de vierdaagse werkweek een succes was. Hoewel het personeel een dag minder werkt, steeg de productiviteit, net als de omzet. In de eerste drie maanden ging die met 11 procent omhoog. Dit komt niet per se doordat werknemers gelukkiger of gemotiveerder zijn door de extra vrije dag; alles kon gewoon efficiënter.

Dat is in ieder geval de conclusie van bedrijfsantropoloog Jitske Kramer, die op onafhankelijke basis onderzoek deed naar het effect van de vierdaagse werkweek bij Afas. „Word je per uur betaald, dan vul je die uren met werk, ook al is wat moet gebeuren af. Een extra analyse hier, een nieuw rapport daar. Hierdoor creëren we onzinwerk. Ik denk dat veel organisaties een hoop tijd winnen als ze hiermee stoppen.’’

Bij Afas doen ze sinds de vaste vrije vrijdag alleen de dingen die noodzakelijk zijn. Ook wordt minder vergaderd en vergaderingen beginnen stipt op tijd. Verder zijn nog meer taken geautomatiseerd. Het salesteam kreeg bijvoorbeeld meer gedaan met 20 procent minder tijd en ook nog eens met drie mensen minder.


Niet altijd vrij op vrijdag

Maar een slavendrijver is Afas allesbehalve, benadrukt algemeen directeur Bas van der Veldt. „De it innoveert continu, die innovaties hebben we altijd gebruikt om nog meer werk te verzetten en nog sneller te werken. Nu geven we de tijd die we winnen terug aan de mensen.’’

Wel geeft het bedrijf toe dat de vrijdag niet altijd een vrije dag is. Iedereen mag ’m naar wens invullen met bijvoorbeeld sport, Netflixen, kinderen of mantelzorg, maar als er gewerkt moet worden, wordt er gewerkt. „Het is eerder een overgangsdag tussen vier efficiënte werkdagen en het weekend’’, zegt Kramer. „Voorheen werkten mensen nog weleens in het weekend, maar dat is nu niet meer nodig.’’


Meer druk op kinderopvang

Louis Goulmy, werkexpert en bedrijfsadviseur, plaatst kanttekeningen bij een vaste vrije vrijdag voor iedereen. „Ik ben heel blij dat ze de vierdaagse werkweek hebben geïntroduceerd, maar zoiets opleggen kan druk opleveren bij mensen.’’

Dat gebeurde ook bij Afas. Uit de analyse van Kramer blijkt dat werknemers sinds ze vier dagen werken meer werkdruk ervaren. „Mensen vertelden mij dat hun werkweek er niet per se rustiger of leuker op is geworden, de lucht is eruit. Tegelijkertijd geven ze aan dat de werkweek in zijn geheel wel meer in balans is’’, zegt de antropoloog. Afas-directeur Van der Veldt benadrukt dat werkdruk niet hetzelfde is als stress. „Iedereen komt op maandag heel fris weer binnen.’’

Goulmy ziet liever dat het bedrijf medewerkers zelf laat bepalen welke dag ze vrij nemen. Afas doet dit om een dag zonder mail te creëren, zegt hij. „Maar onderzoek laat zien dat mensen hier zelf keuzes in willen maken. Daarnaast spelen ouderschap en mantelzorg niet alleen op vrijdagen. Vanwege de druk op de kinderopvang en de mantelzorg zou het beter zijn om de vrije dagen te spreiden.’’


Loonkosten worden terugverdiend

De vierdaagse werkweek is financieel niet voor elk bedrijf haalbaar is. Mensen een dag vrij geven met behoud van salaris vraagt om een investering. Toch kost een vierdaagse werkweek uiteindelijk niets extra, stelt Goulmy. „Uit voorbeelden blijkt dat korter werken voor minder verzuim en uitstroom zorgt. Je hoeft geen extra mensen in te zetten en je hebt minder recruitmentkosten, omdat mensen graag bij je blijven werken. Die extra loonkosten verdien je dus terug.’’

Of Afas doorgaat met de vierdaagse werkweek is nog onzeker. Van der Veldt vindt het best spannend: blijft iedereen straks net zo gemotiveerd? „We hebben het idee verkocht als een cadeau: die dag krijg je van ons en als alles goed gaat, blijven we het doen. Maar wat als we het definitief maken? Is er dan nog wel een stok achter de deur?’’ In november hakt het bedrijf de knoop door.


Algemeen Dagblad, 23-09-2025 (Sanne Wolters)