Na deze oorlog zullen we een nieuwe taal moeten vinden

[bijlinda]

Na deze oorlog zullen we een nieuwe taal moeten vinden


Een confrontatie op een stille wake in Tel Aviv deed Etgar Keret beseffen in wat voor spraakverwarring de Israëli’s zijn beland.


Op zaterdagavond nemen mijn vrouw en ik meestal deel aan een stille wake in Tel Aviv. We houden dan allemaal een foto in de lucht van een Gazaans kind dat is gedood in een aanval van het Israëlische leger. En zo zijn er veel kinderen. We blijven er een uur staan.

Sommige voorbijgangers houden even halt om de foto’s te bekijken en de naam van de kinderen te lezen, anderen slingeren ons een of andere verwensing naar het hoofd en zetten hun weg voort. Op de meeste antiregeringsprotesten heb ik het gevoel dat mijn aanwezigheid niet veel uitmaakt, maar tijdens deze stille waken voel ik me op een vreemde manier wel nuttig. Veel is het niet, maar ik breng een confrontatie tot stand tussen een dood kind en de blik van iemand die niet van het bestaan van dat kind af wist.


Hamas-propaganda

Onlangs was de sfeer tijdens onze zaterdagse stille wake geladener dan gewoonlijk. Hamas had namelijk net een gruwelijke video vrijgegeven waarin te zien was hoe de uitgemergelde Israëlische gijzelaar Evyatar David op bevel van z’n gijzelnemers zijn eigen graf aan het graven was. Een paar mensen stopten in het voorbijgaan. Een man in zwemshort staarde me aan en vroeg me of ik de video had gezien: “Hij behoort tot jouw volk. Je zou zijn foto in de lucht moeten houden. Zíjn foto!” Een vrouw bleef staan en schreeuwde ons toe: “Het is allemaal Hamas-propaganda! Snappen jullie dat dan niet? Die kinderen … Allemaal AI. Ze zijn niet echt!”

Ik had makkelijk de discussie kunnen aangaan, ik had laatdunkend kunnen doen over wat deze mensen beweerden. Maar het is nu eenmaal een stille wake. Ik kon hen dan ook alleen aankijken en er het zwijgen toe doen. Maar ik heb nooit goed kunnen zwijgen. Op een bepaalde manier lijk ik wel doorlopend commentaar te leveren op een director’s cut , en ik heb altijd wel een antwoord of een uitleg klaar. Vroeger dacht ik dat ik een uitzondering was, maar nu de sociale media alomtegenwoordig zijn, lijkt het alsof iedereen ineens zoals ik is.

De man in zwemshort probeerde me een mondelinge reactie te ontlokken. Toen hem dat niet lukte en hij besefte dat hij ongehinderd kon blijven praten, gooide hij het over een andere boeg. Zijn poging om een discussie uit te lokken, mondde algauw uit in iets bijzonders, in iets wat het midden hield tussen een interne monoloog en een Facebookpost. Hij had het over verlies, over vijanden ook, en over ons land en wat er verdomd van geworden was, over de gijzelaars en zijn dienst als reservist en zijn neef die in Gaza onder de wapenen staat.


Toren van Babel

Toen ik hem dat allemaal hoorde zeggen, besefte ik dat we wel een en ander met elkaar gemeen hebben: we vinden de regering allebei een schande, en we hebben de voorbije 22 maanden allebei iemand en een stukje van onszelf verloren. Alleen houd ik een foto in de lucht van een Palestijns kind dat door Israëlische soldaten is gedood. Voor hem valt dat onmogelijk te verklaren en heeft het geen enkele betekenis. Het heeft niet eens een naam.

Ineens had het hele tafereel minder weg van een politiek dispuut dan van een moderne versie van de Toren van Babel, het verhaal waarin God iedereen een andere taal laat spreken. Zo voorkomt Hij dat de mensen eindeloos hoger blijven bouwen en maakt Hij komaf met de menselijke arrogantie. In ons verhaal wonen we allemaal in een gebouw en reiken we naar de wolken. Het gaat steeds verder de hoogte in, en we gaan mee naar boven, steeds hoger: met meer kennis, meer zelfvertrouwen, meer vastberadenheid, en toch raken we ergens onderweg – en niet alleen uit arrogantie – ons fundamentele vermogen om te communiceren kwijt. We zitten allemaal vast in onze eigen feed, in onze eigen taal, met eigen feiten en gevolgtrekkingen, die er alleen maar robuuster op worden. Als we onze blik niet langer richten op de wanden van de toren, maar elkaar in de ogen kijken, dan zien we iets wat ons helemaal vreemd is.

Op het einde van het Bijbelse verhaal stappen de mensen af van hun project en laten ze de toren voor wat hij is. Veel verhalen in de Bijbel lopen slecht af, en ook ons verhaal lijkt die weg op te gaan. Tenzij wij – ik, die man in z’n zwemshort en alle anderen – erin slagen opnieuw een gemeenschappelijke taal te vinden, een taal die voor alles een naam heeft, zelfs voor iemand die een foto van een dood kind in de lucht houdt.


Blog DS, 24-08-2025 (Etgar Keret)