Klimaatverandering? Niet in de V.S.

[bijlinda]

De regering-Trump zegt het ‘bewijs’ te hebben gevonden: klimaatbeleid is onzin


De regering-Trump wil niets meer weten van het klimaatbeleid van de eerdere VS-presidenten Biden en Obama. Bij die overtuiging zijn wetenschappelijke argumenten gezocht. En gepresenteerd.


Zomaar wat klimaatnieuws deze zomer: voor het eerst meer dan 50 graden in de schaduw in Turkije, voor het eerst meer dan twee weken achter elkaar 30 graden in Finland, Canada op weg naar een recordjaar natuurbranden, de oppervlakte levend koraal in het Groot Barrièrerif bij Australië in een jaar met minstens een kwart geslonken.

Geen enkel land ontsnapt aan de gevolgen van klimaatverandering.

Geen enkel? In de Verenigde Staten van Amerika lijkt er, behalve wat heiigheid door die Canadese branden, weinig aan de hand. Sinds de jaren vijftig worden er in het land gestaag meer hittedagen geteld, maar in de jaren twintig en dertig waren het er nóg meer. Wereldwijd mag het zeeniveau dan stijgen, gemiddeld is dat op de Amerikaanse peilschalen niet te zien. Een toename van het aantal of de intensiteit van orkanen? Niet in de VS.


Opdracht van het ministerie

Zo staat het tenminste in een aan de regering-Trump uitgebracht rapport, dat onder klimaatwetenschappers in de VS en elders grote droefenis, maar weinig verbazing heeft gewekt.

Het is geschreven door vijf wetenschappers, aangezocht door de minister van Energie, Chris Wright. Hun opdracht: houd eerder onderzoek naar de stand van het klimaat, van vorige regeringen en het internationale klimaatpanel IPCC, kritisch tegen het licht op basis van het meest recente onderzoek.

Ze wisten van aanpakken, die vijf. Eind maart kregen ze de opdracht, eind mei leverden ze het resultaat alweer in. Nog eens twee maanden later, eind juli, trok het Amerikaanse milieuagentschap EPA alvast zijn conclusies: de uitstoot van broeikasgassen moet niet langer beschouwd worden als ‘een gevaar voor de volksgezondheid of het welzijn van huidige en toekomstige generaties’, zoals werd vastgelegd in 2009, toen Barack Obama president was.

Die ‘gevaarverklaring’ van destijds, schrijft EPA-directeur Lee Zeldin in zijn conceptbesluit, ‘analyseerde de stand van de wetenschap op een onredelijke manier’. Er zijn inmiddels ‘ontwikkelingen die significante twijfel zaaien over de betrouwbaarheid’.


Grote gevolgen voor klimaatbeleid

Maar wat de meeste klimaatwetenschappers de afgelopen dagen zeiden, is dat het ministerie bewust vijf klimaatsceptici heeft aangezocht. Als op hun gezag de ‘gevaarverklaring’ inderdaad wegvalt, dan zijn de gevolgen voor het Amerikaanse klimaatbeleid enorm.

Om te beginnen haalt de EPA in hetzelfde conceptbesluit alvast een streep door de regelgeving voor de uitstoot van broeikasgassen door auto’s. Die zou het klimaat nauwelijks helpen, zegt de EPA nu. De regels zouden nieuwe auto’s namelijk zo duur maken dat consumenten liever in oude blijven rondrijden – die nog veel meer uitstoten.


Twintig jaar strijd

Maar de gevolgen zijn breder. Met het intrekken van de verklaring ontdoet de Amerikaanse overheid zich van haar bevoegdheden op dit gebied. Daarover is een kleine twintig jaar gestreden.

In 2006, onder de Republikeinse president George Bush, weigerde de EPA om broeikasgassen als CO2 en methaan te reguleren omdat die geen ‘luchtverontreiniging’ zouden zijn. Maar na verzet van een aantal staten oordeelde het Hooggerechtshof anders.

Onder president Obama kwam de EPA daarna met regels voor motorvoertuigen en elektriciteitscentrales. Onder president Donald Trump werden die weer afgezwakt, en onder Joe Biden vervolgens weer opgetuigd. Broeikasgassen werden door hem zelfs expliciet in de wet gezet.


CO2 betekent juist vergroening

Maar die bevoegdheden zijn nutteloos als de EPA beslist dat het wel meevalt met de ‘vervuiling’ door broeikasgassen. Daarvoor heeft het milieuagentschap zich door de vijf rapporteurs nu argumenten laten aandragen.

Dat document zet meteen in het eerste hoofdstuk de toon: CO2 is duidelijk geen schadelijke stof in de traditionele betekenis. Mensen hebben er immers geen last van – pas als het niveau met een factor vijf stijgt, gaat je intelligentie ervan achteruit, noteert het rapport. Zo ver komt het de eerste anderhalve eeuw niet.

Bovendien kunnen planten het juist goed gebruiken: meer CO2 betekent een ‘vergroening’ van de aarde, met rijkere oogsten. Voor wie het niet gelooft, toont het rapport vergelijkende foto’s van de plant fluweelblad, veertien dagen na het kiemen van een zaadje.

Het gaat om foto’s bij het CO2-gehalte van de laatste ijstijd (150 parts per million, deeltjes per miljoen), het niveau tijdens het pre-industriële tijdperk (270 ppm), in 1988 (350 ppm) en in een verre toekomst (700 ppm). Voor fluweelblad kan dat laatste moment duidelijk niet snel genoeg komen.


Trump wil minder metingen

De aarde is inmiddels ‘goed’ op weg naar dat hoogste gehalte. In juli was het CO2-niveau 427,87 ppm, alweer ruim 2 ppm meer dan een jaar geleden. Die metingen worden dagelijks gedaan in Hawaii door het Mauna Loa Atmospheric Observatory, op de flank van de gelijknamige vulkaan. Ze lopen al sinds maart 1958 en maken snel glashelder dat de samenstelling van de atmosfeer aan het veranderen is, en dat wetenschappers zich daar terecht zorgen over maken.

De regering-Trump heeft in haar begrotingsvoorstel aan het Congres voorgesteld het observatorium te sluiten. Ze lijkt daarnaast van plan om twee satellieten uit te schakelen die CO2 vanuit de ruimte meten.

Rond de vierhonderd wetenschappers die werken aan het wettelijk verplichte, vierjaarlijkse klimaatrapport, zijn daarnaast vroegtijdig voor hun diensten bedankt. Eerdere edities van dat klimaatrapport zijn inmiddels diep weggestopt op de website van de EPA.

En een database van alle natuurrampen in het land met meer dan 1 miljard dollar schade, wordt vanaf dit jaar niet meer bijgehouden. Al die gegevens, en al die zorgelijke geluiden van onderzoekers, worden alleen maar gebruikt voor onterechte alarmverhalen, aldus het ‘kritische overzicht’ dat aan energieminister Wright is uitgebracht.


Deskundigen of klimaatsceptici?

Volgens Wright heeft hij voor die rapportage ‘een divers team van onafhankelijke experts’ bijeengezocht dat ‘grondig en eerlijk’ werk deed, en een studie heeft afgeleverd die ‘getrouw de staat van de klimaatwetenschap van vandaag’ weergeeft.

Maar zo divers was de groep niet. Stuk voor stuk zijn het klimaatsceptici die al tientallen jaren aan de weg timmeren, vaak met argumenten die al lang zijn ontkracht.

Zo is één van hen, Roy Spencer, die als meteoroloog werkt aan de Universiteit van Alabama, ook verbonden aan The Heartland Institute. Dat is een denktank die eveneens de wetenschappelijke consensus op klimaatgebied afwijst. Hij schreef in 2010 een boek met de veelzeggende titel The great global warming blunder: how mother nature fooled the world’s top climate scientists. (De grote blunder op het gebied van de opwarming van de aarde: hoe moeder natuur de beste klimaatwetenschappers ter wereld voor de gek hield.)


Selectief winkelen

Dat de vijf hun ideeën nu mogen vastleggen in een officieel overheidsrapport, dat bovendien meteen is ingezet voor het afschaffen van klimaatbeleid, maakt vooraanstaande klimaatwetenschappers razend.

Op het sociale netwerk Bluesky stroomden de reacties binnen van deskundigen die de auteurs beschuldigen van selectief winkelen in decennia van onderzoek. Soms zagen ze ook hun eigen werk daarbij misbruikt worden.

Want ja, planten houden van CO2. Maar niet van droogte en extreme neerslag – en naarmate die vaker voorkomen, mislukken oogsten en stijgen de voedselprijzen. Geen versnelde zeespiegelstijging in de VS? De hele oostkust heeft er last van, als je goed kijkt en rekent.


‘Een strijd met ongelijke wapens’

Het rapport haalt een publicatie aan van klimaatwetenschapper Zeke Hausfather van The Breakthrough Institute. Daarin stelt hij dat de verwachtingen voor emissies – en dus voor opwarming – waar de regering-Obama in 2009 van uitging, te pessimistisch zijn gebleken.

Maar, brengt Hausfather daar zelf op zijn website tegenin: de emissies zijn juist minder sterk gestegen omdat veel landen daar hun best voor hebben gedaan. Wat de EPA nu in feite probeert is ‘huidig beleid gebruiken om het intrekken van huidig beleid te rechtvaardigen’, zegt hij.

Het is een strijd met ongelijke wapens, schrijft klimatoloog Andrew Dressler van Texas A&M University op Bluesky. Want wetenschappers laten ook de zwakke punten van hun werk zien. De regering-Trump heeft daar volgens hem duidelijk een broertje dood aan.

‘Dit rapport moeten we zien’, schrijft Dressler, ‘als een pleitnota van advocaten die hun cliënt verdedigen: CO2. Hun doel is niet om de feiten eerlijk te wegen, maar om de sterkst mogelijke zaak te presenteren voor de onschuld van CO2. Dat is een fundamentele afwijking van de normen in de wetenschap.’


Staten en consumenten aan zet

Als het intrekken van de ‘gevaarverklaring’ door de EPA definitief doorgaat, is nog niet alles verloren voor klimaatbeleid in de VS.

Een optie is dat individuele staten zelf de uitstoot van broeikasgassen gaan reguleren. De vrijheid van staten op dit gebied was tot nu toe beperkt, omdat ze federaal beleid niet mogen dwarsbomen. Maar als dat beleid er niet meer is, valt ook die beperking weg.

Op die manier ontstaat ook meer juridische ruimte voor actiegroepen om bij de rechter, namens consumenten, schadevergoeding te eisen van bedrijven die niets aan hun uitstoot doen.


Blog Trouw, 12-08-2025 (Bas den Hond)