Volwassenenonderwijs getorpedeerd

[bijlinda]

Volwassenenonderwijs ziet inschrijvingen fors dalen door hoger inschrijvingsgeld, sommige richtingen “gedecimeerd”


Het aantal inschrijvingen voor pakweg een cursus Engels of Frans in het volwassenenonderwijs is door het verhoogde inschrijvingsgeld dramatisch gedaald, waarschuwen verschillende Centra voor Volwassenenonderwijs (CVO).


“Sommige richtingen zijn in elkaar aan het storten”, zegt Eddy Hancké, directeur van GO!CVO Antwerpen. Vorig jaar volgden 13.700 cursisten een opleiding in het Antwerpse CVO (Centrum voor Volwassenenonderwijs). Voor het eerst sinds 2018 zal het aantal inschrijvingen niet stijgen, maar dalen, zegt Hancké. Volgens hem zijn sommige richtingen “gedecimeerd”. De situatie die Hancké beschrijft is geen uitzondering. Uit rondvraag van De Standaard blijkt dat de inschrijvingen in het volwassenenonderwijs sterk teruglopen.

Dat heeft alles te maken met de besparingen in het volwassenenonderwijs die minister van Onderwijs Zuhal Demir (N-VA) begin juni bekendmaakte: de meeste cursussen werden vanaf dit schooljaar een pak duurder. Voor veel cursussen gaat het inschrijvingsgeld van 180 naar 480 euro Bovendien verdwenen veel voordelige tarieven, voor mensen met een laag inkomen of werklozen, bijvoorbeeld. Enkel opleidingen voor een knelpuntberoep, zoals kinderbegeleider of zorgkundige, en cursussen Nederlands die zich vooral richten op nieuwkomers (de zogenaamde NT2-cursus) werden goedkoper.

Vanuit de sector werd al gewaarschuwd voor de gevolgen op het aantal inschrijvingen. Die vrees blijkt nu bewaarheid te worden. Zowel in centra voor Volwassenenonderwijs in Antwerpen, Brussel, West-Vlaanderen en Limburg blijkt de impact van de prijsstijging voelbaar. Omdat de prijsverhoging pas midden juli officieel beslist werd, moest GO!CVO Antwerpen heel wat cursisten die al ingeschreven waren, opnieuw opbellen. “Minstens tweehonderd van de duizend personen die al ingeschreven waren, zijn alsnog afgehaakt door de prijsstijging”, zegt Hancké.


Halvering aantal inschrijvingen

“De inschrijvingen in de centra zijn nog aan de gang, maar de eerste tendens in de centra van OVSG is dat vooral de talenopleidingen klappen krijgen”, zegt ook Walentina Cools, directeur van de Onderwijsvereniging van Steden en Gemeenten (OVSG). “Over alle taalopleidingen heen gaat het om een daling van minstens 30 procent”, zegt Ria Cauchie, directeur van CVO Semper, een percentage dat verschillende CVO’s die De Standaard contacteerde aangeven. CVO Semper organiseert jaarlijks klassen in Jette, Elsene, Meise, Strombeek en Vilvoorde. Zowat een derde van de opleidingen is wat Demir consequent bestempelde als een “hobby-opleiding”. Het gros daarvan zijn taalcursussen, met het grootste aantal inschrijvingen voor de lessen Frans. “Momenteel zijn er zo’n 1.780 inschrijvingen. Vorig jaar waren dat er 2.689”, zegt Cauchie. Voor Engels ligt het aantal inschrijvingen momenteel op 346. Vorig jaar waren dat er nog 681.

Volgens Hancké wordt het voortbestaan van sommige richtingen bedreigd. “Dit is een acute crisis. Het gaat niet alleen over mensen die afhaken. Als er te weinig inschrijvingen zijn, is zo’n module toch nog organiseren financieel onhoudbaar”, zegt hij. Hoe erg een CVO geraakt wordt door de nieuwe regeling, blijkt vooral af te hangen van hoe groot het percentage van de taalcursussen is. Bij CVO Miras in West-Vlaanderen leidt slechts zo’n 10 procent van de richtingen niet naar een job in een “knelpuntberoep”. “Op termijn zal waarschijnlijk slechts een beperkt aantal CVO’s nog kunnen inzetten op andere opleidingen, zoals fotografie of mode. Terwijl we voelen dat het voor een deel van die cursisten een manier is om aanknoping te vinden met de maatschappij”, zegt directeur Carmen Wullaert.

Verschillende directeurs vrezen “drama’s” voor een groot aantal van de taalleerkrachten. Cauchie: “Een deel van de leerkrachten zullen we kunnen inzetten in andere richtingen. Maar een native speaker die pakweg Italiaans spreekt, kan niet zomaar in een andere richting aan de slag.”


Duits nabij Duitse grens

Demir mag de taalcursussen dan wel als “hobby” beschrijven, volgens Cauchie zijn ze wel degelijk van groot belang. “Zowel in de hoofdstad als in de Rand is het leren van Frans en Engels een manier voor mensen om hun kans op werk te vergroten. Hoeveel jobs in Brussel vereisen niet dat mensen minstens een beetje kennis van het Frans hebben?”

Hetzelfde geluid bij Jurgen Mijten, directeur van CVO De Verdieping in Limburg: “Onze cursisten kiezen door de nabijheid van Duitsland vaak voor een cursus Duits, om zo een voorsprong te hebben op de arbeidsmarkt.” Verschillende directeurs geven aan dat bedrijven werknemers die onvoldoende het Engels beheersen vaak doorverwijzen om hun niveau op te krikken. “Het jammere is dat de minister geen uitzondering maakt voor mensen die een beperkte financiële slagkracht hebben”, zegt Mijten. “Voor hen is dit wel degelijk een enorme drempel, terwijl de lessen voor hen vaak wel een manier zijn om zich bij te scholen, werk te vinden en ook gewoon bij te leren.”


Levenslang leren

Hoe veel groter het aantal inschrijvingen dan zal zijn in richtingen die wel onder het financieel gunstige regime vallen, is nog onduidelijk, klinkt het bij verschillende directeurs. Mijten: “Wij zetten al enkele jaren in op opleidingen in mechanica en elektriciteit. Daar zien we inderdaad een stijging van de inschrijvingen. Maar het zijn richtingen waar de klassen sowieso kleiner zijn: je hebt veel materiaal en ruimte nodig. In een taalcursus zet je bij wijze van spreken een tafel bij. In een cursus elektromechanica kan dat niet zomaar. Je moet dus genoeg nieuwe cursisten hebben om een volledig nieuwe klas op te richten en leerkrachten om die uren te vullen.”

De enige plek waar de nieuwe regels een duidelijke toename van het aantal inschrijvingen betekenden zijn de NT2-cursussen, klinkt het bij verschillende CVO’s. Dat wordt ook bevestigd door het OVSG. “Maar ons enkel tot NT2 of arbeidsmarktopleidingen reduceren is problematisch”, zegt Hancké. “Bovendien botst het met de ambitie om levenslang leren te stimuleren. Veel mensen starten met een cursus, ontwikkelen een talent en eindigen met een nieuwe, vaak deeltijdse job. Iemand begint met muziekinstrumenten herstellen of tweedehandskledij repareren, maar eindigt met een nieuwe job of een webshop. Bovendien staan mensen die kiezen voor levenslang leren beter aan het stuur van hun leven, toont onderzoek. De regering slaat de bal daar totaal mis.”

Minister Demir reageerde eerder in deze krant dat “480 euro nog maar een fractie is van de werkelijke kosten”. Volgens de minister moet de “belastingbetaler niet opdraaien” voor “mensen die in zichzelf investeren.” “En de gepensioneerden die een breicursus volgen om niet geïsoleerd te raken, zou ik aanraden: het verenigingsleven is ook volop op zoek naar volk.”


Blog DS, 31-08-2025 (Klaas Maenhout - Karlien Beckers)