Verkiezingen Wit-Rusland een farce

[Barst]

De weg naar hervormingen in Wit-Rusland loopt via Moskou


De golf aan democratische revoluties die sinds de val van de Muur in 1989 door Europa trekt, wil Wit-Rusland maar niet bereiken. Lang nadat Oost-Europa en de Balkan zich hebben ontdaan van hun potentaten – en zelfs in het verder gelegen Georgië en Kirgizië het volk een machtswisseling heeft afgedwongen – staat de Wit-Russische president Viktor Loekasjenko nog recht overeind als de laatste dictator van Europa.


Ook de verkiezingen van zondag waren weer een klassiek voorbeeld van manipulatie. In de aanloop bewierookte de staatstelevisie Loekasjenko en demoniseerde ze zijn tegenstanders. Honderden mensen zijn gearresteerd, een van Loekasjenko’s tegenstanders Aleksandr Kozoelin werd in elkaar geslagen. Buitenlandse waarnemers zijn veelal geweigerd. Kortom, om oppositieleider Aleksandr Milinkevitsj te citeren: het is in Wit-Rusland „onmogelijk verkiezingen te winnen, want die zijn er niet.”

Gisteravond gingen duizenden Wit-Russen de straat op om te protesteren tegen de uitkomst van de stembusgang. Maar te vrezen valt dat zij op eigen kracht weinig succes zullen kunnen boeken. Loekasjenko heeft geleerd van eerdere revoluties in Georgië en buurland Oekraïne en is bereid hard in te grijpen om een opstand de kop in te drukken. Veel potentiële oppositieleiders zijn zodanig onder druk gezet dat ze in ballingschap zijn gegaan.

De weg naar hervormingen in Minsk loopt dan ook via Moskou. Wit-Russen voelen zich nauw verwant met de Russen – meer dan bijvoorbeeld de Oekraïners – en hun land is economisch totaal met Rusland vervlochten. Westerse sancties tegen Wit-Rusland blijven nodig, en zullen misschien uitgebreid moeten worden, maar hebben uiteindelijk slechts een beperkt effect. Rusland daarentegen levert bijvoorbeeld het gas waarmee Loekasjenko de bejaarden warm houdt en waarop hij zijn sovjet-economie laat draaien.

De kunst is echter Rusland te overtuigen. Moskou zal er weinig voor voelen om in een van zijn weinige nog resterende achtertuinen, westerse invloed toe te laten. Het moet daarom zelf onder druk gezet worden om het bewind in Minsk tot verandering te dwingen. Gezien de eigen autoritaire neigingen van de Russische president Poetin, zal dat een enorm karwei zijn. Maar er is geen andere keus. De economische voordelen die de Europese Unie Rusland kan bieden, moeten mede afhankelijk worden gemaakt van de bereidheid Wit-Rusland tot het moderne Europa toe te laten.


Trouw, 21-03-2006