Het brein is pas na 32 jaar volwassen

[bijlinda]

Het brein is pas na 32 jaar volwassen


De structuur van onze hersenen ontwikkelt zich niet in één rechte lijn, maar in vijf fasen die beginnen en eindigen met een keerpunt. De ontwikkeling van de hersenen neemt telkens een nieuwe wending op de leeftijd van 9, 32, 66 en 83 jaar.


Hoe baken je levensfases af? Door je bezigheden en je carrière (school, werken, niet meer werken)? Via je sociale rollen (kind, partner, ouder, grootouder)? Of kijk je naar lichamelijke veranderingen? Onderzoekers van de University of Cambridge doen nu een nieuw voorstel om levensfasen helder te omlijnen: aan de hand van de structuur en de ontwikkeling van het brein. Hoe de hersenen georganiseerd zijn en hoe nauw hersengebieden met elkaar verbonden zijn, blijkt meermaals in de loop van het leven te veranderen. Gemiddeld neemt de ontwikkeling van het brein op de leeftijden van 9, 32, 66 en 83 jaar telkens een nieuwe wending, schrijven ze in het vakblad Nature Communications.

De onderzoekers analyseerden hersenscans van ruim 3.800 personen tussen 0 en 90 jaar. Ze brachten per leeftijd in kaart hoe sterk of zwak hersengebieden met elkaar verbonden zijn (de “bedrading”) en welke rol centrale knooppunten spelen.

Tijdens de eerste levensjaren worden in het hele brein verbindingen gelegd en nemen de grijze stof (verantwoordelijk voor informatieverwerking) en witte stof (betrokken bij informatie-uitwisseling) snel toe in volume. Op de leeftijd van 9 jaar komt een eerste keerpunt. De fase van de adolescentie begint dan. Er komen meer verbindingen binnen specifieke hersengebieden bij en het communicatienetwerk in het brein wordt almaar verfijnder. De cognitieve prestaties nemen een vlucht.


Kwetsbare hersenen

Opmerkelijk: het brein gaat met die ontwikkeling door tot lang na de puberteit. “Als je afgaat op de bedrading van de hersenen, loopt de adolescentie door tot de leeftijd van 32 jaar”, zegt Cambridge-onderzoekster Alexa Mousley in een mail aan De Standaard.

Die vaststelling past bij eerder onderzoek dat heeft uitgewezen dat het hersenvolume tussen je 30ste en 35ste piekt, zegt Rik Vandenberghe, professor cognitieve neurologie aan de KU Leuven, die niet heeft meegewerkt aan de studie uit Cambridge. “Tot de leeftijd van 30 tot 35 jaar zijn de hersenen zich volop aan het vormen en structureren. Er worden hersencircuits en -netwerken gevormd die instaan voor functies zoals taalverwerking of het oplossen van ongewone situaties. Daarna kunnen verbindingen binnen hersenstructuren nog wel sterker worden, maar ze nemen niet meer toe in aantal.”

Het menselijke brein is dus pas ná je dertigste volgroeid. Zijn de hersenen van twintigers even kwetsbaar als die van tieners, bijvoorbeeld voor schade door alcohol of voor psychische aandoeningen? Vandenberghe en Mousley zijn onbeslist. “We weten dat psychische aandoeningen vaak beginnen tijdens de adolescentie”, zegt Mousley. “Eerder onderzoek heeft aangetoond dat er een verband bestaat tussen de manier waarop hersenen bedraad zijn en de mentale gezondheid. Maar het fijne weten we er niet van.”


Plateau van intelligentie

Na de adolescentiefase, tussen de leeftijd van 32 en 66 jaar, volgt een fase van weinig verandering in de architectuur van het brein, wat volgens Mousley en haar collega’s mooi samenvalt met het plateau van intelligentie en persoonlijkheid bij volwassenen boven de dertig. Deze stabiele fase duurt relatief lang. Rond de leeftijd van 66 jaar begint de “vroege veroudering”: de witte stof wordt afgebouwd en de verbindingen tussen hersengebieden dunnen uit.

In de “late veroudering” (vanaf 83 jaar) neemt de connectiviteit tussen hersengebieden verder af en hangt de hersenfunctie almaar sterker af van specifieke gebieden en minder van een globaal samenspel van verschillende delen.

Rest de vraag wat de keerpunten in de hersenen triggert: zijn onze hersenen geprogrammeerd om op een bepaalde leeftijd een nieuwe fase in te gaan? Of zijn het veeleer veranderingen in sociale omstandigheden – een gezin stichten of met pensioen gaan – die veranderingen in de hersenen veroorzaken? “Waarschijnlijk is het een combinatie”, aldus Mousley. “We weten dat onze omgeving ons biologisch functioneren beïnvloedt. En omgekeerd.”


Blog DS, 26-11-2025 (Maxie Eckert)