Klasorde!

[bijlinda]

Rust en orde in de klas, uiteraard, maar waarom precies?


Minister van Onderwijs Zuhal Demir wil dat de kinderen zich wat gedragen. Dat valt niet decretaal te regelen, hoeveel forse actieplannen je er ook over schrijft.


Niets van wat Zuhal Demir als Vlaams minister van Onderwijs doet, is saai. Met haar snel ingevoerde smartphoneverbod en de minimumdoelen voor het basisonderwijs verlegde ze grote stenen in de rivier. Met het actieplan ‘Goed gedragen’ dat ze deze week voorstelde, geruggensteund door de Britse ‘gedragtsaar’ Tom Bennett, wil ze ook op het vlak van rust in de klas iets veranderen.

De tekst van het actieplan zet hoogst verontrustend in. Het gaat van “zorgnoden en gedragsproblematieken” over “demotivatie, spijbelen, pesten” tot “onveilige schoolomgevingen, bendevorming, agressie”. Je zou je gaan afvragen hoe een kind ooit veilig een schoolbank bereikt, en hoe het daar ooit iets kan leren. En wie nog een job in het onderwijs zou overwegen, denkt hierna ook wel twee keer na. Laten we over het onderwijs geen morele paniek verspreiden. Het einde is niet nabij. Toch is het te eenvoudig om de problemen in onze scholen af te doen als iets van alle tijden. De schooluitval, bij leerlingen en bij leraars, moet worden gestelpt. Iedereen moet aan boord blijven.

Het actieplan heeft zijn verdienste. Technieken om de klas te managen kunnen iedere leerkracht, beginnend of ervaren, helpen. Scripts, routines kunnen een zoekende leerling en leerkracht zeker helpen. Tegelijk schieten veel voorstellen door, waardoor de tekst finaal leest als een 43 pagina’s lange proeve van wantrouwen tegenover al wie op een school rondloopt.

De voortvarendheid van Demir verbergt een machtsstrijd. De spanning tussen vrijheid en controle die altijd in een onderwijssituatie speelt, wordt weerspiegeld in de relatie tussen de minister en wie de scholen inricht. De minister wil dat de kinderen een beetje manieren hebben. Dat zal bij velen wel goed vallen, want de jeugd, sjonge, daar is van alles fout mee. Maar tot spijt van wie het benijdt, het plan is even grof als naïef. Ministers of tsaren hebben niet veel te decreteren over het gedrag van kinderen. Het zullen toch de scholen zijn die het ongewenste gedrag moeten bijsturen of het gewenste gedrag gaan belonen, meer met expertise en geduld dan met de roe en de ezelsoren. Het primaat van het onderwijs ligt bij de uitvoerende macht, en dat is en blijft de leraar in de klas.

De minister laat kansen liggen om goed uit te leggen waarom er rust, respect en orde moet zijn. Het kan nooit een doel op zich zijn. Want voor een hamer lijkt alles op een spijker. Te veel regie, structuren en regels kunnen de eigenheid van kinderen smoren. Het gevaar bestaat dat een overmatige nadruk op gedrag leidt tot een overmatige nadruk op discipline als remediëring. Tot op het punt dat nultolerantie en straf de emancipatie van vooral de leerlingen met de minste kansen in de weg gaat zitten, en dat brave, nette en stille leerlingen meteen ook de meeste kansen krijgen.


Blog DS,13-11-2025 (Hans Cottyn)