ThomasMore: €1594 = menswaardig!

[bijlinda]

Wat kost een menswaardig bestaan? Een hogeschool heeft het berekend. “Minstens 1.594 euro per maand”


Een alleenstaande in Vlaanderen heeft minstens 1.594 euro per maand nodig om een menswaardig leven te leiden – een stuk meer dan het huidige leefloon. Dat heeft de Thomas More Hogeschool berekend. “Voldoende sociale woningen zouden veel armoede verhelpen.”


Hoeveel geld heeft iemand nodig om een menswaardig leven te leiden? Over die vraag buigen onderzoekers van hogeschool Thomas More zich sinds 2008. Dinsdag stellen ze hun geactua*liseerde “referentiebudgetten” voor. Die zijn berekend op basis van de mediaanhuurprijzen in ons land, maar houden ook rekening met andere noodzakelijke kosten zoals tandzorg, schoolboeken of gezonde voeding.

“Het gaat niet om een minimum om ‘te overleven’, maar om volwaardig te kunnen deelnemen aan de maatschappij”, zegt onderzoeksleider Bérénice Storms. “Door die referentiebudgetten hangen discussies over wat ‘nodig’ is, niet langer af van persoonlijke meningen van hulpverleners of politieke keuzes. Alleen naar inkomen kijken volstaat niet om iemands behoeftigheid te beoordelen.”


1. Hoeveel inkomen is er nodig om menswaardig te leven?

Alleenstaanden in Vlaanderen hebben minstens 1.594 euro per maand nodig om te kunnen deelnemen aan de maatschappij, blijkt uit de becijfering. In Wallonië is dat maar 1.441 euro per maand. In Brussel ligt het cijfer het hoogst, met 1.673 euro per maand. Dat komt door de hogere huurprijzen.

Een alleenstaande ouder met één kleuter in Vlaanderen zou minstens 2.033 euro per maand moeten kunnen besteden, in Brussel 2.140 en in Wallonië 1.913 euro. Een koppel met twee opgroeiende kinderen (lager en secundair onderwijs) heeft volgens dit onderzoek in Vlaanderen 3.459 euro per maand nodig om menswaardig te leven. In Brussel is dat 3.644 en in Wallonië 3.290 euro.


2. Wat zijn de grootste happen uit het budget?

De grootste hap gaat naar wonen: huur, energie en onderhoud nemen bij alleenstaanden en eenoudergezinnen zo’n 53 procent van het budget in. “Als gezinnen een sociale woning zouden huren, daalt het referentiebudget met 7 tot 25 procent”, duidt Storms. De sociale woningen zijn dus een buffer tegen armoede. Een tweede grote uitgavepost is gezonde voeding en beweging, goed voor zo’n 240 euro per maand voor een alleenstaande in de drie regio’s. Bij een koppel met twee opgroeiende kinderen ligt dat cijfer bijna vier keer zo hoog en neemt het 24 tot 27 procent in van het referentiebudget.

Het budget voor voeding gaat uit van gezonde voeding, niet omdat mensen verplicht zijn om gezond te eten, maar wel omdat ze de keuze moeten hebben, klinkt het. Die redenering wordt breder doorgetrokken: “Wie liever een abonnement wil op Netflix dan op fitness, mag dat. De referentiebudgetten zijn geen rekenmachine of moreel kompas, ze zijn een richtsnoer om het gesprek aan te gaan.”


3. Hoe verhouden deze budgetten zich tot het leefloon?

Een leefloon voor een alleenstaande bedraagt zo’n 1.314 euro, het referentiebudget ligt op 1.594 euro. Een behoorlijk verschil, erkent Storms. “Maar het is niet zo dat de referentiebudgetten overbodige of luxe-uitgaven bevatten. ‘Deelnemen aan de maatschappij’ betekent niet dat je je kunt veroorloven wat vanzelfsprekend is voor veel middenklassers, zoals een huisdier of een skireis met school. Ook een spaarpotje aanleggen of pensioensparen zit niet in de berekening.”

Vorig jaar onderzochten Storms en co. al de relatie tussen uitkeringen en de referentiebudgetten. Daaruit bleek dat gezinnen met een leefloon bijna altijd onvoldoende overhielden, met bij koppels met twee kinderen tussen 8 en 15 jaar tekorten tot 1.241 euro per maand. “Dat betekent dat er onvoldoende geld overblijft voor kleding, mobiliteit, sociale activiteiten of het vervangen van kapotte meubels of huishoudelijke toestellen.”


4. Waarom is dit nuttig om te weten?

In 2008 werden voor het eerst referentiebudgetten ontwikkeld, op vraag van OCMW’s. Zij wilden een objectieve maatstaf om te beoordelen in welke mate een gezin financieel behoeftig is. “Met de referentiebudgetten is er een leidraad zodat willekeur vermeden wordt. ‘Die mama doet zo haar best, ik gun het haar’, is niet de juiste maatstaf om extra budget toe te kennen.” Vandaag maken 189 OCMW’s gebruik van de referentiebudgetten.

De cijfers houden het beleid een spiegel voor, zegt Storms. “Vooral het structurele pijnpunt rond wonen wordt duidelijk. Voldoende sociale woningen zou het noodzakelijke budget voor heel wat gezinnen verlagen met een kwart, en dus veel armoede verhelpen.”


Blog DS, 22-09-2025 (Yumi Demeyere)