Champions League is kampioen klimaatschade

[bijlinda]

De Champions League is kampioen klimaatschade: nooit veroorzaakte het toernooi zoveel CO2-uitstoot als nu


Het deelnemersveld in de Champions League strekt zich dit jaar uit van de poolcirkel tot vlakbij de Chinese grens. Door de afhankelijkheid van het vliegtuig is deze editie van het Europese elitetoernooi de meest vervuilende in de geschiedenis.


Hun gezichten oogden vermoeid, bij aankomst in het oosten van Kazachstan. De spelers van Pafos, uit de gelijknamige Cypriotische stad, hadden vijftien uur in het vliegtuig gezeten. Daar speelden ze dinsdagavond in de Champions League tegen Kairat Almaty (0-0). De trip heen bedroeg alleen al zo’n 4000 kilometer. ‘Lange reis, brede glimlach en een uniek welkom in Almaty’, schreef de club in een Instagram-post. Op het vliegveld verwelkomden Kazachse strijders in traditionele kledij de van ver gekomen gasten.

Kairat Almaty en Pafos FC zijn de enige twee ploegen in de Champions League dit jaar, uit 36 deelnemers, die geen fossiele bedrijven als sponsoren hebben. Toch zijn de debutanten in het elitebal genoodzaakt een enorme ecologische voetafdruk achter te laten om hun wedstrijden te kunnen spelen. Het deelnemersveld in de Champions League strekt zich dit jaar uit van het Noorse Bodø bij de poolcirkel, waar Bodø/Glimt speelt, tot aan Almaty in de Kazachse bergen bij de Chinese grens.


14.000 kilometer vliegen

Daarmee is deze editie de meest vervuilende in de toernooigeschiedenis. De uitstoot van de Champions League is dit jaar met maar liefst 18 procent gestegen. Dat blijkt uit nieuwe berekeningen van Fossil Free Football, de actiegroep die pleit voor verbanning van fossiele sponsoren in het voetbal. Door teams afkomstig uit ‘geografisch geïsoleerde plekken’ stijgt de vervuiling van het toernooi naar ‘nieuwe extremen’.

Voor een retourtje Lissabon in september, voor de wedstrijd tegen Sporting Portugal, vloog Kairat meer dan 14.000 kilometer. Het bleek de langste vlucht van een team in de Champions League ooit, verspreid over zes tijdzones.

De uitstoot per teamlid bedroeg volgens Fossil Free Football zo’n 8500 kilogram CO2, drie keer de maximale hoeveelheid CO2 die elk mens op de wereld in één jaar mag uitstoten om de opwarming van de aarde bij anderhalve graad te houden. De Kazachse fans die Kairat achterna reisden, stootten ook nog eens meer dan 3800 kilogram CO2 per persoon uit.


Heetste zomer ooit

Het grote probleem, zo schrijft de actiegroep in het rapport, is dat het voetbal zich vanwege de ‘onschatbare culturele en sociale invloed met meer toegewijde volgers dan de grootste religies’ doof kan houden voor klimaatverandering. Fossil Free Football wijst naar de gebroken hitterecords van afgelopen twee zomers, de bosbranden door heel Europa, de 60.000 doden in 2024 als gevolg van de heetste zomer ooit en verschillende incidenten op voetbalvelden waarbij spelers flauwvielen of wedstrijden uitgesteld moesten worden vanwege de temperatuur.

Maar geen ploeg kan tegenwoordig nog voetballen in de Champions League zonder vliegtuig, en dus is Kairat niet de enige club die zwaar op het klimaat drukt. FK Qarabag uit Azerbeidzjan moest woensdagavond naar Athletic in het Spaanse Bilbao. Qarabag legt later in het toernooi een vergelijkbare afstand (9000 kilometer retour) af naar het vliegveld van Manchester, voor de wedstrijd tegen Liverpool. De uitstoot bedraagt volgens Fossil Free Football bijna 5400 kilogram CO2 per teamlid.

De Uefa heeft zich wel gecommitteerd aan halvering van de eigen uitstoot per 2030. Tegelijkertijd vergrootte de Europese voetbalfederatie afgelopen seizoen juist het aantal kwalificatieduels voor de Champions League met meer dan een derde, naar in totaal 279. Fossil Free Football ziet het, na de sponsordeal tussen Qatar Airways en Uefa van vorig jaar ter waarde van 500 miljoen euro, als een nieuw teken dat de Europese voetbalbond niet handelt in lijn met de eigen klimaatdoelen.

Maar ook de clubs zelf blijven innig verweven met de fossiele industrie. Uit het rapport blijkt dat de helft van de achttien beste clubs een vervuilende shirtsponsor hebben. Voorbeelden zijn vliegtuigmaatschappijen (PSG, Real Madrid, Manchester City, Arsenal, Atlético Madrid, Benfica), financiële dienstverleners gelinkt aan fossiele brandstoffen (Bayern München, Liverpool) en autofabrikanten (Juventus).


‘Olie meets voetbal’

Opvallend is dat de fans van Bayern al jaren ageren tegen wat zij als ‘foute’ sponsoren zien. Door druk uit de achterban zag de club zich in het verleden genoodzaakt afstand te doen van samenwerkingen met Qatar Airways en het toerismebureau van het autoritair geleide Rwanda.

Ook Arsenal-fans protesteerden onlangs nog tegen een verlenging van de samenwerking met Visit Rwanda. De deal met Emirates laten de Londenaren vooralsnog ongemoeid, zoals ook de Beierse fans nog niet in het geweer zijn gekomen tegen de zesjarige miljoenendeal die Bayern in augustus sloot met de vliegmaatschappij uit Dubai.

Frank Huisingh, oprichter van Fossil Free Football, wijst erop dat de invloed van de fossiele industrie op de bondsbestuurders groot is. Qatar is een belangrijke sponsor van de Uefa, Fifa-president Gianni Infantino gebruikt een privéjet van de Qatarese staat en vloog onlangs met die jet naar Sharm al-Sheikh in Egypte voor het vredesoverleg tussen Israël en Hamas. Daar kwam hij ook sjeik Mansour Bin Zayed al Nahyan tegen, vicepresident van de Verenigde Arabische Emiraten en eigenaar van Manchester City. Huisingh: “Een hoop geopolitiek dus, olie meets voetbal.”

Voor een oplossing wijst Fossil Free Football naar regulering vanuit de politiek of de Uefa. De precedenten zijn er al. Als voorbeelden noemen zij al bestaande wetgeving voor goksponsoren. De Uefa verbiedt al shirtsponsoring door tabak- en alcoholfabrikanten.


Blog Trouw, 22-10-2025 (Matthijs van Dam)