[bijlinda]

Leidt de begroting naar een confederale omslag?


De begroting kan niet structureel worden gesaneerd zonder de wenkende systeemcrisis met een staatshervorming aan te pakken.


“Now this is not the end. It is not even the beginning of the end. But it is, perhaps, the end of the beginning.” Zo reageerde de Britse premier Winston Churchill op de geallieerde overwinning in El Alamein (1942). Het was een kentering in de oorlog, maar één veldslag is nog geen eindoverwinning. Premier Bart De Wever (N-VA) zag terecht de parallel. België zet belangrijke stappen naar budgettair herstel, maar het blijft een werk van lange adem.

De afgelopen week rees de vraag of De Wever zich met zijn budgettaire operatie een plaats in de geschiedenisboeken verovert, zoals de premiers Wilfried Martens (CD&V, jaren 80) en Jean-Luc Dehaene (CD&V, jaren 90) hem voordeden. Maar het is te vroeg voor een eindoordeel. Bovendien kregen zowel Martens als Dehaene ook staatshervormingen voor elkaar. Op dat punt blijft De Wevers scorebord blanco.

Naar eigen zeggen stapte hij in de politiek om een “episch project” te realiseren. Dat was niet de leiding van België op zich nemen, wel een “confederale omslag” realiseren en in een zelfstandig Vlaanderen een “ander soort samenleving” creëren. Maar als een kameleon schikt de Antwerpenaar zich naar de omstandigheden. Het heeft geen zin om bij gebrek aan partners aan de kant te staan roepen, federale sociaal-economische hervormingen komen ook Vlaanderen ten goede.

Toch valt het te betwijfelen of de Belgische architectuur het toelaat om de begroting structureel te saneren. Vragen over de efficiëntie van zes staatshervormingen zijn terecht. De federale maatregelen leveren best wat miljarden op. Maar besparen op de departementen lijkt onmogelijk, integendeel, ze eisen steeds meer geld op, met Defensie op kop. Ondanks het gesteggel voldoet deze meerjarenbegroting niet aan de Europese normen.

De Wever zag een systeemcrisis als een opportuniteit om de zaken in zijn richting te laten evolueren. De budgettaire uitdagingen kunnen een bondgenoot naar een confederale omslag worden. Steeds harder klinkt de roep om een deel van de inspanning naar de regio’s door te schuiven. Daarbij staat gezondheidszorg met stip op één om uit de federale portefeuille te verdwijnen. Het laat toe dat het volledige zorgtraject onder één dak wordt ondergebracht.

Als België zichzelf wil overleven, worden institutionele hervormingen onvermijdelijk. Dit land heeft nood aan een nieuw grondplan: bevoegdheden moeten worden herverdeeld, inkomsten geresponsabiliseerd. Eventueel is er behoefte aan een democratischer kiessysteem. Een noodzakelijke tweederdemeerderheid vinden wordt daarbij een struikelblok, met krimpende traditionele partijen. Daardoor dreigen de gebetonneerde structuren een existentieel gevaar te worden, groter zelfs dan de torenhoge schuldenberg.


Blog DS, 30-11-2025 (Bart Brinckman)