[bijlinda]

Amerikaanse lichtshows en miraculeuze genezingen: in evangelische kerken overal ter wereld is religie cocaïne voor het volk


Vanuit Istanbul zwerft Kasper Goethals de wereld rond. In deze kroniek vertelt hij elke week over een bijzondere ontmoeting.


Kardinaal Gregorio Rosa Chavez kijkt in de verte, naar niets in het bijzonder. Het zweet parelt langs zijn zongebruinde slapen. Hij oogt geconcentreerd. Soms komen mensen hem groeten, zijn gewaad kussen. Dan zegent hij hen, in het Spaans, Italiaans, Frans of Duits. Alleen als het moet in het Engels. “Het is goed, mijn kind. Vrees niet”, zegt hij. De wereld verandert en overrompelt, maar alles komt goed. God is met ons. “En kijk, we hebben geluk, de zon schijnt. Heel vaak onweert het hier, maar vandaag schijnt de zon.”

Rosa Chavez is 83 en de enige kardinaal die El Salvador ooit heeft gehad. Hij leidt vandaag een stoet van duizend gelovigen door de oude straten van San Salvador. Het gaat door koloniale geschiedenis. Ooit kleurrijke verf krult van de kapotte gevels. Her en der doorbreekt moderne lelijkheid de vergane glorie. Een Starbucks, een Wendy’s, een Dunkin’ Donuts. Groen en wit, rood, oranje-roze. Altijd Amerikaanse ketens. De straten zijn hier net zo armoedig als op Cuba, maar hier is de armoede meedogenlozer. Hier is ze niet collectief. Hier is armoede je eigen schuld.

Langs de weg kijken de kreupelen en de havelozen toe. De kardinaal zegent de bananenverkopers, de straatventers en de boeren. Hij vergeeft de jonge sekswerkers, die voor 5 dollar hun lichaam uitlenen. Hij zegent de jeugd. “Wat zouden we zijn zonder de jeugd”, verzucht de kardinaal. “Zonder de jongeren zijn we verloren.” De gelovigen scanderen een naam. “Leve Romero”, roepen ze. “Leve de profeet van de armen.” Ze eren de linkse bisschop en vredesactivist Oscar Romero, die in 1980 werd doodgeschoten tijdens de mis. Hij werd in 2018 heilig verklaard.

Ooit kwamen Europeanen de straat op voor Chili en Cuba. Latijns-Amerika sierde voorpagina’s en avondjournaals. Linkse leiders waren rocksterren. Maar vandaag wordt de stoet van de kardinaal dunner. Jonge katholieken dwalen af en worden evangelische christenen. Ze bidden niet meer voor wereldvrede of de herverdeling van rijkdom. Ze bidden voor hun eigen redding. Ze bidden voor Gods licht op hun eigen bestaan. In evangelische kerken wordt het individualisme collectief gevierd met Amerikaanse lichtshows en miraculeuze genezingen. Religie als cocaïne voor het volk.

In de straten duiken davidsterren op. Niet voor Israël, maar voor de evangelische kerken. Dit zijn kerken van zaaien en oogsten, van ieder voor zich. Kerken die bij de tijd passen. Politieke kerken. De president in El Salvador zegt dat hij door God is gekozen. Dat zegt ook de president in Amerika. Zij zijn de nieuwe profeten van deze kerken. Zij worden gezegend door pastoors en door niemand minder dan God. Zij vieren hun martelaren in hoogmissen. Ze hitsen hun mensen op. Tegenstanders zijn voor hen geen concurrenten, maar de vijanden van God zelf.

Het is soms moeilijk om deze zelfverklaarde profeten te vrezen. Hun theater is goedkoop en hun zelfoverschatting kosmisch. Maar gevaarlijk zijn ze wel. Juist in hun circus schuilt hun kracht. Als zij struikelen, veranderen ze de wetten van de zwaartekracht. Als hun leugen ontmaskerd wordt, veranderen ze de waarheid. De mens geeft zich hier graag aan over. Zeker in moeilijke tijden is de ontkenning van de werkelijkheid aantrekkelijk. Als de wereld wankelt, zoekt de mens eenvoudige antwoorden op moeilijke vragen. Of beter nog, hij zoekt het einde van de vragen.

Ze zijn plots overal, de goeroes, de kwakzalvers en de messiaanse populisten. Ze leren je hoe te eten en te denken, wat je moet vinden, wie je moet haten. Ze zitten in de presidentiële paleizen, in de populaire podcasts, ze bevragen de medische wetenschap. Ze hebben hun blitse kerken en obscure heksenkringen. In ieder café kun je de signalen zien van wat hier gebeurt. De klassieke autoriteit en het traditionele gezag verlaten de wereld. Maar de behoefte aan gezag en autoriteit is niet weg. Dus leveren mensen zich over aan clowns, experimenten en grote beloftes. Tot uit de chaos nieuwe orde ontstaat.

De kardinaal bereikt het einde van zijn tocht. De stoet komt tot stilstand. Hij lijkt God al te zien, zijn blik is gericht op iets wat andere stervelingen niet zien. Een jonge non zet zijn hoed recht. Hij glimlacht en luistert troostend naar de besognes van zijn mensen. Hij waarschuwt nog wel voor dictatuur en valse profeten, maar ook hij weet dat zijn kudde op drift raakt. Vandaag wil hij het liever niet meer over politiek hebben, zegt hij. Vandaag is voor de heilige Romero, voor het verleden. “En kijk”, herhaalt hij. “We hebben geluk, de zon schijnt.”


Blog DS, 26-09-2025 (Kasper Goethals)