‘Basisschool Balder’: school in overlevingsmodus

[bijlinda]

‘Basisschool Balder’: schrijnend portret van een school in overlevingsmodus


Een jaar lang meekijken in een Brusselse basisschool levert rauwe televisie op. ‘Basisschool Balder’ toont genadeloos hoe het lerarentekort, de dalende onderwijskwaliteit en maatschappelijke problemen samenkomen, maar ook hoe veerkracht en idealisme overeind blijven in een systeem dat wankelt.


Een jaar lang het reilen en zeilen in een Brusselse basisschool volgen. Het idee is even eenvoudig als slim in tijden van lerarentekorten, dalende onderwijskwaliteit en toenemende diversiteit. Met Basisschool Balder is productiehuis De Chinezen er op een genadeloze wijze in geslaagd om de ‘Grote Thema’s’ een gezicht te geven en begrijpelijk te maken voor wie geen affectie heeft met onderwijs.

De school is bijzonder goedgekozen. We volgen Balder, een GO!-school in Sint-Gillis, op een boogscheut van het Zuidstation. Bijna alle kinderen hebben een andere thuistaal. De school heeft meerdere negatieve inspectieverslagen op zak, vecht tegen het lerarentekort en moest in het voorafgaande jaar drie klassen sluiten. Het is een school waar alle problemen samenkomen.

Wie de hoop koestert dat de school zich na een rampjaar weet recht te trekken, wordt getrakteerd op een stevige dosis miserie. Want de toestand is vaak om bij te huilen. Er zijn mooie momenten – zoals een langverwachte uitstap naar een trampolinepark – maar Basisschool Balder is rauwe televisie.

Het niveau – en het Nederlands – van de zesdes is schrijnend. Elke structuur is zoek, en het personeelsverloop is dramatisch. Als bijna de helft van een team uitvalt, dan kun je jezelf amper nog een school noemen. Dat de mevrouw van het secretariaat, de zorgjuf en een onervaren zijinstromer gaten vullen, getuigt van een ongelofelijke flexibiliteit en een jaloersmakend idealisme. Maar het is niet veel meer dan een Dafalgan bij een gecompliceerde beenbreuk. Het is roeien met de riemen die je hebt – roeien tot alle riemen kapot zijn.

Als kijker nemen frustraties snel de bovenhand. Je fronst je wenkbrauwen bij de ongehoorzame en vechtende kinderen. Bij pedagogisch bedenkelijke tussenkomsten. Bij de petten in de klas. Bij het zwevende leiderschap en de geforceerde positiviteit tegenover personeel dat de crash nabij is. Maar die frustraties maken doorheen de reeks plaats voor begrip en bewondering. Sandra is daar het beste voorbeeld van. Ze evolueert van clichébevestigend adjunct-directeur naar onbetwist sterkhouder. Maar ook bij leerlingen slaagt de reeks daarin door zeer mooi en sereen thuissituaties in beeld te brengen.

Na de vierdelige reeks domineert het gevoel van machteloosheid. Iedereen heeft de beste bedoelingen, maar het resultaat blijft uit. Na regen komt hier geen zonneschijn, maar nog meer regen. Dat we als samenleving zo morsen met het talent van – in dit geval anderstalige – jongeren, is intriest. Dat een school die kopje-onder gaat schijnbaar aan haar lot wordt overgelaten, is hemeltergend. Je kunt alleen maar hopen dat de pedagogische begeleiding buiten beeld wél verder kwam dan vaststellen dat de school in lichterlaaie staat.

Leerkrachten zullen veel herkennen in de reeks. Als buitenstaander word je vooral overtuigd dat onderwijs niet gediend is met simplismen. Sterker inzetten op Nederlands, kennis en structuur lijken no-brainers. Maar wie geen antwoord vindt op maatschappelijke uitdagingen als armoede, huisvesting, drugs, racisme of mantelzorg, blijft dwalen. Zeker in een grootstedelijke context.

Het idee van de Chinezen is niet nieuw. In 2010 volgde Woestijnvis al eens het wel en wee op Sint-Guido in Anderlecht. Toen liep daar het jonge fenomeen Romelu Lukaku rond. Ook die reeks bracht diepgang. Ze werd bekroond met de prijs voor beste realityprogramma. Wat ons betreft, is Basisschool Balder de overtreffende trap van De school van Lukaku. De reeks is rauwer, scherper, aangrijpender. De boosheid en de machteloosheid bouwen aflevering na aflevering op.

Hoe schrijnend ook, de reeks toont ongezien krachtig wat het belang is van goed onderwijs. Dus hulde aan leraars, directeurs, onthaalmedewerkers en zorgleerkrachten. We hebben jullie nodig. En voor iedereen die na de reeks de onmetelijke drang voelt om het beter te doen, is er goed nieuws. Ze zoeken nog leerkrachten in Brussel.

Basisschool Balder: vierdelige reeks, elke maandag om 21.25 uur op VRT Canvas en te zien op VRT Max.


Blog DS, 15-09-2025 (Klaas Maenhout)