Beste nieuws sinds val Assad: Syrische Koerden sluiten historisch akkoord met Damascus


Met een achtpuntenplan zetten de Syrisch-Koerdische leider Mazloum Abdi en de Syrische president Ahmed al-Sharaa een grote stap naar hereniging, én naar een einde van de historische discriminatie van de Koerden in Syrië.


Zonder veel bombarie postte het Syrische presidentiële kabinet maandagavond een foto van een handdruk tussen president Al-Sharaa en Mazloum Abdi, de leider van de overwegend Koerdische Syrische Democratische Strijdkrachten (SDF). Op de achtergrond staat één vlag: de groen-wit-zwarte die sinds de val van dictator Bashar al-Assad op 8 december opnieuw de officiële vlag van Syrië is.

Daarna volgde de tekst van een achtpuntenplan dat onder meer in een staakt-het-vuren voorziet “op het hele Syrische grondgebied” en een integratie van “alle burgerlijke en militaire instellingen” van het Koerdische noordoosten onder het Syrische staatsgezag. Op hun beurt krijgen de Syrische Koerden de verzekering van “alle rechten van vertegenwoordiging en deelname in het politieke proces”, de “erkenning van de Koerdische gemeenschap als autochtone gemeenschap in de Syrische staat” en de garantie op “het recht op staatsburgerschap en alle constitutionele rechten”.


Grote offers

Eigenlijk gaat het voorlopig alleen maar om een intentieverklaring. Een uitvoerend comité moet toezien op verdere details en de uitvoering van het akkoord tegen het einde van dit jaar. Maar de aankondiging wordt nu al in tal van Syrische steden gevierd als de hereniging van het land, terwijl aan Koerdische kant de verklaring een waslijst van historische discriminaties rechtzet.

Onder de dictatuur van eerst vader Hafez en daarna zoon Bashar al-Assad waren de Syrische Koerden de meest gediscrimineerde minderheid van het land. Honderdduizenden van de twee miljoen Koerden – zo’n tien procent van de bevolking – kregen niet eens het Syrische staatsburgerschap. Ook de officiële naam van Syrië, de ‘Syrische Arabische Republiek’, sloot de Koerden, als niet-Arabieren, in feite uit. De verklaring van maandagavond komt duidelijk aan die grieven tegemoet.

Sinds de Syrische revolte, die in 2011 begon, grepen de Syrische Koerden hun kans om een groot stuk autonomie te veroveren. Dat ging gepaard met grote offers: de SDF vormde het voetleger dat in Oost-Syrië de tirannie van Islamitische Staat (IS) terugdrong. Het leverde ook onverwachte bondgenoten op: vanwege die strijd tegen IS kreeg de SDF onder meer beslissende Amerikaanse militaire steun.

De uitkomst was complex: IS werd teruggedrongen, tegelijk veroverde de SDF de controle over grote niet-Koerdische delen van het oosten, zoals de grote steden Raqqa en Deirezzor. In Oost-Syrië bevinden zich ook de grootste olievelden van het land.


Beste nieuws sinds val Assad

Al sinds de val van dictator Bashar al-Assad wordt tussen de SDF en het nieuwe Syrische bestuur onder overgangspresident Ahmed al-Sharaa onderhandeld over de voorwaarden van een hereniging. Diverse factoren hielpen daar onlangs bij: onder president Donald Trump willen de VS hun laatste troepen terugtrekken uit Oost-Syrië, wat de SDF mogelijk zou blootstellen aan Turkse aanvallen. Vanuit Turkije zelf kwam twee weken geleden de oproep van PKK-leider Abdullah Öcalan tot de ontbinding van de PKK, waarmee een deel van de Syrisch-Koerdische SDF is gelieerd.

Daarmee hadden zowel Damascus als SDF-leider Abdi voordeel bij een akkoord dat verdere tweedracht of zelfs een open oorlog vermijdt. Volgens de Britse Syrië-expert Charles Lister zijn er ook al aparte afspraken om bijvoorbeeld de grote IS-detentiekampen zoals het beruchte Al-Hol “onder de autoriteit van de Syrische interimregering te plaatsen”, zodat niet alleen de Syrische Koerden die last moeten dragen.

Voor Syrië betekent het achtpuntenplan het beste nieuws sinds de val van dictator al-Assad, en dat vlak na het slechtste nieuws sinds december: de bloedige gevechten en slachtingen sinds vorige donderdag in West-Syrië. Een militair offensief van Assad-getrouwen werd daar door regeringstroepen en radicale milities gepareerd met bruut geweld, waarbij ook honderden burgers werden gedood. Veel details blijven voorlopig onduidelijk, maar de schok na dat nieuwe geweld is groot in Syrië.

President Al-Sharaa zei maandag in een interview aan persbureau Reuters: “We vochten om de onderdrukten te verdedigen, en we zullen niet toelaten dat enig bloed onrechtvaardig wordt vergoten, zonder straf of rekenschap, ook niet onder diegenen die het dichtst bij ons staan.”


Blog DS, 10-03-2025 (Jorn De Cock)