De Vlaming toont graag zijn inzet voor een spaghettifestijn of een deur-aan-deurverkoop, maar structureel engagement wordt steeds moeilijker, schrijft Kevin Defieuw.

Editie 2024 van de Warmste Week was een groot succes. De eindejaarsperiode inspireerde tienduizenden vrijwilligers tot het opzetten van allerlei ‘warme’ initiatieven. Ook op andere momenten zien we in onze samenleving veel goede wil. Denk maar aan de golven van solidariteit bij natuurrampen of oorlogssituaties.

Die inzet staat in schril contrast tot de realiteit in het verenigingsleven. Uit de vrijetijdsmonitor van het Departement Cultuur, Jeugd en Media bleek recent dat het ledenaantal van de jeugdverenigingen verder daalt tot het cijfer van voor corona. Eerder slaakten ook de sportclubs een noodkreet door het nijpend tekort aan jeugdtrainers. We mogen ons dus niet blindstaren op de 8,9 miljoen euro voor de Warmste Week. De Vlaming toont zijn inzet voor beperkte projectmatige initiatieven, maar structureel engagement wordt steeds moeilijker.

Al in 2000 beschreef politicoloog Robert Putnam de erosie van het sociaal kapitaal. Ook al ging het over de Amerikaanse samenleving, toch wordt duidelijk dat “bowling alone” een westers gegeven is. Dat sociaal kapitaal wordt, behalve door verenigingen, ook gevormd door eveneens onder druk staande sociale netwerken zoals familie, vrienden en buurten. Toch is de pijler van het verenigings-werk cruciaal. Het geeft bij uitstek vorm aan maatschappelijke betrokkenheid. Wie er actief is, komt veelal met een heterogene groep in aanraking. Samen werken de leden aan een hoger gezamenlijk doel zoals voorzien in spelactiviteiten, trainingssessies of financiën voor de werking.

Wanneer dit verenigingsweefsel vervaagt, vertaalt zich dat ook in de brede samenleving. Zo kunnen we enkele opvallende tendensen van de afgelopen gemeenteraadsverkiezingen verklaren. Dat slechts twee op de drie kiezers naar de stembus trok, getuigt van een gebrek aan betrokkenheid bij het lokaal maatschappelijk gebeuren. Het aantal kandidaten lag ook 9 procent lager. Uiteraard liggen gemeentefusies en samengestelde lijsten hier mee aan de basis, maar ook de evolutie binnen de verenigingen is een verklarende factor. Het verenigingsleven was traditioneel een kweekvijver voor nieuw politiek talent. Deze vijver komt vandaag steeds droger te staan.

Het is in ieders belang om zaadjes zoals het maatschappelijk engagement voor de Warmste Week structureel te laten ontkiemen. In Australië kwam er eind november een verbod op sociale media voor -16-jarigen. Met een verbod hoopt de premier daar jongeren opnieuw naar verenigingen te lokken. Ook in ons land zijn sommigen voor het idee gewonnen. Maar het verenigingsleven zullen we heus niet aanwakkeren door een nieuw verbod te installeren. Dat doen we vooral door van onderuit te faciliteren met kwaliteitsvolle jeugdlokalen, een doorgedreven vrijwilligersbeleid of een stimulerend subsidiebeleid. Laat dit een belangrijke opdracht zijn voor de nieuwbakken gemeentebesturen.

Kevin Defieuw, Schepen Wevelgem (CD&V)

DS, 27-12-2024