Het tijdperk van de buikdenker

Sarah Meuleman


Mijn gin-tonic smaakte verdomd bitter. Afgelopen vrijdag stond ik op een Amsterdamse dansvloer tussen de gouden ballonnen, terwijl premier Mark Rutte in zijn persconferentie de volgende lockdown afkondigde. Drie weken. Een ‘light’ versie weliswaar, maar het hoge, vreselijke l-woord is eruit.


Het komt in Nederland hard aan. Overal in de media klinkt verbolgenheid, maar in het café en op de werkvloer overheerst iets dat op coronaverstomming lijkt. Ja, ook Nederland is gepolariseerd, maar waar een golf geleden de ene pool de andere nog probeerde te overtuigen van het eigen gelijk, wordt nu vermoeid gezwegen. We hebben het kennelijk opgegeven om met argumenten iets te bereiken in de discussie. Is dat terecht?

De coronapolarisatie is al lang niet meer op feiten, maar op meningen gebaseerd. Dat die twee inwisselbaar geworden zijn, heeft de pandemie het afgelopen jaar schaamteloos bewezen. Autoriteit heeft anno 2021 elke autoriteit verloren. Wetenschappelijke feiten worden voortdurend in twijfel getrokken, ook door leken die zich geen moment verdiept hebben in de wetenschap.

Deskundigheid is een instant verworvenheid geworden. Na twee keer een site bezoeken en vier Facebookberichten lezen, kun je naar eer en geweten een expert zijn. Ervaring is dan ook achterhaald. In plaats daarvan tellen nu ervaringen. ‘De tante van de schoonmaakster van mijn buurvrouw is twee weken na het coronavaccin overleden. Ik begin er niet aan. Nee, het voelt niet goed.’ En dat brengt ons bij de grootste winnaar van de pandemie tot nu toe: het onderbuikgevoel.

Welkom in het tijdperk van de buikdenker! Overspoeld door informatiekanalen en ambigue feiten, roetsjend door een duister rabbit hole, voelt de buikdenker de waarheid haarfijn aan. Albert Einstein (toch niet als buikdenker bekend) verklaarde dat het onderbuikgevoel ontstaat doordat we onbewust informatie oppikken. Zo gaf hij het nog een rationeel randje. Maar buikdenken draait in de eerste plaats om het gevoel.

Het lastige is de geringe ruimte die onderbuikgevoelens overlaten voor twijfel. Kán een buikdenker twijfelen? Kun je aan onbewust verkregen informatie tornen? Kunnen artikelen, cijfers of zelfs woorden een emotie overstemmen?

Ik heb zelf talloze coronadiscussies gevoerd die nergens op uitdraaiden. Het is me nooit gelukt een ‘andersdenkende’ van mijn standpunt te overtuigen. Toch zou nu ophouden met praten bijzonder gevaarlijk zijn. De coronaverstomming, hoe begrijpelijk ook, mag er niet toe leiden dat we elke nieuwsgierigheid naar een andere mening verliezen. Al moet ik eerlijk toegeven dat ik de ander nog maar zachtjes hoor.

Misschien zijn we wel allemaal buikdenkers geworden.


DS, 16-11-2021 (Sarah Meuleman)