Voorbeeldpunctie

Filip Joos


De garnizoensoldaat die in een Gallisch bos op everzwijnjacht ging terwijl hij even tevoren in het door hem belegerde dorpje de maag van Obelix had horen knorren, is zijn titel van ‘domste Romein uit de geschiedenis’ kwijt. Aan een voetballer met de welluidende naam Radja Nainggolan. Sinds de eerste klokomwentelingen van 2018 ook bekend als de man die zich de vernieling in filmde. Ooit lachten we met z’n allen met de Pfaffs, dat is niet eens zo heel lang geleden. Dat een familie haar dagelijkse doen en laten door camera’s liet volgen, en vervolgens in prime*time liet uitzenden, daar konden we met ons verstand niet bij – al werd er wel duchtig naar gekeken. Maar er was een soort afstand: dat nooit, dachten we, dat nooit.

Een decennium later is een telefoon zonder selfiecamera even onverkoopbaar als een fiets zonder wielen. Pfaffs, Osbournes, Planckaerts en co hadden een dijkbrekend effect: als elke familie een rariteitenkabinet is, hoeven we ons niet te schamen voor de onze. Ook daarom schuift ‘Mien, waar is mijn feestneus?’ steeds meer op naar ‘Mien, waar is de sendknop?’

Geen speler wordt zo vaak met een pitbull vergeleken als Nainggolan, omdat hij vaker dan wie ook grommend ballen afpakt. Dat de bondstop zijn nogal uitbundige levensstijl geen warm hart toedraagt, is geen verzinsel – de voetballer Nainggolan wordt net iets te makkelijk gereduceerd tot sigaret en gin-tonic. Hij draagt daar nu met zijn nachtelijke nieuwjaarsbrief zelf toe bij. Pitbull Radja die kwispelend een stok aanbrengt, niet om achteraan te hollen, maar om zich mee te laten slaan. Een sm-hond.

Natuurlijk is Nainggolan niet de eerste voetballer die weleens te diep in het glas kijkt. Als ik een streepje zou zetten bij elke keer dat me besmuikt is verteld dat die titel of dat boerenjaar vorm kreeg in de kroeg op maandagavond, dan stonden de muren in mijn woonkamer even vol als die in de cel van de Daltons. Vrijwel altijd volgt daarop: ‘Maar de volgende ochtend waren we de eersten om het uit te zweten, op training liepen we voorop!’ Na uitspatting komt inspanning, het is een weegschaal die wel meer sporters hanteren.

Nainggolan lijdt vooralsnog niet zichtbaar onder zijn niet voorbeeldige atletenbestaan: trainers en ploegmaats roemen zijn fysieke kracht, fans raken in extase als ze hem als een veroveraar over het veld zien hollen. De vraag is: hoelang nog? Het lichaam is een boontje: vroeg of laat komt het om zijn loontje.

Bij Roma kampt hij met een vormdip. Het is te vroeg om die aan een aftakelend lichaam toe te schrijven. Waarschijnlijker is dat zijn nieuwe rol op het veld hem beteugelt. Het WK haalt hij nog wel in optima forma. Als Roberto Martinez hem selecteert tenminste. De kans op een rimpelloze expeditie naar Rusland wordt met *Nainggolan in de kern inderdaad wat kleiner. Maar de vraag is of rimpelloos een betrachting moet zijn – de combinatie Nicole Kidman en botox suggereert in elk geval van niet. Rimpelloos gingen we eruit in 2014. En, niet onbelangrijk, rauwe Radja ligt goed in de groep.

Uiteraard dook het woord voorbeeldfunctie op, dat is vaste prik bij dit soort incidenten.

Voetballers. Hebben. Geen. Voorbeeldfunctie. Een voetballer voetbalt. Wie een voetballer tot een opvoedingsideaal voor zijn kinderen bombardeert, is niet goed bij zijn hoofd. Je kan hoogstens zeggen: ‘Kijk eens, die Messi, dat is toch knap, elk seizoen wordt hij honderd keer neergemaaid, en nooit reageert hij met een trap.’ Maar dan beperk je je tot voetbal. Want even verder kijkend, zie je dat die kleine, lieve, schattige Lionel voor miljoenen aan belastingen heeft ontdoken.

De crux is dat we minder en minder opvoeden volgens – vooruit dan maar, hier komt de oubollige term – waarden, en meer en meer volgens mensen. Wie roept dat voetballers een voorbeeldfunctie hebben, zegt eigenlijk dat kinderen zich niet moeten richten naar wat belangrijk is, maar wel naar wie. En zo’n wie is zelden de bakker om de hoek die in zijn vrije tijd het plantsoen aanharkt, of de kassierster die altijd vriendelijk is – ook tegen een zwerver die met bij elkaar gebedeld geld zijn dagelijkse fles wodka koopt. Wel gaat het dan doorgaans om mensen die geld en aanzien hebben verworven. Niet iemand die we kennen, wel iemand die we denken te kennen. Mensen die zich voor duizenden volgers een imago bij elkaar (laten) tweeten of instagrammen. Een ideaalbeeld, geboetseerd door prestaties, geld en status. Zo worden voetballers fake rolmodellen.

Tot ze aan de rol gaan met modellen. Want als het lichtend voorbeeld ineens een mens van vlees en bloed wordt die niet aan onze hoge morele standaard voldoet, zijn we boos en roepen we heel hard: ‘Voorbeeldfunctie!’
Politici, ja, die moeten liefst een beetje voorbeeldig leven. Wie een juiste levensvisie promoot, kan die maar beter zelf aanhangen. Maar omdat zij vaak in gebreke blijven, schuiven we de hete aardappel door naar voetballers godbetert, ook al maken die als gevolg van hun uitzonderlijke talent geen deel uit van het normale leven.

Nainggolan heeft overigens wel één voorbeeldfunctie. Tegenover vier mensen: zijn dochters. Omdat hij hun vader is, een taak die integriteit vereist. Radja die op 1 januari aan de ontbijttafel zijn oudste vermaant omdat ze de fles cola uit de koelkast heeft gehaald, dat wordt moeilijk. Maar aan onze kinderen heeft hij geen verantwoording af te leggen. Ook niet als dat voetballers in de dop zijn, of fans.

Bottomline: de Rode Duivels kunnen Radja Nainggolan in Rusland goed gebruiken. Daarom weiger ik te geloven dat hij het WK op zijn buik kan schrijven. Al was het maar omdat daar simpelweg niet genoeg plaats meer vrij is.


DS, 06-01-2018 (Filip Joos)

Bijgesloten Plaatje(s)