2017 belooft het derde opeenvolgende warmste jaar ooit te worden

Op de laatste dag van de klimaattop in Bonn luidt de grote vraag: lukt het de deelnemende landen om met een ambiteuze slotverklaring te komen? Eén ding is duidelijk: de tijd dringt.

Op de schouders van Frank Bainamarama, premier van Fiji, rust vrijdag een zware taak. Het is de slotdag van de VN-klimaatconferentie in Bonn (COP23). En hij moet er - als eerste voorzitter van een kleine eilandstaat ooit - een mooi resultaat uitslepen voor al die andere arme landen die door klimaatverandering worden bedreigd. Daarvoor hoopt hij op een geheim wapen: talanoa, een traditionele Fijiaanse vorm van consensusvorming bij acclamatie.

Twee jaar geleden sloten bijna 200 landen het akkoord van Parijs tegen de opwarming van de aarde. De "grootste bedreiging van onze tijd", aldus VN-voorzitter Antonio Guterres. Ze beloofden de uitstoot van broeikasgassen (vooral CO2) zo ver terug te dringen dat de opwarming beperkt blijft tot beneden 2 graden Celsius en liefst tot 1,5 graad, om de ergste gevaren, zoals smeltende poolkappen, de zeespiegelstijging en extreem weer te voorkomen. Centraal staat het uitbannen van fossiele brandstoffen voor 2050.

Komt er compensatie?

De inzet van Bonn is vooral om deze Parijse afspraken nader uit te werken. Er moet een 'rule book' komen waarin precies vastligt hoe de voortgang van de vrijwillige klimaatplannen van landen en het terugdringen van hun CO2-emissies wordt gemeten, gerapporteerd en vergeleken. Komen er uniforme regels voor alle landen of versoepelde regels voor ontwikkelingslanden? Bij de volgende top in 2018 moeten hierover spijkers met koppen worden geslagen. Even belangrijk is het opschroeven van de Parijse ambities. Met de huidige afspraken worden de voor het 2-gradendoel benodigde CO2-reducties maar voor een derde gehaald. Wil de 1,5 graad in zicht blijven, zijn er nog veel meer reducties nodig. En dan zijn er zoals altijd de financiën. De rijke landen hebben beloofd vanaf 2020 minstens 100 miljard dollar per jaar te fourneren voor het klimaatbestendig maken van de ontwikkelingslanden.

De vraag is of er ook compensatie komt voor al geleden klimaatschade ('loss and damage'). De urgentie is dit jaar alleen nog maar toegenomen. 2017 belooft het derde opeenvolgende warmste jaar ooit te worden. En de uitstoot van CO2 steeg dit jaar (na twee jaar van afvlakking) met 2 procent tot de hoogste waarde ooit, waardoor de atmosfeer nu meer CO2 bevat dan ooit in de laatste 3 tot 5 miljoen jaar. Blijkbaar is de wereldwijde uitstootpiek nog niet bereikt. Dat moet wel voor 2020 gebeuren, anders blijven de Parijse doelen buiten bereik.

Er is ook nog een tactische reden waarom de COP vandaag met een ambitieuze verklaring moet afsluiten. Voorzitter Fiji geeft medio volgend jaar het stokje door aan Polen, een land dat nog voor 80 procent afhankelijk is van steenkool, dat inzet op zogenaamde 'schone steenkool' en dat wellicht daarom de cruciale COP van 2018 in de vervuilde mijnbouwstad Katowice heeft gepland. "Hoe meer ambitie we vandaag vastleggen", zegt GroenLinks-europarlementariër Bas Eickhout, "hoe kleiner de kans dat Polen de zaak kan laten stuklopen".

Verenigde Staten: afwezig

Bonn is de eerste klimaattop sinds de aankondiging van de Amerikaanse president Trump dat de VS uit 'Parijs' stappen. Een ware Alleingang, want Syrië, de andere outsider, sloot zich vorige week alsnog aan. De vrees dat andere landen als Rusland en Turkije de VS zouden volgen is niet uitgekomen. Omdat de VS formeel pas in 2020 kunnen vertrekken, zijn ze er in Bonn nog gewoon bij. Met een kleine delegatie die reclame maakt voor 'schone steenkool' en kernenergie. Zeer aanwezig zijn de Amerikaanse staten, steden en bedrijven die onder het motto #wearestillin laten zien dat de VS ondanks Trump nog wel degelijk klimaatambities hebben. Hun tent is de grootste van Bonn.

China: terughoudend

De verwachting was dat opkomende wereldmacht China het terugtreden van de VS zou aangrijpen om zich als nieuwe klimaatleider op te werpen. 's Werelds grootste uitstoter van CO2 is net als India ambitieus in klimaatbeleid. Toch lijkt het land niet te ver vooruit te willen lopen op zijn achterban van G77-ontwikkelingslanden. Het laat het initiatief in Bonn dan ook vooral aan de EU.

China is zakelijk wel zeer aanwezig: het land ziet volgens Donald Pols van Milieudefensie klimaatplannen als een kans om massa's Chinese zonnepanelen, windmolens en elektrische auto's te exporteren. "China opereert hierin heel slim op deze top, die sowieso op een internationale handelsbeurs lijkt."

Europese Unie: verdeeld

Veel delegaties hoopten vanwege de nieuwe wind in de VS en de reserves van China dat de EU de klimaattop een impuls zou kunnen geven. Europese leiders stellen echter tot nu toe teleur. De Franse president Macron beloofde de Franse kolencentrales voor 2021 te sluiten en de contributie van de VS aan het VN-klimaatpanel IPCC over te nemen, een gebaartje van 2 miljoen per jaar.

De Duitse bondskanselier Merkel erkende dat Duitsland met 40 procent energie uit steenkool nog een slag moet maken, maar zegde niets toe. De EU is diep verdeeld over de uitbanning van kolen. Polen deed zelfs nog een poging een kolensubsidie af te dwingen via het CO2-emissiehandelssysteem ETS.

Ontwikkelingslanden: strijdbaar

Het conflict over de bestaande verplichtingen van de rijke landen tot 2020, de Doha-afspraken, werd woensdag bezworen door een Marokkaans compromis: de rijke landen beloven zich alsnog aan de afspraken te houden, en in ruil daarvoor zullen de arme landen niet zo hameren op 'differentiatie in verantwoordelijkheden', lees: verplichtingen naar draagkracht.

De hoop dat voorzitter Fiji ervoor kon zorgen dat 'loss and damage' in de slottekst wordt opgenomen bleek ijdel: het heikele thema wordt waarschijnlijk een jaar doorgeschoven. Wel komt er een plan om 400 miljoen kwetsbare armen te verzekeren tegen klimaatschade.

Eigen mening:
Onze economie staat is in strijd met de ecologie. Landen willen de dag van vandaag steeds welvarender worden. Hier houden ze vaak geen rekening met het milieu. Toch zullen landen hun knop moeten kunnen omdraaien en meer op lange termijn durven denken. Als we aan dit tempo doorgaan zullen de gevolgen desastreus zijn.
Ik ben ook van mening dat de gevolgen van de uitstoot van de dag van vandaag pas later zullen merkbaar zijn. Deze zullen uiteindelijk pas binnen 20 jaar aan het licht komen. Ik denk dat het het schaap dan ook verdronken zal zijn. We nemen dus liever vandaag dan morgen initiatieven.
Grote landen of landen die economisch sterk staan moeten hier het voortouw nemen. Ik denk hier aan de VS, China, Duitsland, Frankrijk,... Ik vind het dus zeer jammer dat VS niet aanwezig is bij deze klimaattop. Landen die volop in ontwikkeling zijn, moet je wel enkele voordelen geven om zich ten volle tot ontwikkeling te laten komen. Ik denk dat de hierboven genoemde landen hier dan ook weer een belangrijke ondersteunende rol kunnen opnemen. Zij zullen namelijk het goede voorbeeld moeten geven naar een duurzame economie.

Bronvermelding:
• De Morgen
• Gepubliceerd: 17/11/2017 om 8:13
• Geraadpleegd: 17/11/2017 om 10:30
• https://www.demorgen.be/nieuws/slot...eleur-b77af4dd/