Olivier Pintelon, politicoloog en kernlid van de progressieve denktank Minerva, is net terug van een studiereis naar Göteborg. Aanleiding voor zijn bezoek was het Zweeds rusthuis waarin geëxperimenteerd werd met de 30-urenweek.

Al meer dan twee jaar zijn de ogen van de wereld gericht op het experiment met de 30-urenweek in het rusthuis Svartedalen. Viceburgemeester Daniel Bernmar, verantwoordelijk voor het project, evalueert het experiment (grotendeels) positief. Ook de komende jaren is er een fonds van 20 miljoen Zweedse kronen voor innoverende projecten rond arbeidstijd.

23 maanden 30 uur per week
Het stadsbestuur van Göteborg besliste in april 2014 om een experiment met de 30-urige werkweek op poten te zetten. Het experiment vond plaats in het rusthuis Svartedalen. Van februari 2015 tot eind december 2016 werkte het verplegend personeel er zes in plaats van acht uur per dag. Op weekbasis werkte men 30 uur in plaats van 37 of 38,25 uur. Van bij de start van het experiment werden in het rusthuis 14,86 voltijdse equivalenten aangeworven om de klok rond verzorging te voorzien. Om de resultaten te kunnen vergelijken, werd gewerkt met een dubbele controlegroep: enerzijds het rusthuis Sola?ngen en anderzijds al het verplegend personeel van de stad Go?teborg. De rusthuizen Svartedalen en Sola?ngen werden gekozen omwille van de onderlinge vergelijkbaarheid.

De definitieve resultaten: uitgesproken gezondheidswinst voor verpleegkundigen

Het definitieve evaluatierapport is zonet verschenen. Onderzoekers bespreken er de economische impact van het experiment en de gevolgen van de 30-urenweek op de gezondheid van het personeel en de kwaliteit van de zorg. Voor de verpleegkundigen had de kortere werkweek niets dan voordelen, terwijl er ook aanwijzingen zijn dat de kwaliteit van de zorg erop vooruit ging. De achilleshiel blijft evenwel de kostprijs.

Het rapport beschrijft allereerst de impact op de gezondheid van het verplegend personeel. Gedurende de proefperiode treedt er een verbetering op van de gezondheidssituatie van de verpleegkundigen. Het ziekteverzuim in het rusthuis Svartedalen daalde tussen 2014 en 2016 van 6,4% naar 6,1%. In het referentierusthuis Solängen en onder alle verpleegkundigen in Göteborg steeg het ziekteverzuim in die periode gestaag. Vooral de cijfers voor het langdurig ziekteverzuim bij oudere werknemers zijn gunstig. Verder rapporteren de onderzoekers minder stress op de werkvloer, meer alertheid, minder vermoeidheid en globaal genomen een betere balans tussen werk en privé. Twee uur minder werken per dag leidt ten slotte tot een meer actieve levensstijl en tot een betere slaap. Gemiddeld gesproken sliepen de verpleegkundigen 1,2 uur meer per nacht.

Ook de ervaringen van de rusthuisbewoners werden gemonitord doorheen het experiment. Wat de kwaliteit van de zorg betreft, rapporteren de bewoners van Svartedalen een meer positieve ervaring. Het personeel organiseerde meer activiteiten met de bewoners zoals wandelen in de openlucht, zingen en dansen. Het definitief evaluatierapport acht het echter moeilijk om deze effecten rechtstreeks toe te wijzen aan de 30-urenweek. Uit persoonlijke contacten met de verpleegkundigen in Svartedalen blijkt dat ook de manier waarop de werkshiften worden georganiseerd een impact kunnen hebben. Tijdens de 30-urenweek werden twee dagshiften vervangen door drie dagshiften. Hierdoor verschoof de nadruk van louter fysiek werk naar een meer kwalitatieve zorg.

Ten slotte wordt ook de economische impact van het experiment besproken. De totale kostprijs van 23 maanden 30-urenweek was 12,5 miljoen SEK. Omgerekend is dat ongeveer €1,3 miljoen. De voornaamste kostenfactor was de aanwerving van 14,86 voltijdse equivalenten. Er is een bescheiden terugverdieneffect op het langdurig ziekteverzuim. Als men ook de dalende werkloosheidsuitkeringen in rekening brengt, zou het kostenplaatje dalen met ongeveer 6 miljoen SEK. In tegenstelling tot eerdere mediaberichten is de kostprijs niet de reden waarom het experiment werd stopgezet. Van bij de start werd immers besloten om 14,86 voltijdse equivalenten aan te werven voor een periode van 23 maanden. Op dit moment is er een fonds van 20 miljoen SEK om nieuwe innoverende projecten rond arbeidstijd te financieren. Het stadsbestuur kijkt in de richting van het stedelijk sociaal werk, al is een definitieve beslissing hierover nog niet genomen.

Wat leert het experiment in het rusthuis in Go?teborg ons nu eigenlijk? De resultaten bevestigen oude inzichten, maar leveren ook nieuwe perspectieven op. Welwillend kunnen vier lessen van Svartedalen worden onderscheiden.

Allereerst bevestigen de resultaten dat een kortere werkweek leidt tot een betere gezondheid. De wetenschappelijke literatuur staat bol van de studies die aantonen dat te? lange werkweken (bijvoorbeeld langer dan 50 uur) wegen op de gezondheid. Het experiment in Go?teborg toont echter aan dat ook een daling van 38 naar 30 uur al substantie?le gezondheidswinst kan opleveren.

Ten tweede is er mogelijk een verband tussen de arbeidsduur en de kwaliteit van de zorg. Dat is een weinig gehoord argument in het debat. Werknemers die minder lang werken, zijn in betere gezondheid. En dus wordt de dienstverlening beter? Het klinkt alleszins aannemelijk. Geldt dat dan ook voor andere persoonlijke diensten? Zou je als kapper meer tevreden klanten hebben als je minder uren klopt? Voer voor verder onderzoek.

Ten derde kan een kortere werkweek tewerkstelling creëren. Is arbeidsduurverkorting meer aangewezen om jobs te behouden in moeilijke tijden dan om ook effectief tewerkstelling te creëren? Dat blijft een centraal discussiepunt.

Ten slotte zet de kostprijs aan tot een stapsgewijze invoering en / of een heroriëntering van bestaande bijdragekortingen. Voor een sector als de zorg waar de productiviteitsstijgingen sowieso lager uitvallen, lijkt het waarschijnlijk dat de overheid mee tussenbeide zal moeten komen. Een stelsel waarbij socialebijdragekortingen gekoppeld worden aan arbeidstijdverkortingen en creatie van tewerkstelling lijkt opportuun. Het Belgisch systeem van de sociale maribel gaat al enigszins in die richting en biedt mogelijkheden. Voor andere sectoren - bijvoorbeeld de industrie - kan een kortere werkweek stapsgewijs worden ingevoerd in lijn met de stijgende productiviteit.

Het debat over de kortere werkweek zal niet vlug gaan liggen. De laatste decennia lijkt de trend naar collectieve arbeidsduurverkorting enigszins stilgevallen. Dat geldt niet enkel voor België, maar eigenlijk voor de meeste westerse landen. De Zweedse voorbeelden tonen echter aan dat de 38-urenweek geen eindpunt hoeft te zijn.

08/04/17 om 05:43
Knack
http://www.knack.be/nieuws/belgie/v...ion-837935.html

Eigen mening
Ik zie hier alleen maar voordelen in. En de voordelen die er effectief zijn worden ook besproken in het artikel. Meer gezond personeel zorgt ook voor meer gezonde patiënten. Het is misschien meer werk om het praktisch op poten te zetten, maar op lange termijn gaat dat veel invloed hebben. Wat mij vooral een goed iets lijkt is dat er meer mensen te werk kunnen worden gesteld. Op die manier zal de werkloosheidskloof dalen. Daaruit volgt dat de economie een positieve boost zal krijgen en dat er misschien zelfs meer geld vrij is voor de zorgsector. Het kost in het begin wat geld, maar op lange termijn heeft dit experiment en het idee erachter weinig nadelen.