Anoniem + online = smeerlapperij


‘Niet iedereen leeft mee met de burn-out van Eva Daeleman of de depressie van Selah Sue. Op internetfora verspreiden sommigen de grofste opmerkingen aan hun adres. Wat is dat toch met het internet dat ons zo grofgebekt maakt?


‘Sommigen hebben hun vat met haat kunnen legen, ik hoop oprecht dat het deugd heeft gedaan.’ Eva Daeleman schreef onlangs een Facebookpost over haar burn-out en kreeg niet alleen steunbetuigingen te lezen op het net. Haar onbegrip voor de grove reacties schreef ze in bovenstaand citaat van zich af.

Ook zangeres Selah Sue weet wat het is om op Facebook te vertellen dat het niet goed gaat. Zij schreef een post over hoe ze teruggevallen was in een depressie omdat ze gestopt was met antidepressiva en hoe de pillen haar er nu langzaam weer bovenop helpen.

Heel veel steunbetuigingen. Heel veel. Maar ook enkele minder fraaie, ronduit gemene reacties vonden we op websites. Niet onder haar eigen Facebookpost, wel bijvoorbeeld onder de krantenartikels hierover. Ook op de Facebookpagina van De Standaard. ‘Eindelijk verlost van haar teringherrie’ of ‘aandachtszoekerij, het is gewoon mode bij zangers om depressief te zijn’.


Is het jaloezie?

Waarom zijn mensen zo grof op het internet? Eva Daeleman en Selah Sue worden door de buitenwereld gezien als succesvolle vrouwen (dat betekent nog niet dat ze zichzelf ook zo ervaren). Voor sommigen onder ons is het blijkbaar vermakelijk om zo iemand neer te halen.

Sofie Verhalle, managing partner van Talking Heads (een communicatiebureau gespecialiseerd in sociale media), denkt dat het inderdaad daarmee te maken kan hebben. ‘Bekende Vlamingen hebben veel fans, maar ook mensen die “tegen” zijn. Die voelen zich blijkbaar geroepen om dat te laten horen wanneer het minder gaat met de BV. Ze hebben als het ware gewacht op de val van de BV en hebben daar dan plezier in.’


Maar er is meer

‘Grove reacties zijn alomtegenwoordig op internetfora’, weet Verhalle. ‘U moet maar eens lezen wat er over politici bijvoorbeeld verteld wordt. Mensen houden zich gewoon niet in op het internet.’

Een van de verklaringen is de beroemde Greater Internet Fuckwad Theory (GIFT) . Die stelt dat een volstrekt normaal mens gecombineerd met anonimiteit en gecombineerd met een publiek resulteert in een ‘fuckwad’ een ander woord voor ‘fucking idiot’ oftewel ‘een complete idioot’.

Kortom: als we anoniem meningen mogen ventileren, dan loopt het slecht af met ons.

Verhalle: ‘De theorie klopt. Een aantal jaren geleden kon iedereen onder een schuilnaam om het even wat posten op internetfora, en dat gebeurde dan ook. Er stond geen rem op de reacties, het internet was vrij en velen gooiden er de grootste vuiligheid op.’


Online disinhibition effect

Online vallen de ‘normale’ remmingen of drempels weg, dat wordt bedoeld met het online disinhibition effect. Zelfs op plaatsen zoals Facebook, waar we ons niet meer achter anonimiteit kunnen verstoppen, durven we veel meer zeggen dan in echte situaties.

Want zelfs wie onder zijn eigen naam opmerkingen post op de Facebook-pagina van bijvoorbeeld De Standaard, beschikt nog over een zekere anonimiteit. De andere mensen die ook reacties posten, kennen hem of haar immers niet persoonlijk.

Verhalle: ‘Bovendien worden we niet geremd in onze grove opmerkingen door de gezichtsuitdrukkingen van anderen of door kleine opmerkingen. Neen, we kunnen op internet zonder tegenspraak alles zeggen wat we in het openbaar niet zouden durven zeggen.’ Dat werkt op één of andere manier bedrijvend waardoor sommigen zelfs in overdrive gaan.

Er is ook het ‘tijdsverschil’ op internet. Je post iets en je bent weer weg. Je wordt niet geconfronteerd met de reacties op wat je zegt, of toch niet onmiddellijk zoals in het echte leven. ‘En’, zegt Verhalle, ‘die tegenwerpingen kunnen zelfs weer een aansporing zijn. Dat geldt vooral voor de provocateurs, de internettrollen. Die plaatsen net grove opmerkingen om daarna de onthutste reacties te kunnen lezen.’


Denk dus even na

Deze raad gaan de provocateurs in de wind slaan, maar voor alle andere ‘reageerders’ geldt: denk even na voor je iets post.

Verhalle: ‘Het doet me denken aan een experiment van Gmail enige tijd geleden. Als je een mail wou verzenden ’s avonds laat, vroeg gGogle eerst om enkele eenvoudige rekensommetjes op te lossen - gewoon om zeker te zijn dat de afzender wel helder kon denken. Dit om het fenomeen van de domme mails na een nachtje stappen, te vermijden.’


DS, 08-12-2015 (Bart Dobbelaere)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB