Het evangelie volgens Van Dormael


‘God bestaat, hij woont in Brussel en is een klootzak.’ De premisse van ‘Le tout nouveau testament’ heeft alles wat een goede premisse moet hebben. Maar Jaco Van Dormael strooit met zoveel hilarische vondsten en intrigerende ideeën, dat hij het basisidee overstijgt en een ronduit briljante komedie aflevert.


In den beginne was er niets. Toen creëerde God Brussel. Geen Middeleeuws Broekzele, maar Brussel zoals we het vandaag kennen met lelijke hoogbouw, grijze boulevards en supermarkten. Alleen de mens had Hij nog niet gecreëerd, en experimenten met andere dieren om de wereld te bevolken, mislukken: de fantasierijke openingsminuten van Le tout nouveau testament zijn de grappigste sinds die andere lichtjes blasfemische klassieker Monty Python’s Life of Brian.

En die vergelijking trekt zich door naar het heden: God (een heerlijke Benoît Poelvoorde) woont nu in een duister appartement in onze hoofdstad; in zijn versleten kamerjas terroriseert hij als een ware bullebak zijn zwijgzame vrouw (Yolande Moreau) en zijn schattige dochtertje Ea (Pili Groyne). Over haar oudere broer ‘JC’ mag niet gesproken worden, ‘daarmee hebben we al genoeg last gehad’.

Verder leren we God kennen als een onwaarschijnlijke rotzak, die in zijn enorme computerkamer –- strikt verboden toegang voor onbevoegden –- rampen verzint en voor de lol ergerlijke wetten bedenkt (zoals: ‘de wachtrij naast die van jou zal altijd sneller gaan’) om de mensen te koeioneren.

De eerste drie kwartier van Le tout nouveau testament is niet meer dan de situatieschets, maar de kwantiteit en kwaliteit van de grappen liggen zo hoog, dat dit wel de beste komedie van de 21ste eeuw moet zijn. Absoluut vijfsterrenmateriaal.


Grandioze ontknoping

Dan komt Ea te weten wat een smeerlap haar papa is. Ze besluit zijn werk te saboteren – hoe ze dat doet, is ook weer een schitterende vondst – en ze trekt de wereld in om háár versie van het Nieuwe Testament te schrijven.

Ea werft nieuwe apostelen aan, in vignetjes die kwalitatief wisselvallig zijn – al speelt Cathérine Deneuve hier enkele van de moedigste scènes uit haar carrière. De humor komt van Poelvoorde, als een God die nu als een woedende gek zijn dochter achtervolgt en daarbij van het ene ongeluk in het andere tuimelt. Dit middenstuk is oké, maar niettemin een lichte inzinking in de film.

Maar Van Dormael schakelt weer een tandje bij voor een grandioze ontknoping –- zo één die Terry Gilliam in zijn mooiste dromen zou willen maken. Dit is zo goed dat je zowaar chauvinistisch wordt door het feit dat een Brusselaar dit bedacht en gemaakt heeft. Het was vele jaren geleden dat ik een menigte nog zo verrukt een filmzaal heb zien verlaten als na de pro*jectie in Cannes, waar Le tout *nouveau testament dé publiekslieveling was.

Voor Jaco Van Dormael betekent deze film een comeback door de grote poort. Toen hij 24 jaar geleden met zijn heerlijk vernieuwende debuut Toto le héros de wereld veroverde, leek niets dit super*talent te kunnen stuiten. Maar Le huitième jour hengelde te nadrukkelijk naar de publieke sympathie, en met het al te ambitieuze en daardoor warrige Mr. Nobody reed Van Dormael zijn publiek helemaal uit zijn wiel.


Napraten

Wat een heerlijke verrassing dus, dat hij het allerbeste werk uit zijn carrière nog voor ons in petto had. Met verrukkelijke verbale en visuele grappen, en met thematische consistentie: de vragen die Van Dormael stelt over het spanningsveld tussen lot en vrije wil, zijn dezelfde als in zijn vorige films. Het verschil is dat ze deze keer fris en intrigerend blijven tot het einde. En je hebt nog een stukje poëzie en filosofie over het leven om over na te praten.

Het fenomenale scenario (door Van Dormael met zijn vaste kompaan Thomas Gunzig), de heerlijke acteurs, de sprookjesachtige beeldvoering, zelfs het scherpe stukje maatschappelijke boodschap: we kunnen wel redenen blijven opnoemen waarom u dit pareltje van de meest inventieve aller Brusselaars absoluut niet mag missen.

Slotopmerking voor gelovige mensen die twijfelen of dit wel een film voor hen is: als er inderdaad een Opperwezen bestaat dat mensen heeft gecreëerd met zoveel gevoel voor humor als Jaco Van Dormael en Benoît Poelvoorde, dan moet het zeker Zijn bedoeling geweest zijn dat iedereen daarmee mag lachen. En anders is Hij een Flauwerik.


DS, 01-09-2015 (Steven Defoer)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB