‘De vijand van jullie vijand... is de vijand!’


Terwijl de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, John Kerry, in Zwitserland met de Iraniërs een deal probeerde te sluiten over hun kernprogramma, gooide de Israëlische premier Benjamin Netanyahu in het Amerikaanse Congres zijn volle gewicht in de schaal om zo’n deal juist te dwarsbomen. Het Witte Huis is woest.


Tientallen Democratische parlementsleden bleven weg, uit steun aan Barack Obama, en aangezien de Republikeinen een meerderheid hebben in beide kamers van het Congres, stond Benjamin Netanyahu voor een wel héél welwillend publiek. Tientallen Democratische parlementsleden bleven weg, uit steun aan Barack Obama, en aangezien de Republikeinen een meerderheid hebben in beide kamers van het Congres, stond Benjamin Netanyahu voor een wel héél welwillend publiek. Chip Somodevilla/Getty Images/afp


Weinig toespraken zijn zo druk besproken, nog voor ze hebben plaatsgevonden. Dat de premier van Israël het Congres zou toespreken, heeft in Washington wekenlang beroering veroorzaakt – en de relaties tussen beide bondgenoten flink bekoeld.

Het begon toen de Republikeinen, zonder het Witte Huis daarover te consulteren, Benjamin Netanyahu uitnodigden om zijn toespraak te houden, op een moment dat de Israëlische premier in eigen land volop campagne voert. Binnen twee weken zijn er in Israël verkiezingen. President Barack Obama liet daarom meteen weten dat hij Netanyahu niet zou ontvangen: ‘Het zou lijken alsof we partij kiezen.’

Maar wat het Witte Huis écht in het verkeerde keelgat schoot, was dat Netanyahu het forum zou aangrijpen om een fulminerende aanklacht tegen Iran af te steken – precies nu Amerikaanse onderhandelaars voor het einde van de maand een akkoord proberen te sluiten met de Iraniërs over hun kernprogramma.

Tientallen Democratische parlementsleden bleven weg, uit steun aan Obama, en aangezien de Republikeinen een meerderheid hebben in beide kamers van het Congres, stond Netanyahu voor een wel héél welwillend publiek.


Lofzang aan Obama

Hij stak slim van wal, door te ‘betreuren’ dat zijn bezoek aan Washington als ‘politiek’ zou zijn overgekomen, en oogstte een staande ovatie door de VS – en ‘Republikeinen én Democraten’ – nadrukkelijk te bedanken voor hun steun aan Israël. De Israëlische premier vervolgde met een uitgebreide lofzang aan Obama, ‘die mij altijd van zijn steun heeft verzekerd’.

Nadat hij wat politiek puin had geruimd, was het terrein geëffend voor Bibi’s échte boodschap: Iran. De rest van zijn veertig minuten durende, bevlogen toespraak wijdde Netanyahu – premier van een land dat vermoedelijk zelf een kernwapen heeft – aan de nucleaire dreiging van Teheran, dat Israël niet erkent en zou willen vernietigen. De historische vergelijking, met een Holocaustoverlever op de eerste rij, was er niet naast: ‘Haast vierduizend jaar onderneemt men pogingen om ons, Joden, te vernietigen... En Iran wil ons uitroeien! Maar net zoals de nazi’s niet alleen de Joden bedreigden, vormt Iran niet alleen een bedreiging voor Israël, maar voor de wereldvrede!’

Met gevatte oneliners ging de Israëlische premier voort. ‘Wees niet verblind door de strijd tussen Iran en Islamitische Staat. In dit geval geldt: de vijand van jullie vijand... is de vijand! Als IS wordt verslagen, maar Iran de kans krijgt een kernwapen te ontwikkelen, dan is dat hetzelfde als de veldslag winnen, maar de oorlog verliezen!’ En opnieuw veerden de parlementsleden recht. Sommigen zaten tijdens de speech zelfs amper op hun stoel.

Obama en Netanyahu erkennen allebei het gevaar van het Iraanse kernprogramma. Maar ze verschillen grondig van mening over hoe Teheran best wordt aangepakt: Netanyahu vindt dat Iran zijn hele kernprogramma moet staken, terwijl dat volgens Obama onrealistisch is.

Amerika, zijn Europese bondgenoten en Rusland en China proberen Teheran ervan te overtuigen tien jaar lang het aantal centrifuges voor uraniumverrijking te beperken, en tijdens die periode inspecties toe te laten. Zo zou de Iraanse capaciteit om een kernwapen te ontwikkelen, worden ingeperkt. Als Iran die afspraak toch zou schenden, heeft het nog altijd een jaar nodig om een kernwapen te maken – en dan zou militaire actie nog steeds mogelijk zijn.


Sancties tegen Teheran

Teheran verwierp gisteren het voorstel om tien jaar lang zijn centrifuges te beperken, maar wilde wel verder onderhandelen. Irans ultieme doel is dat de sancties worden verlicht.

Als de Amerikaanse onderhandelaars een deal bereiken, wordt het nog altijd knap lastig om de Republikeinen in het Congres zover te krijgen de sancties af te zwakken – zeker nadat Netanyahu daar gisteren zo vurig het tegenovergestelde heeft bepleit.

En dat een Israëlische premier zo lijnrecht ingaat tegen het beleid van de Amerikaanse president, is behalve ongezien natuurlijk ook zeker wel ‘politiek’.


Blog DS, 04-03-2015 (Ine Roox)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB