Lessen in retorica met Barack Obama


‘De emotie van Obama’s speech zat niet in de taal of de stijl’, zegt Vincent Stuer, speechschrijver voor de voorzitter van de Europese Commissie José Manuel Barroso, ‘neen, het publiek werd geraakt door de inhoud.’ Stuer heeft voor De Standaard de opvallende punten uit de speech in Bozar geanalyseerd. Enkele lessen van meester-retoricus Obama.


1. Spreek op het juiste tempo

‘Barack Obama is natuurlijk een meesterlijk spreker. Ik denk dat hij gisteren aan honderd woorden per minuut sprak. Dat is hét ideale tempo, maar aartsmoeilijk om te doen.’

‘Ook de rust waarmee hij spreekt, de pauzes die hij liet,... Dat geeft extra lading aan de woorden. Het was een knappe prestatie.’


2. Kies je moment om te spreken goed

‘Een toespraak is meer dan de tekst, het is een evenement. Het tijdstip van de speech gisteren was dan ook goed gekozen. Er was een momentum opgebouwd door de crisis in Oekraïne en de spanningen met Rusland. En koppel je daar dan het bezoek aan Flanders Fields Cemetery in Waregem aan, dan kwam alles mooi samen op het moment van de speech.’


3. Weet voor wie je spreekt

‘De speech in Bozar was totaal anders dan de meeste van Obama’s toespraken. Die gaan normaal over Amerikaanse aangelegenheden of partijpolitieke zaken. En dan zit er veel emotie in, maar nu zat er heel weinig emotie in zijn taal en toon. Neen, de emotie zat in de inhoud.’

‘Dat werd ook opgepikt door het publiek: de mensen waren gegrepen door de inhoud.’

‘Vijf jaar geleden sprak Obama ook al in Straatsburg. Dat was een bewogen speech, die bol stond van “fighting spirit”. Het ging toen vooral over de EU, waardoor hij geregeld applaus kreeg.’

‘Gisteren was er enkel op het einde een staande ovatie. Dat was volgens mij heel bewust gedaan. De toespraak in Bozar was heel cerebraal, rationeel, meer een redenering dan een rede.’


4. Maak je punt...

‘Opvallend als je de “word cloud” bekijkt, is dat Europa daar groot in voorkomt. Maar in tegenstelling tot bijvoorbeeld de speech in Straatsburg in 2009 sprak Obama gisteren níét over Europa. De Europese Unie werd maar één keer vernoemd.’

‘Als het over Europa ging, ging het vooral over de eenheid tussen de Verenigde Staten en Europa. Die eenheid is zijn strategie ten opzichte van Rusland en de crisis in Oekraïne.’

‘Zoals het in The Guardian al stond: hij was verpletterend in zijn minachting en meesterlijk in zijn berisping van Rusland. Op een rustige, bijna “meesterachtige”, manier heeft hij gezegd wat hij wil.’


5. ...en weerleg kritiek

‘Wat ik heel moedig – en daarom ook heel interessant – vond, was dat hij telkens ook de tegenargumenten heeft vermeld. Obama sprak over Kosovo en de invasie in Irak: argumenten die Rusland aanhaalt om de bezetting van de Krim te legitimeren. Het vergt moed om die te vernoemen én ook nog eens te ondergraven.’


6. Een persoonlijke toets helpt

‘Een ander belangrijk element in zijn toespraak was het persoonlijk maken. Hoewel het een cerebrale tekst was, stak hij er toch linken naar personen in. Bijvoorbeeld de verwijzing naar Laura, de jonge vrouw die hem had aangekondigd, en haar grapje van “don’t be nervous”. Of de verwijzing naar zijn eigen familie en jeugd, de Poolse dokwerkers die hij aanhaalt. Over de Oekraïners zei hij: “We’ve never met these people, but we know them”.’


Blog DS, 27-03-2014 (Michiel Snoeck)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB