Verdraagzaamheid

Oscar van den Boogaard


In zijn opiniestuk afgelopen dinsdag op de site van deredactie.be spreekt Mark Eyskens zijn bewondering uit voor de vuist die Guy Verhofstadt onlangs op de Nederlandse VPRO- televisie maakte tegen nationalisme en populisme en voor de goede orde zet hij daarbij zijn eigen stellingen nog een keer op een rijtje. Hij waarschuwt er onder meer voor dat de om zich heen grijpende multiculturaliteit eindelijk moet worden omgezet in échte interculturaliteit. Dit moeilijke proces vergt volgens de minister van Staat een langdurig en veelzijdig beleid van inburgering via het onderwijs, de tewerkstelling, cultuur en ontspanning, de strijd tegen allerlei vormen van discriminatie en tevens opvoeding tot wederzijdse verdraagzaamheid en wederzijds begrip.

Dat opvoeding en verdraagzaamheid met elkaar op gespannen voet staan merkte ik deze week in de trein tussen Antwerpen en Brussel. Om rustig te kunnen werken reisde ik eerste klas, wat sinds de onverklaarbare afschaffing van de 50-procentverminderingskaart (de 88-kaart), een serieuze investering is. De conducteur kwam voorbij, ik toonde hem mijn kaartje en zag hem doorlopen naar de tweedeklaswagon. Toen hij uit het zicht was verdwenen kwamen een moeder en haar drie kinderen de eerste klas binnenstormen en ploften naast me neer. Ze maakten lawaai en pelden nootjes.

Ik wist zeker dat ze geen kaartjes voor eerste klas hadden. Het ergerde me dat ik twee keer zoveel voor mijn kaartje betaalde als zij. Dat zij de kinderen die naast haar zaten leerde dat ze regels niet hoefden te respecteren. Omdat het een vrouw met een hoofddoekje was dacht ik dat ik haar met rust moest laten, maar toen bedacht ik me. Het ging niet over discriminatie of bemoeizucht, maar over opvoeding.

Het lawaai ging voort, een nootje schoot in mijn richting. Ik stond op en zei zo vriendelijk mogelijk dat het hier eerste klas was. Ik zei het haar in het Nederlands wat ze niet begreep en daarna zei ik het in het Frans wat ze zogenaamd nog steeds niet begreep. Ik wees naar de 1 op de schuifdeur en zei dat ze op haar kaartje moest kijken. Ze deed dat niet, ik drong aan, ze gaf toe dat ze een kaartje tweede klas had gekocht.

Ik zei dat ze moest verhuizen naar de tweede klas. Ze schudde met haar hoofd. Ik zei op rustige toon dat ze NU terug moest naar de tweede klas. Uit respect. 'Respect?' herhaalde ze verbaasd. 'Uit respect voor het onderscheid in de trein tussen eerste en tweede klas, maar ook uit respect voor de regels binnen een samenleving.' Ik zei dat als ze niet NU terug ging, ik de conducteur erbij zou halen. Ze dropen af.

In Mechelen stapte een conductrice op die naast me ging zitten met een Dag Allemaal. Ik vertelde haar dat ik net een vrouw met haar kinderen naar haar kaartje had gevraagd en had weggestuurd uit de eerste klas. Ik voegde eraan toe dat het me ergert dat er op de trein zo weinig wordt gecontroleerd, waardoor iedereen met genoeg lak aan de wereld eerst eerste klas gaat zitten om zich vervolgens kosteloos te laten wegsturen.

'U heeft absoluut niet de bevoegdheid om iemand naar een kaartje te vragen', zei ze nors. Ik gaf haar gelijk. 'Had u soms last van haar?' Ik zei dat ik last had van haar lawaai en ook van de rondvliegende nootjes maar het meest van haar dédain. Ik had behoefte aan een gesprek over verdraagzaamheid en opvoeding, maar de conductrice zei dat ze eindelijk haar Dag Allemaal wilde lezen. Ze zei het niet, ze blafte.

Ik bleef naast de conductrice zitten en keek voor me uit. Een wereld waarin iedereen elkaar controleert, wat een schrikbeeld. Maar een wereld waarin iedereen onverschillig is voor elkaar is dat evenzeer.

Bij het uitstappen in Brussel hoorde ik mijn naam. Een vriend en vriendin hadden in dezelfde trein gezeten. Ik vertelde over mijn bizarre tocht. Ze zeiden dat ze er nog over hadden gedacht om in eerste klas te gaan zitten. Drie keer waren ze van compartiment gewisseld. Eerst op de vlucht voor lucht van vette frites, toen voor echtelijk geruzie, daarna voor het lawaai van computerspelletjes.

'Worden we onverdraagzaam?' vroeg mijn vriendin.

Dat is een goede vraag.

Verdraagzaamheid die laksheid verhult is puur cynisme. Opvoeding tot wederzijdse verdraagzaamheid betekent ook wederzijdse opvoeding tot verdraagzaamheid. 20.000 leraars te kort tegen 2020 lees ik in de krant. Misschien moeten burgers er niet voor schromen elkaar ook iets te leren.



DS, 02-09-2011 (Oscar van den Boogaard)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB