Borstscreening ‘duur en nutteloos'


BRUSSEL - Steeds minder vrouwen sterven aan borstkanker. Maar dat is níét te danken aan het systematisch screenen van vrouwen, blijkt uit internationaal onderzoek.


‘Ben je tussen 50 en 69? Laat naar je borsten kijken!', luidt het in folders over borstkankerscreening. Het klinkt logisch: hoe vroeger een tumor in de borst opgespoord wordt, des te groter is de kans op genezing. Een nieuwe studie, gepubliceerd in het vaktijdschrift British Medical Journal, trekt het nut van screeningsprogramma's echter in twijfel.

‘Steeds meer onderzoekers staan wantrouwig tegenover de systematische borstkankerscreening', licht Luc Bonneux toe. De epidemioloog is verbonden aan het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut en werkte voordien in het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg.

Borstkanker is de meest voorkomende kanker bij vrouwen. Het is ook de vorm die de meeste vrouwelijke kankerdoden maakt: volgens het Kankerregister sterven in Vlaanderen jaarlijks 1.300 vrouwen aan borstkanker.

Daarom moedigt de Vlaamse overheid sinds 2001 vrouwen tussen 50 en 69 aan om zich eens in de twee jaar te laten onderzoeken. ‘In 2009 lieten zich 182.000 vrouwen, of 48 procent, uit die doelgroep gratis screenen. We zien het aantal ook elk jaar lichtjes stijgen', zegt Joris Moonens, woordvoerder van het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid.

Per 1.000 gescreende vrouwen ontdekken artsen bijna vier tumoren, die dan vroeger behandeld kunnen worden.

De afgelopen decennia stierven in Noord-Amerika en West-Europa steeds minder vrouwen door de gevolgen van een borsttumor. In Vlaanderen nam de borstkankersterfte tussen 1989 en 2008 zelfs met een kwart af. Is dat het bewijs dat systematische borstkankerscreening werkt? Volgens onderzoekers van het onafhankelijke International Prevention Research Institute in Lyon zijn het vooral de verfijnde therapieën die het aantal doden verminderen.

Onder leiding van Philippe Autier namen medici en statistici de borstkankersterfte in zes Europese landen onder de loep, ook die in België. In hun studie vergeleken de vorsers telkens twee buurlanden die hun screeningsprogramma's niet tegelijkertijd opstartten, maar voor de rest wel over een gelijkaardige gezondheidszorg beschikken. De onderzoekers hielden zo de Nederlandse en Vlaamse sterftecijfers naast elkaar.

Autier en zijn collega's vonden dat de borstkankersterfte in Nederland en Vlaanderen sinds de jaren 1980 gelijkloopt (zie infografiek). En dat terwijl Nederland al in 1989 begon met een gratis screeningprogramma voor vrouwen boven de 50 – meer dan tien jaar voordat Belgische, en dus ook Vlaamse, vrouwen op grote schaal onderzocht zouden worden. Gelijkaardige conclusies trekken de vorsers voor de buurlanden Zweden en Noorwegen, en Noord-Ierland en Ierland.


Kosten-batenanalyse

Baat het niet, dan schaadt het niet, gaat hier niet op, meent Bonneux: ‘Borstkankerscreening houdt altijd een risico in: de straling van de mammografie is schadelijk. Een arts kan ook een tumor vinden en de vrouw behandelen, hoewel dat niet nodig is. Bij borstkanker geldt immers dat alle grote tumoren ooit klein waren, maar niet alle kleine tumoren uitgroeien tot een kwaadaardige kanker. We mogen vrouwen een screeningsonderzoek dus niet opdringen. Artsen moeten hen correct inlichten en samen met hen een keuze maken.'

Bovendien mag de screening wat kosten: het Intermutualistisch Agentschap, de koepel van de zeven ziekenfondsen, meldt dat in 2010 één mammografisch screeningonderzoek 65 euro kostte. De kosten van het programma lopen dus in de miljoenen.

Het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid blijft voorstander van de screening. Het heeft tot dusver geen kosten-batenanalyse opgemaakt voor de Vlaamse screening. Moonens: ‘Uit Nederlands onderzoek blijkt wel dat de screening bij vrouwen tussen 50 tot 69 jaar economisch rendabel is. Voor Vlaanderen heeft het pas over enkele jaren, als we 15 jaar hebben gescreend, zin om na te gaan welke effecten het programma op lange termijn heeft.'


DS, 04-08-2011 (Maxie Eckert)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB