Portugal valt, drie lessen voor België


De val van Portugal is een feit. De schuldenpositie van het land was onhoudbaar geworden. Knarsetandend wordt nu een beroep gedaan op Europa. Wat kan België hieruit leren?


Les 1: Er is geen weg rond forse besparingen

De Portugese minderheidsregering onder leiding van de socialist José Socrates had er alles voor over om niet de hand op te houden, maar een onverantwoordelijke oppositie stemde de drastische besparingsplannen weg. En dat onder druk van de misnoegde kiezers, die op straat steeds duidelijker hun onvrede lieten blijken over de pijnlijke inleveringen die hen werden opgelegd

Maar ook de Portugese oppositie ondervindt nu dat de kop in het zand steken niet helpt. Integendeel, uitstel (zoals in België) maakt de zaken alleen maar erger. Zeker als die ook nog eens uitmondt in een politieke crisis. De financiële markten verloren hun laatste greintje vertrouwen in het land, wat zich vertaalde in een galopperende rente. In drie weken tijd steeg de rente op zes maanden van 2,9 naar 5,1 procent. Zelfs de Portugese commerciële banken waren niet meer bereid in te tekenen op staatsobligaties.

De financiële schade door de afwijzing van het besparingsplan viel dan ook niet meer te repareren. De schuldenfactuur was zo hoog opgelopen en geld lenen op de markten zodanig duur, dat de Portugese regering geen andere keus meer had dan aankloppen voor Europese noodhulp. Zelfs al had de regering van premier Socrates op 23 maart al haar ontslag ingediend.

Het gevolg? In ruil voor 75 tot 90 miljard euro noodsteun, zal Lissabon nu nog veel dieper moeten snijden dan in de afgewezen voorstellen van premier Socrates. Want Portugal wordt door Europa onder strenge curatele geplaatst. Nu al wordt volop gespeculeerd over de extra besparingen die aan het land zullen worden opgelegd (zie hieronder).


Les 2: Elk euroland kan in de problemen komen

Dat Griekenland en Ierland aan het Europese infuus moesten, was niet zo'n verrassing. Athene had nauwelijks een belastingsysteem en vervalste zijn begrotingscijfers. Dublin zag door de vastgoedcrisis zijn enorme banksector imploderen.

Dat ook Portugal in dat rijtje past, heeft het land grotendeels aan zichzelf te wijten. Want op het eerste gezicht zijn de economische cijfers lang niet dramatisch (net zoals in België). Het land heeft wel schulden, maar de staatsschuld bedraagt 'slechts' 77 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Dat is een stuk minder dan de bijna 100 procent in ons land. Met een goed besparingsplan had Lissabon zich dan ook zelf kunnen redden.

Maar een gebrek aan politieke daadkracht deed de markten twijfelen, waardoor beleggers zich focusten op de zwaktes van Portugal. Analisten benadrukten telkens weer dat de economische motor maar een ouderwets tweetakt brommertje is. De Portugese economie is de voorbije tien jaar gemiddeld maar met 1 procent gegroeid en het bbp krimpt. Waardoor te veel besparen een negatieve spiraal op gang kan brengen.

Steeds meer investeerders vreesden daardoor dat Portugal zijn schulden niet zou afbetalen. En dat is dodelijk. Vertrouwen is essentieel op de financiële markten. Het komt te voet en vertrekt te paard. De afgelopen weken volgde de ene afwaardering na de andere door ratingbureaus. De val van de regering en het onverwacht hoge begrotingstekort van 8,6 procent gaven het land de doodsteek.


Les 3: Kleine landen zijn kwetsbaarder

Na Griekenland en Ierland is Portugal het derde land dat noodhulp nodig heeft. Wat daarbij opvalt, is dat het alle drie kleine landen zijn. Portugal bijvoorbeeld, is maar goed is voor 2procent van het bbp van de eurozone.

Het is nu uitkijken naar Spanje, de belangrijkste handelspartner en schuldeiser van Portugal. In tegenstelling tot een half jaar geleden, lijkt het besmettingsgevaar voorlopig geweken. Er wordt nu geredeneerd dat landen als Spanje en Italië 'te groot' zijn om bankroet te gaan. Een klein land als België daarentegen...


DS, 08-04-2011

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB