Palestina in beknopt bestek

Robert Soeterik, Palestijnse Gebieden, KIT Publishers / Oxfam Novib / 11.11.11, 130 blz, € 14.50. ISBN 978 94 6022 077 7


Het Koninklijk Instituut voor de Tropen in Amsterdam is niet alleen bekend door zijn collecties en tijdelijke tentoonstellingen. Iedereen die ooit al eens een Oxfam Wereldwinkel bezocht zal wel al kennis hebben gemaakt met de uitstekende Landenreeks die het uitgeeft over derdewereldlanden.


Het zijn stuk voor stuk goed verzorgde publicaties met een beschrijving van een land en zijn en geschiedenis, met praktische informatie, een beknopte bibliografie, professionele foto’s en een overzichtelijke kaart. Bovendien worden ze geregeld vervangen door een nieuwe editie om de jongste evoluties bij te benen en de lezer up-to-date en betrouwbare informatie te verstrekken. In de loop van de jaren zijn de delen wat dikker geworden. Momenteel lijkt 130 blz. de norm te zijn geworden. Wat ook de dikte is van één van de recentste uitgaven, Palestijnse Gebieden van de hand van de Nederlandse Palestina-kenner Rob Soeterik.

Waarom niet gewoonweg Palestina als titel, maar Palestijnse gebieden? Soeterik verantwoordt die keuze in zijn inleiding. Het gaat immers niet om een staatkundige eenheid, maar om twee door Israël van elkaar gescheiden delen van het voormalige Britse Mandaatgebied Palestina, de Westelijke Jordaanoever en de Gazastrook. Het waren twee gebieden die in 1948 aan zionistische verovering ontsnapten. Koning Abdullah van Transjordanië bezette toen, in samenspraak met de zionisten, de Westelijke Jordaanoever en annexeerde het gebied al snel, waarna hij de naam van zijn koninkrijk veranderde in Jordanië. Dat kostte hem uiteindelijk het leven: hij werd in 1951 op de Haram al-Sharif (de Tempelberg) in Oost-Jeruzalem bij een bezoek aan de Al Aqsa-moskee vermoord wegens zijn verraad aan de Palestijnse zaak. De Gazastrook kwam onder Egyptisch bestuur. Tijdens de zesdaagse oorlog van 1967 werden deze twee resterende delen van Palestina door Israël bezet en zijn dat, 44 jaar later, nog altijd.

Zoals Soeterik opmerkt bestaat de meerderheid van de bewoners van beide gebieden uit vluchtelingen uit delen van Palestina die in 1948 Israël werden. In totaal gingen tijdens de nakba (de katastrofe) 750.000 Palestijnen op de vlucht. Sommigen verlieten het land uit vrees voor oorlogsgeweld. Of deden dat na zionistische terreuracties tegen dorpen zoals bv. Deir Yassin, die bedoeld waren om de bewoners te terroriseren en te doen vertrekken. Als dat niet spontaan gebeurde werden ze zonder meer verjaagd.

In 1967 werden nog eens 300.000 bewoners van de Westelijke Jordaanoever en de Gazastrook door de Israëli’s"aangemoedigd" te vertrekken. De blijvers was een triestig lot beschoren door de landconfiscaties ten behoeve van de bouw van nieuwe kolonies, voor apartheidswegen exclusief voorbehouden voor joden en voor de bouw van een muur rond Palestijnse gebieden. Ook door de systematische vernietiging van de Palestijnse economie door de talloze check points en acties zoals het rooien van olijfbomen door de Israëli’s. Dat zijn er al meer dan 500.000!

Na de nederlaag van de geregelde Arabische legers in juni 1967 vonden de Palestijnen de tijd aangebroken om op eigen krachten te gaan vertrouwen. Organisaties zoals Fatah van Yasser Arafat probeerden een guerrilla in de bezette gebieden op gang te brengen, maar dat liep al snel op sisser af. De situatie werd echter zo slecht dat er in 1987 spontaan een geweldloze volksopstand, een intifada, uitbrak die tot 2003 zou duren. Niet alleen de Israëli’s maar ook de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie (PLO), een koepelorganisatie die door de Arabische landen was opgericht maar na 1967 in de handen van Arafat kwam, waren verrast door de uitbarsting.

In 1991 kwam er enige hoop dat er via onderhandelingen een Palestijnse staat zou kunnen worden gevormd. De Amerikanen, die begin dat jaar aan het hoofd van een brede coalitie, Koeweit hadden bevrijd van de Iraakse bezetting voelden zich ten overstaan van hun Arabische bondgenoten verplicht iets te doen aan een andere bezetting: die van de Palestijnse Gebieden door Israël. Daarom riepen ze in de herfst van 1991 een vredesconferentie samen in Madrid. Die verzandde al snel omdat de Israëli’s er geen zin in hadden en slechts onder zware Amerikaanse druk waren komen opdagen. In een poging uit de impasse te geraken werd in het geheim in Noorwegen onderhandeld tussen de PLO en Israël. Het resultaat waren de zgn. Oslo-akkoorden, die na vijf jaar moesten uitmondden in een Palestijnse staat. Maar die staat is er nog niet omdat de Palestijnen zich hadden laten vangen door de Noren en Israëli’s, die in het geheim samenwerkten. Zo werd er geen stopzetting van de kolonisatie in de teksten opgenomen en het Israëlisch-Palestijnse conflict werd losgekoppeld van de resoluties van de Verenigde Naties en gereduceerd tot bilaterale besprekingen tussen een onmachtige PLO en een machtig Israël, dat meteen na de ondertekening van de akkoorden op het gazon van het Witte Huis in Washington een grootscheepse kolonisatiebeweging op gang bracht. Nu zijn er al 500.000 joodse kolonisten gevestigd in de bezette gebieden, wat de vorming van een Palestijnse staat feitelijk onmogelijk heeft gemaakt.

Het gevolg van die impasse leidde in 2000 tot een tweede, ditmaal gewapende intifada die in 2005 werd stopgezet door Mohammed Abbas die de in 2004 overleden Arafat was opgevolgd. Het afzien van elk geweld door Abbas heeft de Palestijnse Autoriteit niets opgeleverd. Het heeft integendeel geleid tot toenemende spanningen onder de Palestijnen. Mede door de enorme corruptie werd de Islamitische Verzetsbeweging Hamas onverwacht de grote overwinnaar van de Palestijnse verkiezingen van 2006. De uitslag van de democratisch verlopen verkiezingen werd verworpen door Israël en zijn westerse bondgenoten. Zowel Washington als de Europese Unie vaardigden sancties uit tegen de Palestijnse Gebieden en zworen samen met Abbas en Israël om de Hamas-regering van de macht te verdrijven. Een poging de macht te grijpen in de Gazastrook in 2007 liep faliekant af voor Fatah zodat de Palestijnse nu ook politiek gescheiden zijn: een Hamas-regering in de Gazastrook en een Fatah-regering op de Westelijke Jordaanoever. Een Israëlische poging van eind 2008 en begin 2009 om Hamas te verslaan in de Gazastrook mislukte eveneens.

Abbas werd op geen enkele manier beloond voor zijn pogingen Hamas te verdrijven. De kolonisatie van de Westelijke Jordaanoever ging immers onverminderd door – het duidelijkste bewijs dat Israël niet geïnteresseerd is in vrede, enkel in bijkomend land om een echte, aaneengesloten Palestijnse staat onmogelijk te maken. In die omstandigheden is elke directe onderhandeling zonder kolonisatiestop, zinloos. De impasse is dus weer totaal ondanks de beloften van president Obama en van het Kwartet (bestaande uit de Verenigde Staten, de Europese Unie, Rusland en de Verenigde Naties) om tot een Palestijnse staat te komen.

Dit hele tragische verhaal, en nog veel meer (een geografische beschrijving van de gebieden en hun bewoners, hun zeden en gewoonten, de godsdienstige en culturele verschillen, de cultuur…), is zeer helder en vlot neergeschreven door Rob Soeterik. Dit boek is een absolute aanrader voor wie zich wil op de hoogte stellen van de Palestijnse kwestie


Uitpers nr. 127, 12de jg., januari 2011 (Paul Vanden Bavière)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB