Kerken lopen zeer geleidelijk helemaal leeg


BRUSSEL - Jaar na jaar neemt het zondagse kerkbezoek af. Als deze evolutie doorzet, zit er in 2016 niemand meer in de mis. Doopsels en begrafenissen blijven wel stabiel.


Voor het eerst sinds 1998 hebben de parochiepriesters het aantal aanwezigen tijdens hun zondagsmissen nog eens geteld. De resultaten liggen in de lijn van wat al enkele decennia bezig is: een continue en geleidelijke afkalving van de wekelijkse kerkgang.

In 1976 ging 36 procent van de Vlamingen tussen 5 en 69 jaar nog wekelijks naar de zondagsmis; in 1998 was dat 13 procent. Vorig jaar was dat aandeel al gedaald tot 5,4 procent, of 247.000 mensen.

Dat blijkt uit de studie 'Kerkpraktijk in Vlaanderen' die Marc Hooghe, politicoloog aan de KU Leuven, heeft gemaakt. Net als de voorbije jaren heeft hij een analyse van de jaarlijkse kerktellingen gemaakt. Het verschil met de vorige keren is dat de parochiepriesters in oktober 2009 de kerkgangers op zondag hebben geteld. De voorbije jaren werd hen alleen gevraagd de aanwezigen op de kerstviering te tellen.

'Als we de gegevens van de voorbije decennia op een rijtje zetten, zien we een zeer gelijkmatige afname van de zondagsmis', zegt Hooghe. 'Je kunt bijna perfect voorspellen dat er jaarlijks ongeveer 0,8 procent minder kerkgangers zullen zijn.' Met andere woorden, als deze trend doorzet, blijven de kerken in 2016 op zondag leeg.

Volgens Hooghe is het uitzonderlijk dat dit zo geleidelijk verloopt. 'Normaal gaat het bij maatschappelijke evoluties in horten en stoten', zegt hij. 'Bij de kerk heeft het vermoedelijk te maken met de wissel van de generaties. Een 'kerkse' generatie wordt telkens opgevolgd door een steeds minder kerkse generatie.'

Tegenover dit afkalvende 'gewone' kerkbezoek staat de populariteit van doopsels en begrafenissen. Die zijn de voorbije jaren min of meer op hetzelfde niveau gebleven. Nog steeds wordt 67 procent van de Vlaamse kinderen kerkelijk gedoopt. En van alle overledenen wordt 71 procent kerkelijk begraven.

De kerkelijke huwelijken zijn vorig jaar wel gedaald. In 2009 liet 26 procent van de echtparen hun huwelijk kerkelijk inzegenen, tegenover 30 procent in 2006.

In West-Vlaanderen en Limburg liggen de cijfers voor de kerkelijke 'overgangsrituelen' nog een stuk hoger dan in de rest van het land (net als voor de wekelijkse kerkgang). Daaruit besluit Marc Hooghe dat de kerk in die provincies een belangrijke sociale functie blijft houden, toch zeker op het platteland.

'De vraag is wel hoe belangrijk de kerk dat grote bereik vindt', zegt hij. 'Sommigen willen de nadruk leggen op de kleine kern van echte kerkse gelovigen, anderen willen hun best doen om zoveel mogelijk mensen te bereiken.'

West-Vlaanderen en Limburg zijn dan wel de 'beste' provincies, ook hier wordt de kloof tussen stad en platteland steeds dieper. 'In de verstedelijkte gebieden rond Gent, Antwerpen en Brussel is de lage kerkpraktijk al lang duidelijk', aldus Marc Hooghe. 'Dat heeft te maken met de bevolkingsmix: etnisch-culturele minderheden zijn vaak niet katholiek, en zijn dus ook niet in de kerken terug te vinden.'

'Maar nu zien we dat ook in 'witte' steden zoals Brugge en Leuven de kerkpraktijk zeer laag is. Daar speelt de invloed van minderheden niet. De autochtone stedelingen zijn blijkbaar minder geneigd om naar de kerk te gaan dan de autochtone plattelandsbewoners.'

De vraag is nu wat de invloed van de zaak-Vangheluwe op de volgende kerktellingen zal zijn. Marc Hooghe verwacht geen grote schokken. 'Het effect zullen we pas volgend jaar in de cijfers zien', zegt hij. 'Maar ik denk dat de oudere mensen naar de kerk blijven gaan. Ze gaan hun levenslange gewoonte niet opeens opgeven door een schandaal.'

'Het pijnlijke van deze affaire is wel dat het uitgerekend in het bisdom Brugge is gebeurd. Precies in deze provincie is de kerk nog het meest aanwezig. Als zoiets in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest was gebeurd, dan zou de impact kleiner zijn geweest.'


Blog DS, 25-11-2010 (Pieter Lesaffer)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

Het is niet verwonderlijk dat er steeds minder mensen naar de kerk gaan. De laatste tijd is de kerk heel negatief in het nieuws gekomen. Door de schandalige gebeurtenissen (pedofilie) die aan het licht zijn gekomen, gaat de mens het hele 'kerkgebeuren' niet meer vertrouwen. Ik kan ze ook geen ongelijk geven.

Ik wil hierbij wel even zeggen, dat ik het heel erg vind voor sommige priesters. Er zijn er nog veel die hun job goed doen en die nooit iets fout hebben gedaan. Op deze manier worden ze ook gestraft en dat vind ik een enorm spijtige zaak.

Vroeger gingen de mensen op zondag naar de kerk om hun sociale contacten wat te onderhouden. Na de mis gingen ze dan ergens iets drinken en dat was voor veel mensen een wekelijks en gezellig ritueel. De laatste tijd hechten mensen minder belang aan dat soort sociale contacten. We zijn al continu in contact met elkaar door sms, internet,... Dit speelt volgens mij toch ook wel een belangrijke rol.

Ik vind dit absoluut niet schrikwekkend en vind dit eerder normaal. De laatste tijd is de kerk alleen nog maar op een negatieve manier in het nieuws aan bod gekomen. Kan je de mensen dan nog ongelijk geven wanneer ze beslissen niet meer naar de kerk te gaan? Neen, want ook mijn standpunt daaromtrent is sterk verandert. Ik twijfel er al sterk aan of ik ooit voor de kerk ga trouwen, laat staan dat ik mijn kinderen nog laat dopen. Mijn vertrouwen in heel het kerkelijk gebeuren is nu echt wel volledig weg. Evelien zei dat er ook nog wel goede priesters zijn, en inderdaad dit zal ook wel zo zijn. Maar kan je deze mensen nog vertrouwen? Wie weet welke schandalen komen er nog allemaal aan het licht... Ik denk ook dat de mensen het sociale conact niet meer nodig hebben zoals Evelien al aanhaalde. Heel onze maatschappij is gericht op individualiteit. Ik denk niet dat er nu nog veel mensen naar de kerk gaan om met andere mensen te praten. De mensen van deze tijd hebben dat niet meer nodig. Daarnaast bestaan er nu genoeg andere alternatieven om in contact te komen met de medemens.

Het kan best zijn dat de kerken nu iets sneller leeglopen dan in het nabije verleden. Maar ik denk dat dit ook zonder de schandalen zou gebeuren. Mensen gaan gewoon niet meer naar de kerk. Ze gaan werken in de week en velen ook in het weekend. Als de mensen dan toch thuis zijn hebben ze geen zin of geen tijd om naar de kerk te gaan. Er moeten heel wat dingen gebeuren: er moet voor de kinderen gezorgd worden, er zijn bijeenkomsten van verenigingen, het huishouden moet gedaan worden en blijf zo maar doorgaan. Ik denk ook dat de mensen van vandaag vaak alleen maar gelovig zijn als het hen uitkomt (trouwen, doopviering, vormsels,...). En het dreigement van de kerk 'als je niet naar de kerk komt en een goed gelovig mens bent, ga je naar de hel' pakt in deze tijd ook niet meer. De kerk heeft inderdaad heel veel aan geloofwaardigheid ingeboet. Langs de andere kant is het wel zo dat ze bij hun standpunten blijven, je kan dit conservatief noemen, maar moest de kerk steeds van standpunten veranderen dan zullen ze ook aan geloofwaardigheid inboeten. Volgens mij gaat geloof stilaan zijn plaats verliezen in deze westerse wereld. Tijden veranderen nu eenmaal. En ja, er zullen altijd mensen zijn die nog geloven.
P.S.: Als ik spreek over geloven, dan heb ik het wel over echt geloven. Naar de kerk gaan, bidden, biechten,... .