'Afhaken door welvaart'


BRUSSEL - Als we politiek geëngageerde jongeren willen, dan moeten scholen meer participatie en een open klasklimaat aanmoedigen. 'Democratische scholen produceren democratische jongeren', zegt Mark Elchardus.


Vlaamse 14-jarige scholieren zijn niet geneigd zich later politiek te engageren. Ze discussiëren zelden met ouders of vrienden over politiek, voelen zich niet bekwaam om deel te nemen aan het politieke debat, informeren zich weinig en ook betogen zit er niet in. In vergelijking met andere landen bengelt Vlaanderen voor politieke betrokkenheid aan het staartje. Dat blijkt uit een internationaal vergelijkende studie in 38 landen, bij 140.000 scholieren en 60.000 leerkrachten.

'In landen met een hoge welvaart en een hoge secularisatiegraad haken mensen politiek af', zegt Mark Elchardus, hoogleraar sociologie aan de VUB. 'De echte oorzaak daarvan kennen we niet. Misschien omdat het gevoel heerst dat alles al bereikt is, of omdat mensen denken dat politiek geen grote impact heeft, of omdat ze niet meer geïnteresseerd zijn in de politieke zaak als de welstand groeit.


Groen! wil vanaf het eerste leerjaar het vak burgerschap, filosofie en levensbeschouwing invoeren. Kan dat helpen?

'Burgerschap is een vakoverschrijdende eindterm, dat wil zeggen dat leerlingen er niet op worden beoordeeld. Bij een apart vak is dat wel zo en dat is goed. Maar als je er gewoon ex cathedra les over geeft, heeft dat geen enkel effect. Meer burgerschap ontstaat bij jongeren op een school met veel participatie van de leerlingen en een open klasbeleid. Democratische scholen produceren democratische leerlingen.'


Ook voor de geschiedenis van België land hebben ze weinig belangstelling.

'De Vlaamse leerlingen scoren zo immens laag dat weinig geschiedenisles op school niet de enige reden kan zijn. Dat we in een verdeeld land leven en scholieren niet meer in 'België' geïnteresseerd zijn, maar wel in 'Vlaanderen', speelt volgens mij ook mee.'


Vlaamse scholieren staan ook zeer afwijzend tegenover de multiculturele samenleving, veel meer dan de scholieren in andere Europese landen. Hoe komt dat?

'De Vlaamse scholier reageert vooral negatief op de vraag of de migrant zijn eigen gewoonten en taal mag blijven gebruiken. Alleen Nederlandse en Engelse scholieren reageren even afwijzend. Daar zijn vier redenen voor. Ten eerste: hoe meer asielzoekers een land telt, hoe negatiever de jongeren tegenover hen staan. Ten tweede: hoe verdeelder het politieke landschap is, waardoor gemakkelijk kleine nieuwe partijen ontstaan, hoe negatiever jongeren tegenover migranten staan. Een derde reden is de vrije schoolkeuze. In België en in Nederland bestaat een absoluut vrije schoolkeuze: de ouders kiezen de school. In de helft van de landen waar het onderzoek liep, wordt een kind aan een school toegewezen. Het gevolg daarvan is dat de concurrentie tussen scholen hoog is met elitescholen enerzijds en scholen waar alle kansarmen en allochtonen samen zitten, anderzijds. Ten vierde: landen waar getuigschriften minder belangrijk zijn om van het lager naar het middelbaar onderwijs te gaan en vervolgens naar het hoger onderwijs, staan positiever tegenover migranten. De vraag die het onderwijs zich moet stellen, is: selecteren we niet te veel en onderwijzen we niet te weinig?'


Is de houding van de scholieren tegenover migranten negatiever geworden?

'We hebben onderzoek van de laatste tien jaar vergeleken en er is niets veranderd. Dat is misschien goed nieuws, want we hebben toch het idee dat de houding van de samenleving in het algemeen negatiever is geworden.'


Blog DS, 22-11-2010

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB