'Steven is uit premierhout gesneden'


Na zijn Congo-trip wordt het steeds moeilijker om Steven Vanackere, tot voor kort een nobele onbekende buiten de Wetstraat, níét te kennen. Iets meer dan vijf jaar na zijn eerste verkiezing is hij uitgegroeid tot de onbetwiste nummer twee van CD&V in de federale regering. Zolang Yves Leterme er nog zit, althans.


Ambassadeurs zijn doorgaans erg gereserveerde mensen, maar bij de openingstoespraak van Steven Vanackere op de Diplomatieke Dagen in het Egmontpaleis, enkele weken geleden, werden er hier en daar toch een paar wenkbrauwen gefronst. De nieuwe minister vertrouwde zijn korps toe dat zijn benoeming op Buitenlandse Zaken 'de mooist denkbare wending in zijn loopbaan' was. 'Als ik een uitgesproken flamboyante manier van uitdrukken zou hebben', zo ging de excellentie verder, 'quod non, dan zou ik spreken van de vervulling van een levensdroom.'

Grote Woorden die toch wel verrassend waren, omdat Vanackere zich de afgelopen jaren, zelfs decennia, enkel om binnenlandse thema's leek te bekommeren. Zo zagen ook heel wat zijn partijgenoten het: een geweldig getalenteerde, Brusselse technocraat. Maar volgens Guy Vanhengel, vicepremier voor de Open Vld én stadsgenoot, sprak Vanackere wel degelijk de waarheid. 'Ik heb het hem gisteren nog gezegd, Steven, je ziet er écht gelukkig uit. Hij amuseert zich. Hij heeft die brede blik op de wereld altijd gehad, zijn vrouw heeft ook buitenlandse roots. En nu kan hij zich ten volle uitleven.'

Dat bleek vorige week nog tijdens zijn eerste grote reis naar het buitenland. Vanuit mediatiek oogpunt was Vanackeres bezoek aan Congo een schot in de roos: elke avond zag Vlaanderen de minister wel in een journaal handjes schudden. Toen hij zondag ook nog zijn voorganger over zich heen kreeg, leek het succes - even cynisch-electoraal voortredenerend - compleet. Plots mocht Vanackere de avondjournaals openen en stond hij ook op de voorpagina's van zowat alle kranten. Langzaam maar zeker begint héél Vlaanderen Vanackere te kennen. Met dank aan Karel De Gucht.


'Supertsjeef'

Vanackeres Congokoers lijkt de voorafspiegeling van een buitenlandbeleid naar aloude CVP-traditie. Dat betekent: niet te veel golven maken, zeker niet alleen voorop lopen, altijd goed kijken naar wat de grote landen doen (en vooral de Verenigde Staten), veeleer zalven dan slaan. De nieuwe minister ging er volgens sommigen iets te ver in, door zich lachend te laten filmen aan de zijde van Joseph Kabila, met een glas in de hand dan nog. Maar daaruit mogen we, zo luidt het in zijn omgeving, niet afleiden dat Vanackere zijn goedkeuring verleent aan het Congolese regime; wel dat hij ervan overtuigd is dat de 'megafoondiplomatie' haar grenzen had bereikt. België telde gewoon niet meer mee onder De Gucht, is de redenering, en zo dwing je dus ook geen veranderingen af.

'De koers van de regering blijft even kritisch ten aanzien van Congo', luidt het bij een collega in de regering. 'Maar we hebben meer dan een jaar geleden, afgesproken dat we de relaties zouden normaliseren. Dan kan je niet anders dan met de Congolese bewindslieden praten. (zucht) En die pint... Is dat nu zo belangrijk? Als ze je na een lange reisdag in de verstikkende hitte een glas aanbieden, moet je dat dan weigeren? Is dát nu cruciaal?' (Die pint bleek achteraf trouwens een glas fruitsap te zijn. Juist is juist, rgo.)

Karakterieel zou Vanackere het trouwens moeilijk hebben om het anders aan te pakken dan vorige week: je zou hem gerust een omgekeerde De Gucht kunnen noemen. Hij is niet de man van de beenharde tackles, hij speelt de bal en nooit de man, hij houdt zijn ego altijd onder controle, hij houdt niet van verbaal gebulder. Dat merk je ook als je rondbelt in zijn erg brede omgeving: hoewel Vanackere toch al meer dan twintig jaar actief is in de christendemocratie, heeft hij - op De Gucht na dus - geen vijanden. Hij protesteerde nooit ferm tegen de Vlaamse koers van zijn partij, maar presenteert zich tegelijk als de communautair gematigde CD&V'er aan Joelle Milquet. Hij werd een paar jaar geleden erg gepusht door Yves Leterme, maar behoort ook tot de politieke vrienden van Herman Van Rompuy. Hij maakte op vijf jaar een carrière waar gewoonlijk zeker vijftien jaar voor nodig is, maar wordt niet uitgespuwd door jaloerse partijgenoten. Hij laveert altijd netjes tussen de wolfsklemmen en de schietijzers door.

Hij is, om het wat oneerbiedig uit te drukken, een 'supertsjeef'.

In de christendemocratie - het zal u niet verwonderen - neemt men die term liever niet in de mond. 'Hij is een echte Chabertijn', weet voormalig minister Jos Chabert, die Vanackere jarenlang zijn kabinetschef mocht noemen. 'Hij heeft mijn stijl overgenomen: je moet altijd de wegen van de geleidelijkheid bewandelen. Hij weet wat hij wil, maar hij is diplomatisch, omdat hij zijn doel ook wil bereiken. Steven is een politicus in hart en nieren. Hij communiceert ook erg goed. Denk maar aan die oneliner vanuit Congo: Niemand heeft het monopolie over de bezorgdheid van het land. (trots) Erg goed vond ik die. Alleen moet hij trager leren spreken. Dat heb ik hem al gezegd. Anders kunnen de oudere mensen niet volgen.'

Vanackere zit inderdaad niet makkelijk zonder woorden. Hij kan, als dat nodig is, lang praten zonder iets te zeggen - allicht is ook dat een politieke truc die hij van Chabert heeft geleerd. Op het kabinet van de Brusselse minister leerde Vanackere in de jaren negentig de ins en outs van het politieke bedrijf kennen. Hij is volgens nog wat waarnemers de man die Chabert in zijn laatste ministerjaren overeind hield. Ontelbare ingewikkelde dossiers kreeg hij op zijn bord, hij schreef de speeches, hij verzamelde een sterk team rond zich. 'Zijn sterktes waren zijn rust en zijn empathie', zegt Vanhengel. 'Dat is trouwens een kenmerk van véél Brusselaars: als je in deze stad iets gedaan wil krijgen, moet je heel erg goed zijn in evenwichtsoefeningen.'

Allicht speelde nog een les van Chabert een belangrijke rol: vernietig of verneder je tegenstander nooit. Want je vijand van vandaag is je bondgenoot van morgen.


De sussende praeses

Met dat soort politiek vakmanschap alleen kan je het ver schoppen in de politiek, maar bij Vanackere is er toch meer aan de hand. Hij wordt unisono geroemd om zijn intellect, om zijn grote dossierkennis. Een korte blik op zijn academisch parcours maakt duidelijk dat Vanackere 'geen gewone' was tijdens zijn studentenjaren. In vijf jaar tijd haalde hij niet alleen een licentiaatsdiploma in de rechten, maar ook één in de economie én een kandidaatstitel in de politieke en sociale wetenschappen. Hij deed telkens mee aan twee zittijden om het gebolwerkt te krijgen. En tegelijk was hij ook nog erg actief in de studentenbeweging: in het academiejaar 1986-1987 was hij zelfs praeses van het Vlaams Rechtsgenootschap .

Zijn studiegenoten die hem toen bezig zagen (zoals Mechels burgemeester Bart Somers, Vlaams CD&V-parlementslid Koen Van den Heuvel of voormalig senator Luc Willems) herinneren zich zijn engagement. Vanackere was geen feestpraeses die de verkiezingen trachtte te winnen door gratis vaten over zijn studiegenoten uit te storten. Hij had een ernstig, inhoudelijk programma, waarin hij focuste op de onderwijspolitiek aan de universiteit. En tegen alle verwachtingen haalde hij het.

Het waren niet meer de woelige tijden van eind jaren 60,maar er werd toch ook stevig geprotesteerd in Leuven. De regering-Martens had beslist dat de inschrijvingsgelden verhoogd zouden worden. De studenten probeerden dat met acties te verhinderen, ook Vanackere, toen nog een twintiger met baard en langere haren. 'Maar Steven was toch erg gemodereerd', vertelt Bart Somers. 'De gelijkenissen met de Vanackere die we vandaag bezig zien, zijn groot: consistent, degelijk, rustig, maar volgens sommigen ook een beetje grijs, iemand die zich nooit écht uitspreekt. Ik wilde betogen, manifesteren, de wereld hervormen. Steven was veel bedaarder. Het is niet onlogisch dat ik uiteindelijk bij Open VLD ben beland en hij bij CD&V.'

Ook een andere rechtenstudent die zijn naam liever niet vermeld ziet, herinnert zich dat Vanackere allesbehalve onbezonnen was. Op een bepaald moment hadden de protesterende studenten beslist dat ze het rectoraat van de universiteit zouden bezetten, maar dat zagen ze aan de rechtsfaculteit, traditioneel wat behoudsgezinder, niet echt zitten. 'Steven besloot toen 's nachts naar het rectoraat te gaan om de bezetters te overtuigen dat ze op de verkeerde plaats actie voerden', klinkt het ruim twintig jaar later. 'Aangezien het niet de rector was die de verhoging van het inschrijvingsgeld er had doorgeduwd, moesten we daar toch geen actie voeren? Zo was Steven: altijd redelijk, altijd argumenterend.'


In vaders sporen

En Vanackere was dus ook geen hemelbestormer. De studentenleider die zijn troepen tot kalmte aanmaant, het tekent hem. Na zijn studies gaat hij even werken bij de Kredietbank, om vervolgens toch voor de politiek te kiezen. Hij gaat aan de slag op CEPESS, de studiedienst van de CVP en mag zich na enige tijd zelfs de persoonlijke medewerker van toenmalig partijvoorzitter Herman Van Rompuy noemen. 'Volgens mij moet je de kern van zijn politiek engagement in de figuur van zijn vader zoeken', zegt Jos Chabert. 'Toen die overleden is, heb ik Steven leren kennen. Ik dacht meteen: die heeft iets in zijn mars.'

Leo Vanackere was halfweg de jaren vijftig vanuit Wevelgem verhuisd naar Sint-Stevens-Woluwe, omdat hij was beginnen werken op het nationaal secretariaat van de CVP. Later begon hij ook zelf politieke carrière te maken: hij werd schepen, senator en in 1979 zelfs gouverneur van West-Vlaanderen. Maar na enkele maanden overleed Leo Vanackere aan een hartaanval. Dat maakte een erg grote indruk op zijn jongste zoon die pas vijftien jaar oud was. 'Hij had te hard geleefd, te veel gewerkt', vertelde Vanackere daar ooit over in een interview. 'Mij zou het niet overkomen. Ik was vijftien, ontgoocheld en opstandig. Alles wilde ik doen, maar van de politiek zou ik afblijven.'

Dat was buiten de familie Van Rompuy gerekend, die ook in Sint-Stevens-Woluwe woonde en die heel close was met de Vanackeres. Vader Vic had in Leuven nog les gegeven aan de jonge Steven. 'We kenden hen erg goed', beaamt Eric Van Rompuy, broer van Europa's eerste president. 'Kort voor zijn dood in de aanloop naar de Europese verkiezingen heeft zijn vader mij nog al zijn verkiezingsmateriaal - enveloppes, plakgerief, enzovoort - gegeven. Leo Vanackere heeft zich enorm ingezet voor Sint-Stevens-Woluwe: hij heeft een sociale woonwijk ontwikkeld, hij zorgde ervoor dat het een van de eerste gemeentes met kabeltelevisie was. Hij liep zich ook het vuur uit de sloffen voor de partij en de beweging. Dat zit er bij Steven minder in, hij is toch wat meer de intellectueel.'

Het is op vraag van Herman dat Vanackere junior voor de CVP komt werken. Hij begint ook voorzichtig zelf aan politiek te doen. Vlaams fractieleider Ludwig Caluwé leerde Vanackere kennen in zijn CVP-jongerenbureau tussen 1989 en 1991. 'De slimste van de klas', verzekert Caluwé ons. 'Steven kon over elk onderwerp meepraten. Hij was vroeg oud. Hij moet toen 25 of 26 jaar oud geweest zijn, maar als hij zich tien jaar ouder had voorgedaan, zou niemand dat gemerkt hebben. Allicht zit het verlies op jonge leeftijd van zijn vader daar voor iets tussen. Steven was nogal ernstig. Maar hij zat al vrij snel met een loyauteitsprobleem: wij trokken stevig van leer tegen de partij, maar hij werkte ook voor Van Rompuy. Hij stond heel dicht bij Herman. Toen is hij gestopt.'

Niet bij Van Rompuy, maar wel bij de jongeren: Vanackere kiest niet voor de rebellie. Hij gaat iets later voor Jos Chabert werken. Ruim een decennium lang houdt hij zich op in de Brusselse beleidscenakels: als kabinetschef, als directeur-generaal van de Brusselse haven, als tweede in lijn bij de vervoersmaatschappij MIVB. 'Ik dacht eigenlijk dat hij voor een carrière als studax had gekozen, zoals Raf Suys of Hans Dhondt', vertelt Luc Willems.


Blitzcarriere

Pas in 2004 beslist Steven Vanackere om zichzelf een eerste keer aan de kiezer aan te bieden, tot grote spijt van zijn moeder trouwens. Hij is een van de jonge krachten die door Yves Leterme naar het Vlaams Parlement wordt geloodst. Daar is hij geen backbencher die rustig zijn weg zoekt, zoals dat normaal gebeurt. Neen, Vanackere voert meteen het hoge woord op de fractie- en partijvergaderingen. 'Samen met Cathy Berx liet hij zich snel opmerken', zegt Ludwig Caluwé. 'Normaal moet zijn nieuwkomer zich enige tijd inwerken, maar dat was bij hen niet het geval. Ze waagden zich meteen aan de bredere politieke analyses.'

Ook in geschreven vorm: als Leterme begin 2005 het boekje Vergrijzing en verkleuring presenteert, mag iedereen weten dat Vanackere mee de pen heeft gehouden. Toch is het voor de buitenwereld een behoorlijk grote verrassing als Leterme, als hij in de zomer van 2007 samen met Inge Vervotte naar de federale regering trekt, het kabinet van Welzijn voor Vanackere reserveert. Nog een goed jaar later, als Herman Van Rompuy eerste minister wordt, krijgt hij zelfs het federaal vicepremierschap voor CD&V. Een blitzcarrière.

Na het vertrek van Leterme, Vervotte en Vandeurzen was het ACW al zijn vertrouwensfiguren kwijt. Vanackere is de directe lijn van de christelijke arbeidersbeweging met de regeringstop. 'Het epicentrum van Stevens politieke macht ligt bij het ACW', weet Walter Van den Bossche, CD&V'er uit Anderlecht. 'Hen zal hij nooit bedriegen. Hij haalt de macht niet uit zijn persoonlijk mandaat of uit zijn positie in de partij, wel uit het ACW.'

Vanackere houdt zich dus op aan de centrumlinkse zijde van het politieke spectrum, maar zoals dat gaat bij ACW'ers (kijk maar naar Jean-Luc Dehaene) is 'centrum' in dat woord meestal belangrijker dan 'links'. Vanackere is niet de man van de sterke overtuigingen waar hij niet meer vanaf te brengen is. Hij is bovenal een beheerder, geen revolutionair. Allicht irriteerde het hem daarom zo dat hij de afgelopen jaren zo vaak een jobhopper werd genoemd. En daaraan gelinkt: dat hij een geslepen politicus zou zijn die altijd op het juiste moment op de juiste plaats staat.

'Hij is een zeer ambitieuze jongen', vertelt iemand die al jaren meedraait aan de top van de christendemocratie. 'Toen Steven nog voor hij dertig jaar oud was directeur-generaal van de Haven werd, zei hij: Je denkt toch niet dat ik dat mijn hele leven blijf doen?! Ik vond dat toen stuitend. Maar hij heeft woord gehouden. Steven lijkt over een ingebouwde politieke gps te beschikken die hem telkens een trapje hoger brengt. En hij slaagt erin om te doen alsof hij nooit iets gevraagd heeft.'

Hij lijkt Herman Van Rompuy wel.


Wetstraat 16

Vraag is waar de carrière van Vanackere zal eindigen. Toen de Wetstraat 16 eind vorig jaar plots even vacant was, ging ook zijn naam hier en daar al over de tongen als nieuwe eerste minister. Dat zal in de toekomst niet anders zijn. Vanackere beschikt over een aantal cruciale troeven. Hij is CD&V'er, wat nog altijd de kortste weg naar het hoogste ambt is. Hij is na Yves Leterme, de tweede in lijn in de federale regering. Hij is perfect tweetalig en ligt erg goed aan de andere kant van de taalgrens. Een mens zou van minder beginnen dromen.

Maar Vanackere heeft natuurlijk ook een paar objectieve nadelen, bijvoorbeeld dat hij politiek actief is in Brussel. Niet de ideale uitvalsbasis om als Vlaming naar de politieke top te klimmen: veel stemmen halen in de hoofdstad is quasi onmogelijk. Het is Vanackere tijdens zijn eerste campagnes in ieder geval niet gelukt: de minister van Buitenlandse Zaken praat dan wel goed, hij was tot nu toe geen Jos Populair die de volksmassa's spontaan in beroering bracht. Hij schermt zijn privéleven trouwens ook angstvallig af van het grote publiek. Veel anekdotes duiken er niet op over Vanackere. (Om er u toch eentje te geven: de minister blijkt een geweldige wijnliefhebber te zijn - Kabila wist het blijkbaar ook niet.)

Bovendien, zo ziet een partijgenoot nog een hinderpaal op weg naar de 16, kan Vanackere niet aan politiek blijven doen zonder vijanden te maken. Zeker als vicepremier zal er, denk bijvoorbeeld aan de staatshervorming, op een bepaald moment gekozen moeten worden. Want dat is toch de essentie van de politiek. 'Dan zal bijvoorbeeld moeten blijken of zijn verzoenende strategie ook iets oplevert. Ooit zal Steven toch met resultaten moeten komen.'

Toch is Jos Chabert formeel: zijn poulain zit nog niet op zijn politieke hoogtepunt. Dat stemmenprobleem kan hij trouwens altijd omzeilen via de senaatslijst. 'Volgens mij is hij echt uit eersteministershout gesneden', zegt de Opperchabertijn. 'Op Buitenlandse Zaken zeggen de diplomaten mij: 'Nú hebben we nog eens nen echte goeie'. Normaal moet hij vroeg of laat premier worden. Maar als ik hem daarop aanspreek, wimpelt hij dat af: 'Da's té rap, Jos, véél te rap'.,


Blog DS, 30-01-2010 (Ruud Goossens)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB