Ruil je rammelkast


Is een schrootpremie een efficiënt middel om de economie er weer bovenop te krijgen? Of is het een populistische manier om de bevolking een voordeeltje toe te stoppen dat ze als belastingbetaler zelf betalen?


De vraag is opnieuw actueel geworden, nu het Amerikaanse parlement moet beslissen over de verlenging van het enorm populaire schrootprogramma dat onlangs in het leven is geroepen. Officieel heet het Car Allowance Rebate System (let op de afkorting!), maar iedereen noemt het 'Cash for Clunkers' - vrij vertaald: 'ruil je rammelkast'. Aanvankelijk was er 1 miljard dollar voor het programma voorzien, maar de kans is groot dat er nog 2 miljard dollar extra voor wordt uitgetrokken. Dat geld was eigenlijk bestemd voor investeringen in schone technologieën.

'Als ik daarover zou moeten meebeslissen, zou ik tegen stemmen', zegt Jo Van Biesebroeck, professor economie aan de KU Leuven. 'Ervaringen in het verleden hebben aangetoond dat dergelijke programma's er vooral voor zorgen dat de verkopen vooruitgeschoven worden. En de kosten voor de belastingbetaler zijn enorm. Vooral in Duitsland, waar men 4,5 miljard euro heeft uitgetrokken voor het programma. Dat is per hoofd van de bevolking 24 maal zoveel als in de Verenigde Staten. Als ik een Duitse belastingbetaler was, zou ik daar niet blij mee zijn'.

Ook in de VS zijn de tegenstanders van het programma talrijk. Hun argumenten eveneens. Zo blijkt uit de eerste resultaten van het Amerikaanse programma dat vier van de vijf meest verkochte schone auto's modellen van buitenlandse - lees Japanse - constructeurs zijn. Met Amerikaans belastinggeld wordt dus aan buitenlandse bedrijven een steuntje in de rug gegeven. Al moet erbij gezegd worden dat die auto's in veel gevallen wel in de VS gemaakt worden.

Ook de effecten op het leefmilieu blijken tegen te vallen. Met het ingezette geld zou de uitstoot van broeikasgassen veel efficiënter aangepakt kunnen worden, zeggen klimaatexperts. Het effect van de eerste fase van 'Cash for Clunkers' is even groot als het volledig stilleggen van de Amerikaanse economie gedurende slechts één uur. Bovendien, zeggen milieugroeperingen, krijgen de consumenten die jarenlang met enorme benzineslurpers rondgereden hebben nu een mooie beloning voor hun onverantwoordelijke gedrag.

Ook Vic Heylen van het Flanders' Centre for Automotive Research wijst erop dat de premies vooral de aankopen vooruitschuiven. 'In Frankrijk heeft men ervaring met dergelijke premies: in de jaren 90 werden ze de Baladurettes en de Jupettes genoemd, naar de toenmalige premiers. Toen bleek dat de verkoop snel inzakte als de premieperiode voorbij was. Op langere termijn is er geen sprake van een meerverkoop.'

België is een van de weinige Europese landen zonder enige vorm van schrootpremie. De gevolgen zijn duidelijk. Voor de maand juli noteerde België nog een daling van de autoverkoop op jaarbasis met 16 procent. In Duitsland werd een stijging met 30 procent opgetekend. Maar die cijfers zeggen natuurlijk niet alles. Een deel van de Duitse premie komt buitenlandse fabrieken ten goede. Audi Brussels bijvoorbeeld, dat de VW Polo's nauwelijks kan aanslepen. Ook van de kleinere Peugeots, Fiats en Renaults worden er in Duitsland meer verkocht.

De vraag is dus of een schrootpremie een efficiënt middel is om de eigen economie op gang te helpen. Laten we eens naar de cijfers kijken. De Belgische economie kromp zonder schrootpremie in het eerste kwartaal op jaarbasis met 3,1 procent, de Duitse mét schrootpremie met 6,7 procent. Ondanks de schrootpremie is de Duitse economie er dus slechter aan toe dan de Belgische.

Heylen: 'Mensen kunnen een euro maar één keer uitgeven. Wat ze in Duitsland aan auto's spenderen, geven ze niet uit aan andere dingen. Op het geheel van de economie blijft het effect dus beperkt.'


DS, 06-08-2009 (Ruben Mooijman)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB