Staat hervormen op vier wijzen


De staatshervorming mag de vorming van de Vlaamse regering niet vertragen, vindt Vlaams informateur Kris Peeters (CD&V). Maar dat hij in de onderhandelingsnota die hij woensdag en donderdag bespreekt met de resterende kandidaat-coalitiepartners, het ook zal moeten hebben over de staatshervorming, is duidelijk. Peeters heeft de keuze tussen vier formules.


Gemeenschapsdialoog 2.0

'Een spelletje', volgens de Open VLD, een 'praatbarak' volgens de N-VA. De gemeenschapsdialoog is niet onomstreden. In september vorig jaar stapte de N-VA uit de Vlaamse regering en sprong het kartel met CD&V omdat de partij van Bart De Wever niet geloofde in de levenskansen van de dialoogformule.

De partij kreeg gelijk. In het voorjaar moest Vlaams minister-president Kris Peeters (CD&V) erkennen dat hij met lege handen stond; de dialoog had niets opgeleverd. Maar de formule heeft wel nog altijd de voorkeur van Vlaamse informateur Kris Peeters (CD&V). Hij suggereert dat hij werkt aan een gemeenschapsdialoog 2.0, waarin de zwakke punten zijn weggewerkt. Die zou ook de N-VA over de streep moeten trekken.

Of dat ook zal lukken met de Open VLD is een andere vraag. De partij zweert bij de klassieke aanpak. De gemeenschapsdialoog is trouwens nooit een dialoog tussen gemeenschappen geweest. Aan Vlaamse kant was weliswaar de Vlaamse regering aan zet, maar voor de Franstaligen zaten er partijfiguren. De ministers-presidenten Rudy Demotte (PS) en Charles Picqué (PS) deden zelfs niet mee.

De kwestie-BHV werd consequent buiten de dialoog gehouden. Dat zal ook nu moeten om de N-VA te overtuigen. Daardoor blijft de zaak op het bord van federaal premier Herman Van Rompuy (CD&V).


Opnieuw de partijvoorzitters

De reden voor het instellen van een gemeenschapsdialoog was volgens ex-premier Yves Leterme (CD&V) dat 'de grenzen van het federale overlegmodel' waren bereikt. Nu ook de grenzen van de dialoog bereikt lijken, loont het misschien de moeite om nog eens naar de mogelijkheden van het klassieke federale overleg te kijken, ook al is dat de vorige keer in een complete verzuring tussen de deelnemers geëindigd.

In België is het nooit anders geweest dan dat de (meerderheids)partijen de akkoorden over staatshervormingen sloten en dan eventueel steun zochten bij de oppositie om een tweederdemeerderheid te bereiken. Elke staatshervorming moet trouwens de goedkeuring krijgen in de federale Kamer, dus wordt ze het best ook op dat niveau onderhandeld.

Dat is ook de redenering van Open VLD. Maar het model is wel in tegenspraak met de 'copernicaanse revolutie' die Vlaams informateur Kris Peeters voorstaat. Bovendien wordt de communautaire problematiek daarmee indirect weer naar het federale niveau getild, dat er twee jaar lang niet in slaagde resultaten te boeken.

Premier Herman Van Rompuy heeft de komende maanden de handen al vol met onder meer de begroting. Ook nog eens de motor van de staatshervorming worden, zal wat veel gevraagd zijn.


De Raad van Wijzen

'De enige formule die tot nu toe tot resultaten heeft geleid wat akkoorden over de staatshervorming betreft in de voorbije twee jaar, is de formule van de wijzen', zei premier Herman Van Rompuy vorige vrijdag nog in het VRT-programma De keien van de Wetstraat.

Het is maar hoe je het bekijkt. De wijzen slaagden er begin 2008 inderdaad in een akkoord te bereiken over een eerste pakket voor de staatshervorming, maar dat pakket, met onder meer de overheveling van een reeks bevoegdheden over het verkeersreglement, ligt sindsdien stof te vergaren. Het tweede pakket waarop werd gewacht, met daarin de beloofde 'grote' staatshervorming, is er nooit gekomen.

De Raad van Wijzen, met Jean-Luc Dehaene (CD&V) en Guy Verhofstadt (Open VLD) als trekkers, was een noodoplossing om de vorming van de federale regering los te koppelen van de staatshervorming. De situatie is nu anders.


De Maddens-doctrine

Vraag niets, maar geef ook niets. Als iets je niet zint, blokkeer het dan door een belangenconflict in te roepen. Interpreteer intussen je eigen bevoegdheden zo maximalistisch mogelijk. Vroeg of laat komen de Franstaligen dan wel zelf smeken om een staatshervorming. Dat is de Maddens-doctrine, genoemd naar de Leuvense politicoloog Bart Maddens.

Vooral bij de N-VA maakt de doctrine-opgang. Voorzitter Bart De Wever verkondigde ze al plastischer als 'geen druppel meer uit de federale uier' of 'plaats de federale regering onder curatele', uitspraken waarachter andere partijen al snel als een verrottingsstrategie vermoeden. Voorstellen als het invoeren van een Vlaamse kinderbijslag vallen onder het zo maximalistisch mogelijk interpreteren van de eigen bevoegdheden.

Open VLD weigert expliciet eraan deel te nemen, maar in de praktijk zat de aftredende Vlaamse regering al gedeeltelijk op deze lijn. Op korte termijn bereik je er weliswaar geen staatshervorming mee.


Blog DS, 15-06-2009 (Wim Winckelmans)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB