Melk: goed voor elk… kalf


De analyse 'Goed, bijna voor elk' maait het gras weg voor de voeten van melktegenstanders. Of toch niet helemaal? Er zijn niet alleen gezondheidsargumenten, maar ook ecologische en dierenwelzijnsargumenten om het witte goedje te mijden, zegt TOBIAS LEENAERT.


Zoals De Standaard zelf al aangeeft (DS 24 februari): lang niet iedereen is overtuigd van de weldaden van melk voor ons lichaam.

Melk zou een fantastische bron zijn van calcium. Die calcium zou ons beschermen tegen botbreuken. Hoewel melk inderdaad veel calcium bevat, betekent dit nog niet dat veel melk drinken gelijk staat aan sterke botten ontwikkelen. Integendeel: er bestaat zelfs zoiets als de calciumparadox: botbreuken komen meer voor in ontwikkelde landen, waar de calciuminname hoger is, dan in ontwikkelende landen, waar ze lager is. Ze zouden zelfs het meest voorkomen in de landen waar de meeste zuivel wordt geconsumeerd.

We lezen dat melk een goede eiwitbron is. Jawel, melk bevat heel wat eiwitten. Probleem is alleen dat die dierlijke eiwitten net een van de factoren zouden zijn die bijdragen tot calciumverlies. Meteen een mogelijk deel van de verklaring waarom in westerse landen, waar calciuminname hoog is, botbreuken veel voorkomen: in die landen wordt ook veel te veel dierlijk eiwit geconsumeerd. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie zijn de nadelige effecten van de dierlijke eiwitten in zuivel op de calciumbalans groter dan het positieve effect van de calciuminname.

Weinig is bewezen, maar er is veel reden tot verder onderzoek. Er zijn in ieder geval voldoende redenen om ons ten minste even af te vragen of melk wel degelijk zo'n fantastisch voedingsmiddel is voor mensen. De auteur geeft aan dat westerlingen zuivel leren verdragen hebben. Zo'n 75procent van de wereldbevolking verdraagt echter geen melk. Denk even aan de moeite die we vaak hebben om onze baby's koemelk te leren drinken. Misschien is er toch iets aan de hand?

Onze hoge (jawel) zuivelconsumptie heeft daarnaast ook haar impact op het klimaat. Dat veel vlees eten bijdraagt tot de opwarming van de aarde is hopelijk al hier en daar geweten, maar hetzelfde geldt voor melk. Via de 'uitlaatgassen' van de miljoenen melkkoeien komt veel methaan in de lucht, en in hun mest zit lachgas. Geen lachertje voor onze planeet.

En ten slotte is er dierenwelzijn. U zegt het zelf al: koemelk is er in de eerste plaats voor kalfjes. En toch zien die jonge dieren nauwelijks of geen koemelk in hun leven. Aangezien wij het witte vocht verkopen aan al wie het drinken wil, krijgt het kalf kunstmelk, nadat het eerst zo snel mogelijk van de moeder werd weggenomen. Mogen we hopen dat wie empathisch aanvoelt dat dit voor koe en kalf een traumatische gebeurtenis is, heel even niet van sentimentaliteit wordt beschuldigd?

Belangrijker nog - en iets wat zelfs vele vegetariërs zich niet realiseren - is dat om een voldoende melkrendement te hebben, een koe elk jaar zwanger gemaakt moet worden. Geen enkel vrouwtjesdier - ook niet het menselijke - geeft zomaar melk zonder dat er jongen aan te pas komen. Melkconsumptie vraagt dus de productie van kalfjes, die - als ze mannelijk zijn - terechtkomen in de vleesindustrie. Naast elk glas melk mag je je dus een lap kalfsvlees indenken.

Ongetwijfeld zitten er goede dingen in melk, maar die komen dus met hun nadelen. Waarom dan niet eens een alternatief uitproberen? De calcium die erin zit kun je ook - en beter - halen uit bijvoorbeeld donkergroene bladgroenten zoals broccoli, of sojaproducten, en zelfs granen. En als je koemelk bij het ontbijt of in de keuken wil vervangen kun je kiezen uit (al dan niet met calcium verrijkte) sojamelk, rijstmelk, havermelk of zelfs notenmelk…

Als er iets is dat verdere promotie verdient, dan is het niet melk maar zijn het plantaardige, mens-, milieu- en diervriendelijke alternatieven. Tijd om te stoppen met het kalf uit te hangen?

Tobias Leenaert is coördinator van EVA vzw (Ethisch Vegetarisch Alternatief) en gebruikt al ruim tien jaar geen zuivel meer. Zonder door zijn benen te zakken.


DS, 26-02-2009

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

Interessant artikel Barst.
Hoewel ik ook wel eens graag de 'andere kant' zou horen. De coördinator van EVA lijkt me nu niet direct de meest neutrale bron...
Om maar iets te noemen: calcium is niet enkel belangrijk voor botopbouw en stevigheid van de botten, maar bijvoorbeeld ook om op gewicht te blijven. Het is bewezen dat calcium de vetopname tegenwerkt en vetafbraak bevordert, waardoor een groot deel van het vet 'uitgepoept' wordt ipv opgeslagen in vetcellen. En er zijn nog tal van functies die calcium uitoefent in ons lichaam (zie wikipedia). Anderzijds is het milieu-argument ook wel belangrijk.
Gezond en ethisch/milieuvriendelijk leven is niet altijd even gemakkelijk... Ander vb. Appelsienen = erg gezond, maar moeten wel ingevoerd worden vanuit Spanje ofzo...

__________________
"De jeugd van tegenwoordig houdt alleen maar van luxe, heeft slechte manieren en veracht de autoriteit.
Zij heeft geen respect voor oudere mensen. De jeugd verpraat de tijd terwijl er gewerkt moet worden, schrokt bij de maaltijden het voedsel naar binnen, legt de benen over elkaar en tiranniseert de ouders..."
- Socrates, 2400 jaar geleden... -

Tegen die broeikasgassen wordt al lang iets gedaan (zie maar naar de nieuwe stallen bouw, derigatie, mestverwerking, luchtwassers, ...). En niet elk kalf is een stier. Er zijn ook vaarzen. En stieren worden ook opgehouden als springstier. Dus niet naast elk glas melk een stuk vlees. En koeien in het wild krijgen ook geregeld een kalf (drang naar voortplanting).
Kalveren krijgen nog wel vers melk. En het melk dat de koe de eerste dagen geeft na de 2e kalving komt altijd bij het kalf terecht want hier zit antibiotica in. En bij de eerste kalving ook minsten enkele dagen (bist).
En over de melk die je in de winkel vindt. Daar blijft bij romige melk maar 40% van de vetten in. Dus over 'echt melk' spreken over iets dat in bussen of flessen zit kan ook niet meer vind ik.
En waarom breken wij rapper onze botten? Wij gaan wel eerder skiën dan mensen uit Afrika. Wij doen wel meer 'gevaarlijke' dingen. Is het dan misschien niet normaal dat wij eerder onze botten breken?

U vraagt, wij draaien...

WAAROM MELK BEST NOG WEL WAT PROMOTIE KAN GEBRUIKEN


> Slechts weinig Belgen kunnen er niet tegen > De voordelen doen de nadelen verbleken > We krijgen te weinig calcium binnen


Een bejaard stel danst traag op een slepend deuntje uit de tijd van toen. 'Iedereen danst het liefst op muziek uit z'n jeugd', verschijnt in witte letters op het scherm, en meteen krijg je twee tieners te zien die halsbrekende toeren uithalen op harde, snelle jumpmuziek. De boodschap van het reclamespotje, dat sinds gisteren op tv komt: drink nu melk voor later, want dankzij melk 'kun je tegen een stootje'. De campagne is gefinancierd met steun van de Europese Unie, dus betaald door u en ik, en van de melkveehouders, van wie het niet mag verbazen dat ze grote pleitbezorgers zijn van de weldadige effecten van melk. Drie à vier glazen per dag zijn volgens de campagnewebsite nodig om gezond te blijven. Een dosis die maar weinig volwassenen halen en kinderen al evenmin.

Worden we hier niet een beetje in de luren gelegd? Worden ons hier geen melkplassen en boterbergen gesleten onder het mom van onze gezondheid? En is melk wel zo gezond als de melkboer ons wil doen geloven?

Drie minuten googelen naar 'melk' en 'gezondheid' toont dat niet iedereen overtuigd is van de weldaden van melk. Drie argumenten tegen melk duiken daarbij telkens opnieuw op, zowel op veganistische websites als in meer wetenschappelijke publicaties: volwassen mensen zouden biologisch eigenlijk niet zijn aangepast aan het drinken van melk, melk is veel te vet en veroorzaakt zo hart- en vaatziekten en melk bevat allerlei giftige residu's uit veevoer, geneesmiddelen en wie weet wat uw melkkoe nog gekregen heeft.

Het eerste lijkt steek te houden: koemelk is voor kalfjes, niet voor kindjes en al zeker niet voor grote mensen. Lactose zou voor de meeste volwassenen zelfs ronduit onverteerbaar zijn, ze zijn lactose-intolerant. Dat klopt gedeeltelijk, maar dan vooral in Azië, waar nauwelijks melk gedronken wordt en de meeste mensen dan ook genetisch niet zijn aangepast aan het verteren van melk. In Europa komt intolerantie voor bij een kleine minderheid van enkele procenten. Sommige mensen zijn ook allergisch aan melk, maar dat aantal is nog kleiner. Drie procent van de Belgische bevolking heeft één of andere voedselallergie; aan melk, of peterselie, of aardbeien, of chocolade,... De meeste Belgen zijn dus wel degelijk 'gemaakt om melk te drinken', al was die melk oorspronkelijk niet voor hèn 'gemaakt', maar voor een kalfje.

Het vet dan maar. Melk bevat grote hoeveelheden verzadigd, dierlijk vet. En was er geen verband tussen de inname van verzadigd vet en een hoog cholesterolgehalte? En tussen een 'hoge cholesterol' en meer risico op hart- en vaatziekten? Ja dat verband is er, zegt ook de Gentse cardioloog Guy De Backer. 'Eigenlijk verbruiken we in België bijna allemaal te veel verzadigde vetten. Maar dat zou zeker geen goed argument zijn om zomaar minder melk te drinken, want melk is om heel wat andere redenen een essentieel voedingsmiddel, bijvoorbeeld omdat het veel calcium bevat. We kunnen evengoed minder of minder vet vlees eten en bovendien bestaat er halfvolle melk en afgeroomde melk, die evenveel calcium bevatten als volle melk.' Voor kinderen wordt volle melk zelfs aangeraden, onder meer omdat kinderen de cholesterol nodig hebben voor een goede ontwikkeling van hun hersenen.

Vet houdt ook een tweede risico in: het is de ideale opslagplaats voor dioxines. Als een melkkoe dioxines binnenkrijgt, via voeding of via auto-uitlaatgassen die het gras vervuilen, komt dat in de melk terecht. Is dat een risico? Volgens Eric De Maerteleire van het Gentse stadslaboratorium moeten we ons geen zorgen maken. 'De melk die hier in de winkels komt, wordt uitgebreid getest op allerlei residu's, niet alleen op dioxines, maar bijvoorbeeld ook op antibiotica. De normen zijn streng en de gevonden waarden verwaarloosbaar laag, dus de melk is ook wat dat betreft veilig.'

'En laat ons vooral niet vergeten waar melk allemaal goed voor is', benadrukt De Maerteleire. 'Melk bevat ten eerste veel calcium, dat nodig is voor een stevig beendergestel. Uit onderzoek blijkt dat Belgische pubers gemiddeld maar half zo veel calcium uit hun voeding halen dan ze eigenlijk nodig hebben. Op latere leeftijd resulteert dat in een hoger risico op osteoporose of beenderontkalking, vooral bij vrouwen. Ten tweede bevat melk zeer veel eiwitten, die bovendien gemakkelijk verteerbaar zijn. Eiwitten zijn op zich al een elementair onderdeel van ons dieet, maar sommige melkeiwitten hebben extra goede eigenschappen: er zijn er die het lichaam helpen ijzer op te nemen en er zijn er die een gezonde nachtrust bevorderen. Het glas melk om goed te slapen, is dus een volks middeltje dat intussen wetenschappelijk gefundeerd is. Ten derde is melk een belangrijke bron van sporenelementen en vitamines, onder meer de erg belangrijk vitamines B2 en B12.'

Wouter Woussen is redacteur opinie & analyse.


DS, 24-02-2009

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

Waarvoor dank!

__________________
"De jeugd van tegenwoordig houdt alleen maar van luxe, heeft slechte manieren en veracht de autoriteit.
Zij heeft geen respect voor oudere mensen. De jeugd verpraat de tijd terwijl er gewerkt moet worden, schrokt bij de maaltijden het voedsel naar binnen, legt de benen over elkaar en tiranniseert de ouders..."
- Socrates, 2400 jaar geleden... -