De Millenniumdoelstellingen: hoe lang kan deze schande nog duren?


Kofi Annan had een droom. De wereldgemeenschap moest het symbolische jaar 2000 aangrijpen om met enkele ambitieuze doelstellingen de contouren te schetsen van hoe de wereld er in 2015 of 2020 uit moest zien. Het resultaat was de ronkende Millenniumverklaring, die de Algemene Vergadering goedkeurde.


,,We zullen geen inspanningen onverlet laten om onze medeburgers - mannen, vrouwen en kinderen - te bevrijden uit de verwerpelijke en mensonterende extreme armoede waaraan meer dan 1 miljard van hen vandaag onderworpen zijn'', staat in artikel 11. ,,We zijn vastbesloten om van het recht op ontwikkeling een realiteit te maken voor elkeen en de hele mensheid te bevrijden van behoeften.''

,,In dit tijdperk, wanneer mensen de code van het menselijk leven geleerd heben en hun kennis in seconden van het ene continent naar het andere kunnen versturen, kan geen moeder ter wereld begrijpen waarom haar kind zou moeten sterven aan ondervoeding of een behandelbare ziekte'', zei Annan.

De toenmalige Amerikaans president, Bill Clinton, greep terug naar de droom van de oprichters van de VN. ,,Zolang we de ijzeren band tussen ontbering, ziekte en oorlog niet voor eens en voor altijd aanpakken, zullen we nooit de vrede kunnen creëren waar de stichters van de VN van droomden.''

Maar behalve grote woorden, bevatte de slotverklaring ook concrete doelstellingen die in de jaren daarop uitmondden in de acht zogeheten Millenniumontwikkelingsdoelstellingen of MDG's (zie inzet) .

De ontgoocheling (1)

Volgende week komen de staats- en regeringsleiders opnieuw bijeen op een hoogmis in New York. Ze zullen onder meer kijken hoe ver het vijf jaar later gesteld is met de beloftes van toen. Slecht, dus.

,,De rijke landen hebben hun beloftes tegenover de arme landen verbroken'', stelde het Ontwikkelingsprogramma van de VN (UNDP) van de week vast. Een voorbeeldje maar: als de terugdringing van de armoede in dit tempo voortgaat, zullen in 2015 nog altijd 827 miljoen mensen moeten zien rond te komen met minder dan 1 dollar per dag: 380 miljoen meer dan het afgesproken doel. Nog eens 1,7 miljard mensen zouden het met minder dan 2 dollar moeten doen.

Volgens het UNDP staat de wereld voor een tweesprong: ofwel wordt de periode tot 2015 'het decennium van de ontwikkeling', ofwel wordt 2005 het jaar waarin de belofte van de Millenniumverklaring werd verbroken.

De droom (2)

Annan heeft nog altijd een droom. In zijn rapport In Larger Freedom beklemtoonde de secretaris-generaal dit voorjaar al dat de doelstellingen 2015 nog altijd gehaald kunnen worden - ,,maar alleen als we breken met 'business as usual' en we op een dramatische manier onze inspanningen opvoeren en versnellen.'' En hij schoof vier actieterreinen naar voren om de doelstellingen alsnog te redden:

De ontwikkelingslanden moeten tegen 2006 een nationale ontwikkelingsstrategie op papier zetten en beginnen uit te voeren die bold (stoutmoedig) genoeg is om de MDG's te halen. Ze moeten zorgen voor goed bestuur en de mensenrechten respecteren.

Schuldenlast mag de arme landen niet beletten om de doelstellingen tegen 2015 te halen.

De rijke landen moeten hun ontwikkelingshulp de komende jaren meer dan verdubbelen en kwalitatief verbeteren.

Om met dat laatste te beginnen. ,,Het goede van de Millenniumverklaring is dat ze de juiste criteria voor sociale ontwikkeling aangeeft'', zegt Kalman Miszei, de adjunct-secretaris-generaal van de VN en regionaal directeur van UNDP-Europa in een interview met De Standaard . ,,Bilaterale donoren hebben hun 'lievelingslanden' en 'lievelingsprojecten', maar kijken niet altijd naar de efficiëntie ervan. Hulp heeft nog twee andere bedoelingen: geopolitieke belangen en steun aan eigen bedrijven. Daar kan nog veel verbeteren.'' Het eerste slaat op het plan om liefst tegen 2015 0,7 procent van het bnp daarvoor vrij te maken.

Rijke landen moeten hun markt openstellen voor alle exportproducten van de minst ontwikkelde landen.

,,We moeten de wereldhandel integreren in de globale ontwikkelingsagenda'', zegt Miszei. Vooral de fameuze landbouwsubsidies werken dat tegen. ,,Er zit duidelijk een perversiteit in de exportsubsidies voor landbouwproducten'', zegt Miszei. ,,Het perverse zit er hem in dat landbouw het domein is waarmee arme landen zichzelf geleidelijk aan zouden kunnen lostrekken uit een deel van de armoede. Ze moeten hun producten naar andere landen kunnen exporteren. De ontwikkelde landen hebben een grote verantwoordelijkheid om zo snel mogelijk de exportsubsidies te laten uitdoven. Trouwens, in de ontwikkelde landen komen subsidies niet ten goede aan een grote groep van kleine landbouwers, maar aan een reeks reuzen van de landbouwsector.''

De nieuwe ontwerpverklaring telt 45 pagina's en legt een opvallende band tussen ontwikkeling, mensenrechten én veiligheid. Ze zijn volgens Annan inherent met elkaar verbonden.

,,Toen de bipolaire wereld verdween, koesterden de rijke landen de illusie dat het werk gedaan was'', zegt Kalman Miszei. ,,Het idee leefde dat er niet veel meer geïnvesteerd hoefde te worden in mondiale ontwikkelingshulp of in de eigen veiligheid. Vanaf 1990 nam de ontwikkelingshulp af, pas vanaf 2001 begon die weer te stijgen. De aanslagen van 11 september 2001 brachten de boodschap dat de visie van Fukuyama over 'het einde van de geschiedenis' op het absurde af verkeerd was. De wereld is nog altijd gevaarlijk. Bestrijding van armoede is een belangrijk onderdeel van de oplossing.''

In dit tijdperk van globalisering is het tijd om een globaal sociaal beleid te vormen. ,,Instabiliteit in Congo heeft enorme repercussies voor onze veiligheid. En dan zwijg ik nog over Irak.'' Annan dringt dan ook aan op een grotere rol voor een versterkte VN-organisatie in het voorkomen of oplossen van crisissen en in de vredesopbouw in post-conflictsituaties. Dat laatste moet gebeuren via de oprichting van een Commissie voor Vredesopbouw.



De ontgoocheling (2)?

Nog niet iedereen heeft de boodschap begrepen. Een paar dagen voor het begin van de top ziet het er niet bepaald goed uit voor de Millenniumdoelstellingen. Onder druk van de VS staan alle verwijzingen naar de Millennium Development Goals tussen haakjes in de vierde ontwerptekst die dinsdag werd verspreid (zie foto). Washington trekt de Millenniumverklaring van 2000 niet in twijfel, wel de concrete uitwerking met ultimatums die in de jaren daarna eraan gekoppeld werden. En volgens een hoge VN-medewerker is het de VS vooral te doen om paragraaf 23 over de financiering van ontwikkelingshulp. Washington mag dan al tijdens de top in Monterrey zijn handtekening gezet hebben onder de doelstellingen om op termijn 0,7 procent van het bnp aan ontwikkelingshulp te besteden, het wil die verbintenis niet zien opduiken in de nieuwe verklaring.

De ontwikkelingslanden verzetten zich dan weer tegen te expliciete bewoordingen over het belang van goed bestuur als absolute voorwaarde voor duurzame ontwikkeling. Recente voorbeelden als Zimbabwe of Congo maken dat meer dan duidelijk. Het geeft geen zin om financiële hulp te geven aan regimes die door en door corrupt zijn.

Het wordt afwachten hoeveel van de oorspronkelijke tekst overeind zal blijven. Daarna moet blijken of het opnieuw bij ronkende verklaringen blijft of niet. Annan formuleerde al in zijn rapport In Larger Freedom waar het op staat: ,,De wereldgemeenschap moet beslissen of dit moment van onzekerheid de voorbode vormt van grotere conflicten, grote ongelijkheid en de erosie van de rechtsstaat, dan wel aangegrepen wordt om de instellingen voor vrede, voorspoed en mensenrechten te vernieuwen. De actie moet nu komen.''


10/09/2005 Bart Beirlant

©Copyright De Standaard

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB