Doek valt over First Rekening


BRUSSEL - Gebrek aan transparantie, gevaarlijke beleggingen en zwak management brachten Ethias in de problemen. De tol heet nationalisatie.


De nationalisatie van Ethias betekent het einde van het Ethias zoals het vanaf 1920 het levenslicht zag en jarenlang bekend was als 'de Omob' of de verzekeraar van de ambtenaren. Ethias was op vele fronten een eigenaardig bedrijf. Voor eerst al door de juridische structuur. De groep was een zogenaamde 'onderlinge verzekeraar'.

Dat is een vereniging van personen die overeenkomen om zich onderling te verzekeren en de last van de geleden schade onder elkaar te verdelen. Daartoe vormen de leden een fonds dat gestijfd wordt door bijdragen. In deze formule is ieder zowel verzekeraar als verzekerde en is er geen maatschappelijk kapitaal noch aandeelhouders die moeten worden voorgoed.

De onderlinge is zeg maar een variant op de 'coöperatieve' gedachte van spelers als Cera en destijds Bacob. Bij Ethias is de structuur allesbehalve een recept voor goed bestuur gebleken. De tot voor kort circa 60bestuurders in huis waren dat ook niet.

Door dat de instelling niet beursgenoteerd was, hoefde de verzekeraar bovendien geen kwartaalresultaten te publiceren die nauwgezet onder de loep worden genomen door analisten en aandeelhouders. Samen met de sterk gepolitiseerde structuren van Ethias, dat historisch sterke banden heeft met vooral de Luikse PS en de SP.A (zie inzet hiernaast), zorgde dat alles er jarenlang voor dat de verzekeraar voor de buitenwereld altijd al een zwarte doos is gebleven.

Ethias getrooste zich nog wel de moeite voor een jaarlijkse persconferentie over de resultaten maar het was duidelijk niet de bedoeling dat iemand er veel wijzer door werd. Guy Burton, de directeur-generaal van Ethias, was niet bepaald een begenadigd cijferaar, wat de problematiek nog scherper stelde.

Ethias mocht dan wel een onderlinge zijn, ook voor haar golden toch de wetten van de zwaartekracht. In de sector maar ook klanten van Ethias maakten zich de afgelopen maanden in toenemende mate bezorgd over de financiële sterkte van Ethias.

Dat had te maken met twee grote problemen. De afhankelijkheid van één belangrijk commercieel product, de First Rekening en de afhankelijkheid van één belangrijke beleggingsparticipatie: Dexia.

Ethias heeft 88miljoen aandelen Dexia in portefeuille waar van de waarde sinds maart vorig jaar flink aan het afnemen is. Het probleem Dexia voor Ethias werd onlangs nog groter doordat Ethias deelnam aan de herkapitalisering door de overheid en privé-aandeelhouders van de Belgisch-Franse bank. Ethias kocht begin oktober ruim 15miljoen aandelen bij tegen 9,9 euro per stuk.

Niemand begreep die beweging want het was een publiek geheim dat de verzekeraar de middelen daartoe niet had. Zowel door de koersval door Ethias als het opduiken twee weken daarvoor van verliezen op Lehman Brothers (zo'n 120 miljoen).

Alleen al op de recentste aankoop Dexia-aandelen, heeft Ethias een latent verlies van 80miljoen euro. Het verlies op de historische participatie (circa 74 miljoen aandelen) is niet bekend. In 2003 heeft Ethias al eens om zijn balansen op te smukken een deel van zijn aandelen geherwaardeerd tot 15 euro per aandeel.

Op de beurs noteerde Dexia in maart vorig jaar nog tegen 24,8 euro per aandeel en gisteren was dat nog maar 4,54 euro. Dat betekent dat de 74 miljoen oude Dexia-aandelen van Ethias tussen maart vorig jaar en nu anderhalf miljard euro minder waard zijn geworden.

Als men weet dat Ethias eind vorig jaar een geconsolideerd eigen vermogen had van 1,7 miljard euro is het duidelijk dat de groep met een gat in de boeken zat. Opvallend was dat Ethias vorig jaar 300 miljoen euro herwaarderingsmeerwaarden in de boeken nam. Zonder die ingreep, was het eigen vermogen gezakt tegenover het jaar er voor.

Toch bleef Ethias staalhard ontkennen dat er een probleem was. Wie zou de groep durven tegenspreken? Het is evident dat na deze nieuwe noodoperatie er vragen gesteld zullen worden aan de controledienst der verzekeringen (CBFA) en aan de auditoren van Ethias.

Tot aan het interview van directeur-generaal Guy Burton aan de Franse krant La Tribune was het gerucht van het gat in de boeken van Ethias slechts een gerucht, maar vrijdag gaf Burton toe dat 1,5 miljard euro nodig was om niet onder voogdij geplaatst te worden en 3 miljard euro om verder te kunnen groeien.

Na de reddingsoperatie van gisteren valt op dat de leden geen geld op tafel leggen voor de doorstart van Ethias en dat er slechts 1,5 miljard opgehoest wordt door de overheid. Terzelfder tijd wordt de beleggingsstrategie van Ethias aangepast.

Tweede groot probleem van Ethias was de First Rekening: het product waarop Ethias Leven draaide. De premies van Ethias Leven piekten in 2005 op bijna 4 miljard euro. Ethias bleek in staat om op zijn First Rekening een hoger rendement te halen dan concurrenten. Volgens insiders was dat doordat ze meer risico's namen met hun beleggingsportefeuille. Ethias belegde ook zoals zoveel in gestructureerde producten zoals CDO's in de hoop extra rendement te boeken. Die jacht op extra rendement nam nog toe toen de overheid enkele jaren geleden besloot 1,1% belasting te hebben op nieuwe instroom van tak-21-producten (levensverzekeringen met gewaarborgd rendement) te belasten. Daardoor stokte de instroom van vers geld en werd de uitdaging van Ethias om met First beter te doen dan bankproducten, nog groter. Ethias zelf verdiende er geen geld aan: geen instap- en uitstapkosten en minimale beheerskosten.

Het gedurfd beleggingsbeleid (sommigen spraken van de vlucht vooruit), de hoge afhankelijkheid van één participatie (Dexia) het gebrek aan transparantie en slecht bestuur waren een recept voor problemen. De val van Ethias betekent meteen ook de val van de First Rekening die gaandeweg uitgedoofd zal worden.

Hoe ziet de toekomst van Ethias er uit? Een toenadering tot Dexia kan opnieuw dichterbij komen. Zeker als Dexia een oplossing zou vinden voor het Amerikaanse FSA en de groep zou splitsen in Dexia Belux. Sinds 2000 zijn beiden wel nadrukkelijker elkaars concurrent maar allebei komen ze verzwakt uit de crisis wat een huwelijk opnieuw actueel kan maken. De overheden hebben daartoe de sleutel in handen.


DS, 21-10-2008 (Nico Tanghe)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB