Frankrijk wint slag om Nobelprijs van de VS


BRUSSEL - Door de Nobelprijs geneeskunde toe te kennen aan twee Franse virologen heeft Stockholm een definitieve streep getrokken door de claim dat Amerikanen als eersten het aidsvirus hebben ontdekt.


'Ze zullen content zijn in Parijs', zegt de Antwerpse aidsexpert Bob Colebunders (ITG, UA) over de Nobelprijs geneeskunde, die gisteren aan Luc Montagnier en Françoise Barré-Sinoussi werd toegekend. 'Het Pasteurinstituut heeft wel vaker in zijn geschiedenis Nobelprijzen gehaald, maar nu was het toch al een hele tijd geleden.'

Dat de twee Franse aidsontdekkers de Nobelprijs krijgen zonder dat hun Amerikaanse concurrent Robert Gallo (van het National Cancer Institute) in de eer deelt, moet een slag in het gezicht van de Amerikanen zijn. Jarenlang ruzieden de labhoofden Luc Montagnier (Pasteur) en Bob Gallo (NCI) over wie als eerste het aidsvirus had gevonden. Inzet waren, behalve de eer en de quasi zekere Nobelprijs, de te verwachten royalty's op de aidstests.

Er was een interpresidentieel overleg voor nodig om de boel te sussen. Jacques Chirac en Ronald Reagan haalden de National Institutes of Health en het Institut Pasteur over om de royalty's en de eer te delen. Wetenschappelijk kwam later onomstotelijk vast te staan dat Montagnier en Barré-Sinoussi het aidsvirus inderdaad als eersten hadden ontdekt. In de langlopende ruzie heeft het Nobelcomité nu ondubbelzinnig de kant van de Fransen gekozen -hun persmededeling maakt van Gallo geen gewag.

Toch heeft de intercontinentale ruzie er zeker toe geleid dat deze Nobelprijs veel later is toegekend dan iedereen in het veld had verwacht, meent Colebunders. Ook Montagnier zelf wist dat en hij baalde ervan. 'Als we de prijs ooit nog krijgen, dan zal het te laat zijn', zei hij in 2002 in het Amerikaanse vakblad Science, toen de ruzie met Gallo nog vers in het geheugen lag. 'Als we hem eerder hadden gehad, dan hadden we zwaarder kunnen wegen op de hulpacties voor Afrika.'

Dat herhaalde Montagnier gisteren niet. Wel zei hij dat hij de prijs graag ook naar Gallo had zien gaan. 'Hij verdiende hem evenzeer als wij tweeën', zei hij aan het persbureau AP. Ook Barré-Sinoussi, op doorreis in Cambodja, liet de discussie liever rusten, al kon ze niet nalaten te zeggen dat de bekroning 'een goede zaak was voor de Franse wetenschap'.

'Dat we het aidsvirus nu heel goed doorgronden, is zonder meer de verdienste van Barré-Sinoussi en Montagnier', zegt Colebunders. 'Zonder hun ontdekking hadden we nu geen aidstests of virusremmers gehad. Alleen een vaccin ontbreekt nog steeds. Wie dát vindt, krijgt de volgende Nobelprijs.'

Over de toekenning van de (halve) Nobelprijs aan de Duitse viroloog Harald zur Hausen zal minder controverse rijzen. Zur Hausen bedacht als eerste dat besmetting met papillomavirussen tot baarmoederhalskanker kan leiden, een ziekte die jaarlijks naar schatting een half miljoen vrouwen krijgen en die aan ruim de helft van hen het leven kost. 'Dankzij Zur Hausens ontdekking konden we screeningsprogramma's opzetten', zo reageert Marc Arbyn van het Wetenschappelijk Instituut van de Volksgezondheid in Brussel per e-mail op de bekroning. 'En ze heeft tot de ontwikkeling van vaccins geleid.'

De bedrijven GlaxoSmithKline en Merck hebben vaccins op de markt die tegen sommige stammen van het papillomavirus beschermen.


DS, 07-10-2008 (Hilde Van den Eynde)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB