Waarom lopen onze zenuwbanen gekruist en bestuurt onze linker hersenhelft de rechter lichaamshelft en vice versa?


De zoektocht naar de oorzaak van het gekruiste verloop van onze zenuwen houdt wetenschappers al lang bezig en tot nu toe is er niet echt een eenduidig antwoord gevonden, zegt neurochirurg Dirk De Ridder van de Universiteit Antwerpen. 'De meest aannemelijke hypothese is dat zenuwbanen gekruist zijn gaan verlopen nadat ogen met lenzen zijn ontstaan'.


'In het beeld dat door een lens het oog binnenkomt, zijn links en rechts omgewisseld, evenals boven en onder. De hersenen moeten daaruit een correcte weergave van de werkelijkheid construeren.' Dat kan op verschillende manieren. 'De meest eenvoudige manier is het beeld naar de tegenovergestelde hersenhelft te sturen zodat het beeld in de hersenen terug met de werkelijkheid overeenstemt. Als de zenuwen niet gekruist zouden lopen, zou het meer moeite kosten om een juist beeld te construeren, en de natuur probeert altijd met zo weinig mogelijk energie, zoveel mogelijk resultaat te behalen.'

Bij de meeste dieren zoals vissen en kikkers, wordt het beeld in de hersenen geconstrueerd zonder overlappend gezichtsveld, waarbij het beeld van de omgeving bestaat uit twee samengevoegde beelden, een van het linker- en een van het rechteroog. Voor dieren met een overlappend gezichtsveld is de aanpassing minder belangrijk, omdat het beeld in dat geval op een complexere manier wordt geconstrueerd, maar ze is in de evolutie wel bewaard gebleven.

Maar niet alleen de optische zenuwen lopen gekruist. 'Ook de gevoels- en gehoorbanen kruisen, om alle externe informatie op dezelfde plaats te laten toekomen.' Doordat de motorische zenuwen eveneens kruisen, worden bewegingen van de linkerhelft van ons lichaam gestuurd door onze rechter hersenhelft en omgekeerd. 'Dat is een gevolg van de eerste aanpassing, en heeft te maken met de noodzaak om snel te vluchten voor gevaar', legt De Ridder uit.

'Neem bijvoorbeeld een kikker. Stel dat die gevaar ziet links van zich, en dus met zijn linkeroog. Die informatie wordt als gevolg van de gekruiste optische zenuwen in de rechter hersenhelft verwerkt. Om snel te kunnen vluchten is het het eenvoudigst dat de prikkel die naar zijn spieren wordt gestuurd ook in die hersenhelft vertrekt. Om van het gevaar te vluchten, moet de kikker zijn linker voor- en achterpoot strekken. Dus moeten de zenuwbanen kruisen van zijn rechter hersenhelft naar zijn linker lichaamshelft.'

'Een gekruist verloop van de motorische zenuwen vinden we terug bij alle dieren die ledematen hebben', aldus De Ridder. 'Het komt ook al voor bij dieren met “pseudoledematen,, zoals bijvoorbeeld roggen met hun grote vinnen. Bij vissen vinden we alleen gekruiste optische zenuwen. Als een vis links van zich gevaar ziet, moeten spieren aan de rechterzijde van zijn lichaam worden samengetrokken om te vluchten. Kruisen is dan niet nodig.'

Het gekruiste verloop van optische en motorische zenuwen is dus zowel verbonden met het gebruik van ogen met lenzen als met de manier waarop dieren met ledematen zich voortbewegen. De aanpassing is dan ook vermoedelijk ontstaan op het moment dat vissen op het land begonnen te leven en ledematen ontwikkelden.


DS, 31-01-2008 (Dirk VandeVondele)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB