Hypotheekcrisis slechts de eerste schok


Amsterdam, 14 jan. De beurzen zetten zich deze week schrap voor de jaarcijfers van de grote Amerikaanse banken. Daaruit moet blijken hoe groot het effect van de kredietcrisis werkelijk is.


Met angst en beven wachten de effectenbeurzen deze week op de jaarresultaten van vijf grote Amerikaanse banken: Merrill Lynch, Citigroup, Washington Mutual, Wells Fargo en JP Morgan Chase.

Waar is James Stewart als je hem nodig hebt? De hoofdrolspeler in de klassieke tranentrekker It’s a Wonderful Life gaat als bankier bijna failliet als iedereen in het stadje waar hij woont tegelijkertijd zijn geld komt ophalen. Door zijn overtuigingskracht, zijn goede naam en bovenal zijn vrouw en vrienden wordt zijn ondergang voorkomen.

Het kost menig kijker moeite het aan het einde droog te houden, maar de komende week zullen in de echte bankenwereld andere emoties spelen dan sympathie. Want zo prudent als Stewart zijn de bankiers van nu al lang niet meer. Met angst en beven wachten de effectenbeurzen deze week op de jaarresultaten van vijf grote Amerikaanse banken: Merrill Lynch, Citigroup, Washington Mutual, Wells Fargo en JP Morgan Chase. De grote vraag is hoeveel verliezen zij zullen rapporteren als gevolg van de Amerikaanse hypotheekcrisis. De nood is hoog. Zowel Merrill Lynch (met een verwachte afschrijving van 15 miljard dollar) als Citigroup onderhandelde de afgelopen dagen over een nieuwe aanvulling van hun gedecimeerde vermogen. Daarbij zou het gaan om miljardeninjecties van staatsinvesteerders uit China, Saoedi-Arabië en Koeweit.

Bill Gross, de topman van het Amerikaanse obligatiefonds Pimco en een van de invloedrijkste commentatoren op Wall Street, haalde vorige week in zijn maandelijkse nieuwsbrief It’s a Wonderful Life (de film draait dezer dagen in het Amsterdamse Filmmuseum) aan als voorbeeld van hoe de huidige banken zijn veranderd. Niets is meer wat het lijkt, zegt Gross. Banken zijn ‘schaduwbanken’ geworden, die de minimumeisen die aan hun vermogen worden gesteld, hebben ontdoken door hun verplichtingen door te verkopen.

Dat dit fout kan gaan onderstreept de hypotheekcrisis, voor de gevolgen waarvan de beurzen zich deze week schrapzetten. Maar het kan heel goed zijn dat er nóg een schok aankomt. Economen van ING waarschuwden vorige week onder meer voor de Amerikaanse markt voor commercieel vastgoed. Zowel deze bank als Gross ziet risico’s in een van de grootste schaduwmarkten die de afgelopen vijftien jaar zijn ontstaan: de zogenoemde credit default swaps (cds). Dat zijn financiële instrumenten waarbij de uitgever van de swap de bezitter van een bedrijfsobligatie verzekert tegen de mogelijkheid dat het bedrijf in gebreke blijft. Deze markt is volgens de laatste telling van de Bank voor Internationale Betalingen 42.580 miljard dollar groot – zo’n beetje de omvang van de hele wereldeconomie.

Als de VS in een recessie komen en er bedrijven in een gangbaar tempo omvallen, dan is het volgens Gross waarschijnlijk dat er voor 500 miljard aan cds’en moet worden uitgekeerd. Maar net als bij de Amerikaanse hypotheekcrisis is deze markt volledig ongestructureerd.

Ook hier is handel op handel gestapeld, en is helemaal niet duidelijk of de uitschrijvers van de cds’en wel kunnen uitbetalen als het moet – en wie aan het einde van de keten blijken te zitten. Gross ziet de mogelijkheid dat de helft van het schadebedrag, zo’n 250 miljard dollar, in een zwart gat verdwijnt. En dat is net zoveel als de geschatte schade van de hypotheekcrisis.

ING houdt er rekening mee dat de markt voor cds’en dit jaar in Europa beduidend kan verslechteren. De Itraxx-index, die de schuldverzekering voor kredietwaardige Europese bedrijven bijhoudt, staat nu rond de 60 basispunten, wat betekent dat het 60 euro kost om 10.000 euro aan schuld te verzekeren. De ING’ers denken dat dit bij gunstige economische omstandigheden wel zo zal blijven, maar gaan er bij een zware recessie van uit dat de kosten kunnen stijgen tot 200 euro. De Itraxx-crossoverindex, die minder kredietwaardige Europese bedrijven bijhoudt, kan dan volgens de bank stijgen van rond de 400 basispunten (400 euro per lening van 10.000 euro) nu naar tegen de 1.000 basispunten.

Gross denkt dat de markt voor cds’en eigenlijk nooit goed getest is, en deel uitmaakt van de piramidestructuur die banken door de jaren heen in het leven hebben geroepen. Tel daar bij op de risico’s van bijvoorbeeld commercieel vastgoed en creditcardleningen, waar net als bij hypotheken een grote schaduwmarkt op is gebouwd, en het wordt begrijpelijk waarom de beurzen niet geheel gerust zijn op 2008. „De consensus over de omvang en duur van de kredietkrimp in 2008 loopt het risico veel te optimistisch te zijn”, stelt ING. Dat lijkt te veranderen. De AEX-index schommelde vanmorgen na een duikvlucht vorige week op een niveau van 482 punten. De nervositeit voor de jaarcijfers van de Amerikaanse banken geldt niet alleen voor de omvang van de verliezen en afschrijvingen over 2007. Veel meer gaat het om de onzekerheid over wat er dit jaar nog komen gaat.


NRC, 14-01-2008

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB