'We moeten veranderen, of sterven'


PARIJS - Mondialisering, migratie en vergrijzing schreeuwen om een krachtig standpunt van de Franse socialisten. Maar de partij heeft de grootste moeite om zich te vernieuwen.


Een jaar geleden leek de 54-jarige Ségolène Royal voorbestemd om als eerste vrouw tot president van Frankrijk te worden gekozen. Ze overvleugelde haar rivaal Nicolas Sarkozy in peilingen en media-aandacht.

Uiteindelijk haalde ze in mei in de tweede ronde 47% van de stemmen. Wel 17miljoen kiezers, maar ze hield er niet eens het onbetwiste leiderschap van de Parti Socialiste aan over, zoals haar voorganger Lionel Jospin na zijn eerste nederlaag in 1995. In een interview met Le Parisien vorige vrijdag maakte ze duidelijk dat ze wel degelijk het leiderschap van de PS ambieert - wat tot boze commentaren van een aantal partijbonzen leidde.

Hoe is het mogelijk dat Royal zoveel problemen heeft om haar leiderschap te vestigen? Niet Ségolène Royal is het probleem van Frans links, maar de Parti Socialiste zelf, zegt Manuel Valls, parlementslid, burgemeester van de Parijse voorstad Evry en een van de opkomende veertigers in de partij. 'De PS heeft de afgelopen jaren geen keuzes gemaakt over wezenlijke politieke vraagstukken. Dat is ons opgebroken in de verkiezingen. Ségolène Royal heeft het naar omstandigheden goed gedaan.'

Volgens Valls staat de Parti Socialiste niet alleen in haar worsteling: 'Links verkeert mondiaal in crisis over zijn identiteit.' Mondialisering, vergrijzing en migratie vragen om een vernieuwing van het progressieve gedachtegoed. Maar Frans links ligt wel vér achter, vindt Valls. 'Het is ongelooflijk, maar de PS heeft niet eens een standpunt over immigratie.'

De onvrede over de inhoudelijke stagnatie wordt gedeeld door tal van veertigers in de PS, die graag zo snel mogelijk een aflossing zien van de generatie van vijftigers en zestigers die de partij nu tien jaar leidt. Ze dringen er om te beginnen op aan om af te rekenen met François Hollande, die de partij tien jaar heeft geleid, maar eigenlijk nooit meer dan een tussenpaus is geworden. Hij vertrekt in 2008.

Potentiële opvolgers zijn, volgens linkse barometers als de krant Libération, Ségolène Royal en de Parijse burgemeester, Bertrand Delanoë. Maar juist die twee zwaargewichten nemen nauwelijks inhoudelijk stelling in het debat over de linkse vernieuwing. Delanoë is op verkiezingscampagne om in maart herkozen te worden in Parijs.

Ségolène Royal, de afgelopen maanden veel bekritiseerd om haar afwezigheid in het politieke debat, bereidde eind december haar comeback voor met een boek. Onder de mierzoete titel Ma plus belle histoire, c'est vous herhaalde ze vooral haar klachten over gebrek aan steun van de partij tijdens de campagne en over de extra kritische behandeling die haar ten deel zou zijn gevallen omdat ze vrouw is. Ze belooft haar kiezers dat ze eens succes zal boeken. Aan haar politieke programma wijdt ze evenwel maar één zin: ze zal 'altijd aan de kant van de slachtoffers staan'.

Royal werd na de nederlaag in mei mikpunt van kritiek. Het hardst was ex-premier en ex-verliezend presidentskandidaat Lionel Jospin. Onder het kopje 'Diepere achtergronden van de mislukking' schreef hij in zijn boek Impasse: 'De belangrijkste reden voor de nederlaag van Ségolène Royal is zij zelf.' Volgens Jospin beging zij de fout haar campagne niet te baseren op de grote politieke thema's, 'maar op zichzelf en op de bijzondere relatie die zij verondersteld werd te hebben met de Fransen'.

Verwijten volgden over en weer. Royals adjudant Julien Dray stelde vast dat Royal als kandidate juist 'geboren is door de mislukking van Lionel Jospin' en het onvermogen van de socialistische leider tussen 2002 en 2007 om conclusies uit die nederlaag te trekken. Volgens Dray staat de PS nu voor de afgrond: 'We moeten veranderen, of sterven.'

Veranderen, dat wil iedereen in de PS wel. Maar hoe? Volgens Dray moet er eerst overeenstemming komen over nieuwe ideeën, voor er een nieuwe leider wordt aangewezen. Volgens Jospin zou een nieuwe groot-linkse partij uitkomst bieden, waarvan mogelijk ook de trotskistische splinters deel zouden uitmaken. Royal lijkt nog steeds erg graag op eigen houtje te opereren: dicht bij de mensen, en volgens haar critici te los van wat anderen in de partij willen.

Anderen willen niet wachten tot zulke jaren oude debatten zijn beslecht. 'Zonder sterke leider die zijn eigen ideeën volgt, lukte het niet', meent Manuel Valls, die in het verleden woordvoerder van Jospin was, maar nu afstand heeft genomen van de ex-leider.

Hoe wil Valls (45) de linkse crisis doorbreken? 'Links moet weer thema's gaan opeisen zoals autoriteit en de band met de natie.' Beheerste immigratie en een open natie, dat moeten linkse thema's zijn, vindt Valls. In de PS geldt hij met zulke ideeën vooralsnog als een dwars buitenbeentje, maar Ségolène Royal heeft intussen al eens met hem geluncht.


DS, 07-01-2008, © NRC Handelsblad (René Moerland)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB