'Congo heeft een verlichte despoot nodig'


'Sinds de verkiezingen, een jaar geleden, heeft Congo in een aantal sleutelsectoren geen enkele vooruitgang geboekt', zegt de Britse lobbyiste Laura Davis. 'Op dit moment kunnen wij niets met democratie', vult oud-minister Benjamin Mukulungu aan. 'Een verlichte dictatuur zou beter zijn.'


De vriendelijke onderwijzer Bajick Mpoyi (37), vader van vier, toont in Ngaba, een volkswijk in Kinshasa, de woonplaats van zijn gezin. 'Dit is alles. Eén kleine slaapkamer', zegt Mpoyi. 'Dit kost me vijftien dollar huur per maand. Meer kan ik me met mijn maandloon van 35 dollar niet veroorloven.'

Het kamertje wordt gevuld met een bed -niet eens een tweepersoonsbed, maar eerder een twijfelaar- en twee nachtkastjes, elk in een hoek van de kamer. Het ene kastje doet dienst als 'provisiekast', op het andere ligt het schoolmateriaal van vader Mpoyi en van de kinderen.

'Mijn vrouw en ik slapen met de twee kleinste kinderen in het bed', vertelt Mpoyi. 'Elke avond rollen we voor de twee anderen een matras uit, op de grond. Zo moet het nu eenmaal, alles is zo duur', klinkt het verontschuldigend.

Bajick Mpoyi maakt er een principe van dat de vier kinderen onderwijs genieten. Dat is in Congo allesbehalve gratis: 'De school van onze oudste kost 35 dollar per trimester, die van de andere drie 25 dollar per trimester.' Het gezin eet één keer per dag en dan vooral groenten. 'We besteden dagelijks vijf dollar aan het eten van het hele gezin', zegt de leraar. 'Of we ooit vlees eten? Een kilo vlees kost vijf dollar, dat is dus onmogelijk.'

Kinshasa is inderdaad een dure stad. Een lunch in een eenvoudige snackbar in het centrum, buiten de cités waar eten goedkoop maar niet proper is, kost je al gauw veertien dollar. Het is een consumerende, maar geen producerende stad. In het door oorlog verscheurde Congo oefent de hoofdstad een onweerstaanbare aantrekkingskracht uit op Congolezen uit het binnenland: iedereen denkt hier vlug en gemakkelijk geld te verdienen.

Door de bruisende informele economie kan dat ook enigszins, maar voedsel moet uit het binnenland worden ingevoerd en is daarom duur. In het binnenland is er eten, maar geen geld. In Kinshasa is het precies andersom.

'Na de verkiezingen van vorig jaar zijn de prijzen door de inflatie gigantisch gestegen', zegt Philippe Bronchain, economisch attaché van de Belgische ambassade in Kinshasa. 'Eind oktober 2007 stond de inflatie op twintig procent. Om de inflatie te stoppen en de wisselkoers (dollar-Congolese frank, red.) te stabiliseren, gaf de centrale bank eind april niet langer franken uit. Die koers is nu opnieuw min of meer stabiel.'

Bronchain bevestigt de enorme omvang van de informele economie in Congo: 'Het BNP bedraagt tien miljard dollar. Dat is uiteraard de officiële economie. De informele zou liefst vijftig miljard dollar waard zijn.'

De inflatie heeft het leven voor de bewoners van de volkswijken of cités het voorbije jaar nog een stuk moeilijker gemaakt, zegt Bronchain. 'Tegelijk zie je nieuwe gebouwen en meer auto's in la Gombe (het koloniale hart van het vroegere Leopoldstad en nog steeds het 'witte' centrum van Kinshasa, red.). Maar die vooruitgang is slechts schijn. De uitgaven stijgen, maar er komen geen nieuwe investeringen of nieuwe ondernemingen. Fortis bijvoorbeeld, dat hier een investering had ter waarde van vijftien miljoen dollar, trekt zich terug uit de Banque Commerciale du Congo (BCDC). Het risico dat er met die bank iets misloopt en dat dan afstraalt op Fortis, is te groot.'

Het ontwikkelde Gombe is een klein eiland in de stad, van twee op vijf kilometer groot. De rest zijn cités: volkswijken waar het er best gemoedelijk aan toe gaat, maar waar de bewoners leven zonder elektriciteit, sanitair of watervoorziening, op de koop toe ten prooi aan de gestegen voedselprijzen.

Overal in Kinshasa hoor je gemopper over de militaire uitgaven in Oost-Congo, ten koste van de sociale uitgaven voor de hoogdringende noden in de rest van het onmetelijke land. 'Vergeet niet dat president Joseph Kabila absoluut niet populair is in Kinshasa', herinnert Bronchain. 'De conflicthaard in Oost-Congo is 2.000 kilometer hiervandaan. Slaagt het Congolese regeringsleger er echter niet in om rebellenleider Laurent Nkunda te stoppen, dan dreigt de situatie in Kinshasa te ontsporen.'

Het aanhoudende geweld in Oost-Congo speelt Kabila parten, beaamt ook Laura Davis van de Britse organisatie Transitional Justice: 'Na de vorige oorlog (die afliep in 2003, red.) had hij het imago van vredestichter. De verwachtingen over hem waren zo hooggespannen. Maar een jaar na de presidents- en parlementsverkiezingen blijkt dat Congo in een aantal sleutelsectoren geen enkele vooruitgang heeft geboekt. De positieve stappen waren vrijwel allemaal cosmetische ingrepen.' De meest realistische optie voor Congo? 'Een vredevolle dictatuur', is Davis' harde oordeel.

Eigenaardig genoeg is Benjamin Mukulungu, minister van Openbaar Ambt (2001-2003) onder de eerste regering van Joseph Kabila en nog altijd lid van Kabila's partijbureau, het daar volmondig mee eens. 'Onder Mobutu zijn de staatsstructuren uitgehold', zegt Mukulungu. 'De Congolese burger is zijn verantwoordelijkheidszin kwijt. Hij neemt een afwachtende houding aan, hij kent geen discipline of stiptheid. Op dit moment kan Congo niets met democratie. Een verlichte dictatuur zou daarom beter zijn.'


DS, 28-12-2007 (Ine Roox)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

Corruptie op alle niveaus


KINSHASA - De Zuid-Afrikaanse ondernemer Piet wil in het Congolese Mbandaka een houtkapbedrijf oprichten. In Kinshasa verzamelt hij vergunningen: 'Geregeld een envelopje onder tafel. Zo gaat dat hier, hebben ze me gezegd.'


'Er is corruptie op alle niveaus in Congo', bevestigt Philippe Bronchain, economisch attaché van de Belgische ambassade. Dat blijkt ook uit de dagelijkse ervaringen. Na een lunch moeten we plots 15 dollar betalen voor een steak. De menukaart gaf nochtans 10 dollar aan. Terwijl we aten, heeft de serveerster doodleuk met een potlood '15 $' naast het gerecht geschreven.

Piet getuigt dat je in Congo kan krijgen wat je maar wil, als je er geld voor over hebt. Hij zwaait met een vergunning van het ministerie van Bosbeheer en Natuurbehoud, dat hem nota bene toelaat om in het beboste Mbandaka bomen te kappen.

'Alleen de staat kan dit land ontwikkelen, kmo's oprichten en een middenklasse doen ontstaan', zegt Pascal Rukengwa van de onafhankelijke verkiezingscommissie, die vorig jaar de verkiezingen heeft georganiseerd. 'Een jaar later wachten we nog altijd af', zegt Rukengwa. 'De ambtenaren krijgen nog steeds geen loon, de universiteitsprofessoren en verplegers staken al weken voor een loonsverhoging.'

Het eerste wat een gekozen politicus in Congo doet, is jobs uitdelen aan vrienden en familieleden, zegt Rukengwa. De burger moet beseffen dat hij de politicus verantwoordelijk kan houden: 'Door de lange dictatuur van Mobutu gedraagt de Congolees zich niet als burger, maar als slaaf.'


DS, 28-12-2007 (iro)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB