De aap op de maan


'Er zijn twee categorieën mensen die naar apen komen kijken in de dierentuin. Met de eerste groep is niks mis: die gaan gewoon rustig op een bankje zitten kijken naar het gedrag van de apen onder elkaar. Maar de andere - helaas grotere - groep probeert deel uit te gaan maken van de apengemeenschap. Probeert de aandacht te trekken, denkt contact te maken. Dat is verkeerd, want daardoor raken de dieren geprovoceerd.' Dit beweert de Nederlandse etholoog Frans de Waal, wereldwijd vooraanstaand deskundige op het gebied van primatengedrag.


De 57-jarige vrouw die twee weken geleden in de Rotterdamse dierentuin Blijdorp aangevallen werd door gorilla Bokito zal nog maanden in het ziekenhuis verblijven. Ze werd bijna honderd keer gebeten door de 180 kilo zware zilverrug. Een van haar longen bleek geperforeerd door twee gebroken ribben. Heel even was ze dus deel van de gorillagemeenschap waarbinnen flink gevochten kan worden. Ze werpt zich op als een ondankbaar slachtoffer en dient een schadeclaim in. Wie was het slachtoffer van wie? Stel je eens voor: een oude vrouw die een paar keer per week voor je raam gaat staan, kusjes op het glas geeft, die verliefde blik, die verlangende ogen. Ik zou ook opspringen en bijten.

Het is haar eigen schuld.

Toch neemt de dierentuin de volledige verantwoordelijkheid van de ontsnapping van de aap op zich en is bereid geleden schade te vergoeden. Sinds vrijdag is er folie op de ruiten geplakt van het binnenverblijf van Bokito. Ook is er camerabewaking om de gedragingen van de gorilla's en bezoekers goed te kunnen observeren. Men wordt aangespoord de dieren niet van korte afstand in de ogen te kijken omdat dit als bedreigend wordt ervaren. Er worden zelfs aan bezoekers 'Bokitokijkers' rondgedeeld met kijkgaatjes waardoor de apen mogelijk niet worden geïntimideerd.

Ik had ooit een vriendinnetje met veel blond haar en grote borsten. Alle mannen keken naar haar om. Julia was een heel beschaafd meisje. Op een dag gingen we naar Artis en liepen we langs een kooi met een paar donkere gorilla's. Ze gingen opgewonden voor Julia staan en begonnen hun kruis te betasten. Binnen een paar tellen spoten ze in Julia's richting. Een kwestie van instinct. Ze was helemaal in de war. Ze vond het vreselijk dat ze werd gereduceerd tot een seksobject. Opeens was haar duidelijk dat mannen en apen weinig van elkaar verschillen. Hiertoe dient de dierentuin. Om meer over de mens te weten te komen.

Ook de uitbraak van gorilla Bokito is een gezonde actie van een gezonde aap. Over hem wordt nu gesproken alsof hij een ontsnapte crimineel is. Inderdaad. Als je het op de keper beschouwt zijn dierentuinen gevangenissen, maar wel voor wezens die niets misdaan hebben. En anders dan gevangen mensen wordt hen weinig privacy vergund. Waarschijnlijk zijn ze eraan gewend. Omdat hun ouders en grootoudres ook niets anders kenden dan het leven in kooien voor de ogen van pottenkijkers. Misschien bezitten dieren de boeddhistische wijsheid dat vrijheid in gevangenschap mogelijk is.

In de week dat Bokito toesloeg werd Frans de Waal door het tijdschrift Time Magazine uitgeroepen tot een van honderd meest invloedrijke personen ter wereld. Op basis van zijn uitgebreide onderzoek naar het gedrag van mensapen toont hij steeds opnieuw aan dat moreel gedrag niet alleen inherent is aan de mens en zijn beschaving, maar dat primaten deze eigenschappen ook bezitten. De aap in ons en De aap en de sushimeester laten zien dat er grote samenhang bestaat tussen het gedrag van mens en dier.

Volgens De Waal was Bokito hogelijk door zijn slachtoffer geïrriteerd. Ze kwam bijna dagelijks naar de gorilla kijken en meende dat de aap tegen haar lachte. 'Dat is een grote, fundamentele fout. Dieren lachen nooit. Lippen optrekken is een dreiging. De gorilla, die in zijn puberjaren is, heeft zich met toenemende ergernis afgevraagd waarom deze vrouw zich niet bij zijn eigen harem voegde.'

Nadenken over de arme Bokito werpt vragen op. Zijn dierentuinen eigenlijk niet hopeloos uit de tijd? Of ze recht van bestaan hebben hangt af van het antwoord op de volgende vraag: zijn dieren minderwaardig aan mensen? Zolang we dieren blijven opeten, verwerken, misbruiken is dat antwoord bevestigend en zullen ook de dierentuinen blijven bestaan. Je moet wel echt verlicht zijn om te kunnen denken: mogen alle wezens vrij en gelukkig zijn. Als je deze gedachte doorvoert gaan alle kooien open en wordt de mens een vegetariër die zich geheel wijdt aan de liefde. Een bezoek aan de bonobo's in de dierentuin is in dat kader een leerzame ervaring. Liever dan ruzie te maken vrijen deze apen met elkaar. Ook hiertoe dient de dierentuin: dieren geven het goede voorbeeld.

Oscar van den Boogaard is schrijver.


DS, 04-06-2007

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

Het is wel erg natuurlijk wat er met die vrouw gebeurd is en we zouden er eigenlijk niet mee moeten lachen, maar dat was toch moeilijk toen ik het volgende las op het net :

Bokito doet zijn relaas.

Gorilla Bokito die afgelopen vrijdag een vrouw zwaar verwondde, doet vanuit zijn verblijf in Blijdorp zijn relaas. De 23-jarige Laaglandgorilla uit
Berlijn zegt dat hij heerlijk lag te relaxen in het zonnetje toen zijn dag
werd verpest door een 57-jarige vrouw uit Zoetermeer. "Ik lag dus heerlijk in het zonnetje toen dat wijf weer voor mijn verblijf stond. Kijk, normaal hou ik wel van een teefje dat mijn aandacht wil, maar van 57-jarige mensen ben ik dus niet gediend he. Ik heb wel een reputatie die ik hoog moet houden."

Bokito neemt de vrouw verder niets kwalijk. Hij is wel gewend dat hij moeilijk van vrouwelijke aandacht af komt. "Maar ja, vrijdag ging ze dus iets te ver. Plotseling gingen er een paar kleine ventjes stenen naar mijn kop gooien. Ik had al vaker bij de directie aangekaart dat er eens gesproken moest worden over een dierentuinwet, maar ja, veel gelul in de politiek, maar voorlopig blijft dat stenen gooien maar doorgaan. Nou zag ik dus ook nog eens dat wijf weer naar me lachen en dat was de spreekwoordelijke druppel."

Bokito nam een enorme aanloop en sprong 3,5 meter over de sloot die hem van het publiek moest scheiden. "ja, leuk zo'n greppel, maar ik had dus al lang door dat ik daar wel overheen zou komen. Luister, die verzorgers zijn allemaal toffe peren, snijden je appeltjes, wassen wat bananen, dus ik blijf al jaren netjes op dat eiland zitten. Maar ja, Feyenoord had ook al een kutseizoen, dus ik was net wat geprikkelder dan normaal. En als je dan hoort dat ze Co Adriaanse willen halen, zo'n griet je lastig blijft vallen, die dierentuinwet op zich laat wachten en van die koters stenen gooien, dan ga je! Je bent een Rotterdamse zilverrug of niet!"

Na zijn sprong greep Bokito de 57-jarige vrouw en verwondde haar ernstig. "Ernstig, ernstig, kijk, zij wil aandacht van een gorilla. Dan geef je die op een gorillawijze, is het weer niet goed. Toen ik door had dat ze niet zo goed reageerde op mijn antwoord ben ik netjes van haar afgestapt en naar de kantine gelopen om een pilsje te drinken. Toen ik daar aankwam bleek dat ze de tap hadden dichtgegooid. Ja, dan breekt er echt iets."

Bokito werd door een dierenarts verdoofd, nadat hij eerst een chaos had aangericht in het cafetaria. "Ook weer zo'n reactie. Als ze me nou netjes hadden gevraagd of ik terug naar dat eiland had willen lopen had ik dat ook wel gedaan. Nee hoor, schieten ze gelijk weer zo'n pijl in je reet."

Bokito is erg boos en overweegt een schadeclaim in te dienen. "Luister, ik ben helemaal niet moeilijk. Maar je moet goed begrijpen, eigenlijk hoor ik in het regenwoud in Afrika te wonen, daar heerst een hele andere cultuur. Dat moet je respecteren. Maar goed, ik ben redelijk geintegreerd. Maar dat vrouwen zo respectloos met je omgaan doet pijn, heel veel pijn. Ik overweeg dan ook een flinke claim in te dienen voor de opgelopen emotionele schade."

Ook diergaarde Blijdorp zal meer van Bokito horen. "Ja, ook hen neem ik het een en ander kwalijk. Ik vind dat ze best een limiet mogen stellen op de kwantiteit en kwaliteit van de bezoekers die langs komen. Het is toch van de zotte dat sommige mensen iedere dag langskomen? Op den duur word je daar toch knettergek van. Het is dat mijn schoonmoeder nog ergens in Kameroen door de bossen rent, maar voor je het weet staat die hier ook voor de deur."

En ook Feyenoord kan een claim verwachten. "Ja, zij ook. Het is al geen lolletje om hier te zitten in dat druilerige Rotterdam, maar dat wanbeleid in de Kuip is ook niet normaal. Dat maakt de zondag, als het al drukker is in de diergaarde, niet leuker. Steeds meer Feyenoorders gaan op zondag liever naar Blijdorp dan naar de Kuip. Bedankt! En dan mag ik wel een uit het regenwoud komen, van Bosz hou ik niet!"

__________________
"De jeugd van tegenwoordig houdt alleen maar van luxe, heeft slechte manieren en veracht de autoriteit.
Zij heeft geen respect voor oudere mensen. De jeugd verpraat de tijd terwijl er gewerkt moet worden, schrokt bij de maaltijden het voedsel naar binnen, legt de benen over elkaar en tiranniseert de ouders..."
- Socrates, 2400 jaar geleden... -