De natuur als spektakelstuk


Rotterdam, 24 nov. De Britse BBC zet gewoon natuurdocumentaires op prime time. De beelden van leeuwen, apen en paradijsvogels breken kijkcijferrecords.


Infraroodopnamen van een nachtelijke jachtpartij waarbij een troep leeuwen een olifant aanvalt, kindermoord bij chimpansees, een ijsbeer die het gevecht verliest met een walrus en zelf een dodelijke steek van de slagtanden oploopt. Het zijn fascinerende beelden uit de BBC-natuurdocumentaire Planet Earth, die in elf afleveringen van vijftig minuten telkens een van de natuurlijke leefomgevingen op aarde behandelt, zoals woestijnen en jungles.

Planet Earth trok dit jaar in Groot-Brittannië miljoenen kijkers en lijkt het succes van haar voorganger te gaan evenaren. Dat was de serie Blue Planet uit 2001, over het leven in de oceanen. Het eerste deel daarvan werd uitgezonden op 12 september 2001, een dag na de aanslagen op New York. Niettemin bekeken die avond twaalf miljoen Britten het programma. Normaal trekken natuurprogramma’s zo’n twee tot drie miljoen Britse kijkers, meestal mensen die langszappen en blijven ‘hangen’.

Elke aflevering van Planet Earth is een spannend verhaal. Schitterende beelden gaan vergezeld van stemmige muziek en deskundig commentaar. Dit is moderne natuurtelevisie: zo dicht mogelijk op de huid van een wild dier en volop spektakel. De makers spreken van ‘de definitieve kijk op de diversiteit van onze planeet’.

„We willen het onderwerp op een een geheel nieuwe manier in beeld brengen”, zegt Neil Nightingale, directeur van de Natural History Unit van de BBC in Bristol. „We hebben gezocht naar nieuwe diersoorten en nieuwe gedragingen van dieren die nooit eerder gefilmd zijn, en we hebben nieuwe technieken gebruikt.”

Als voorbeeld noemt Nightingale een geavanceerde, door middel van een gyroscoop gestabiliseerde camera, die onder een helikopter werd gehangen. Daarmee konden de camerateams van grote afstand haarscherpe luchtopnamen maken. „Zo konden we een jachtpartij van wolven vastleggen op een manier zoals dat nooit eerder is gedaan. Op de grond is het onmogelijk zoiets helemaal te volgen.”

Planet Earth is geheel in high-definition (HD) opgenomen, een veel hogere resolutie en beeldverversing dan de gebruikelijke filmstandaards. Hierdoor konden de dieren volgens Nightingale op veel grotere afstand worden gefilmd, waardoor ze niets in de gaten hadden. Daarnaast konden opnames gemaakt worden met een snelheid van duizend beelden per minuut. „We konden vastleggen hoe een mensenhaai uit het water springt en een zeehond grijpt en dat veertig keer vertraagd weergeven. Iets wat normaal een seconde duurt, is een shot van veertig seconden.”

Planet Earth is aan ruim dertig landen verkocht. De BBC blijft vaag over de opbrengsten, maar de Britse krant The Observer meldde dit voorjaar dat de baten geschat moeten worden op meer dan 20 miljoen pond, ruim genoeg om de kosten te dekken. „Eén van de duurste televisieproducties blijkt uiteindelijk het meest profijtelijk”, zegt Nightingale. Volgens de afgestudeerde bioloog kostte Planet Earth meer dan een miljoen Britse ponden per aflevering.

Voor Planet Earth filmden 71 cameramensen op ruim 200 locaties over de hele wereld. Dat ging met eindeloos geduld (een filmer zat een maand lang iedere nacht in een observatiehutje om het baltsgedrag van paradijsvogels vast te leggen), mislukkingen (een neerstortend ultralight vliegtuigje op de Mongoolse steppen) en gevaar voor eigen leven (een cameraman in Indonesië werd tijdens nachtopnamen van vleermuizen gebeten door een gifslang).

Het lijkt erop dat de BBC zo min mogelijk van het moeizaam verkregen en duurbetaalde filmmateriaal ongebruikt wil laten. Aansluitend aan iedere aflevering van Planet Earth volgt tien minuten met the making of. Naast de serie zijn allerlei radio- en televisieprogramma’s, internetsites en boeken verschenen en volgend jaar komt er een speelfilm uit, simpelweg Earth geheten, met niet eerder vertoonde beelden.

De expliciete wijze waarop dierenleed in Planet Earth in beeld komt, leverde kritiek op. Zo bevat de serie een scène waarin leeuwen een olifant aanvallen en verscheuren. Nightingale: „Wat we lieten zien, was slechts een fractie van wat er werkelijk gebeurde. Het is dezelfde afweging die verslaggevers moeten maken in oorlogssituaties. Je moet het niet zover kuisen dat je een volledig verkeerd beeld van de natuurlijke wereld schetst. Tegelijkertijd laat je niet alle bloederige details zien, om te voorkomen dat kijkers de tv uitzetten.”


NRC, 24 november 2006

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB