BRUSSEL - In alle tienerfilms die Hollywood op ons loslaat, zijn ze te belachelijk voor woorden: de 'nerds', die veelal bebrilde, asociale jongens die wel kunnen studeren maar in geen sportploeg terecht kunnen. Wat maakt dat ze bespot worden door meer gespierde klasgenoten en natuurlijk geen meisjes kunnen krijgen. Fout, zo schrijft de Sunday Times, jongens die hun studie ernstig nemen, liggen tegenwoordig zelfs heel goed in de markt.

Wie niet weet wat er onder het Amerikaanse woord 'nerd' wordt verstaan, kan vanaf deze week terecht op een van de Vlaamse tv-zenders, waar een reality-programma van start gaat dat dergelijke ernstige, intelligente jongens confronteert met vrouwelijke schoonheden. Maar de achterliggende gedachte, dat we hier te maken hebben met twee verschillende mensensoorten, blijkt niet (langer) te kloppen.

Jongens (of meisjes, want er zijn ook vrouwelijke nerds, al krijgen die minder aandacht) die academisch succes weten te koppelen aan een open karakter en een redelijk gevoel voor mode, zijn juist de populairste groep bij hun leeftijdsgenoten. De gespierde 'jock', de in films vaak verheerlijkte aanvoerder van de football-of basketploeg, blijkt in werkelijkheid door klasgenorten vaak als een arrogante pestkop te worden gezien die probeert anderen te gebruiken.

Daniel Muijs, professor onderwijs aan de universiteit van Manchester, zegt daarover: "We hebben lang het beeld gehad dat intelligente en hard studerende jongeren als nerds worden beschouwd, maar dat klopt niet langer". Zoals blijkt uit een onderzoek aan de universiteit van Amsterdam, waarbij een kleine 300 jongens en meisjes van 14 jaar aan twee middelbare scholen werd gevraagd om de eigenschappen te noemen die ze het meest bewonderen in hun klasgenoten. Driekwart van de ondervraagden vond de vaak als 'cool' afgeschilderde, sportieve jongens arrogant en bedreigend, terwijl slechts 7 procent hen intelligentie toeschreef. Alleen hun rebels gedrag, zoals het tegenspreken van leraren of zelfs het geschorst worden, kon enige bewondering wekken. Maar de studiekoppen kregen meer respect, mede omdat meer dan de helft van hen bereid was anderen te helpen met hun huiswerk, en 59 procent van deze groep werd beschreven als 'vriendelijk'.

Volgens professor Eddy de Bruyn van de universiteit van Amsterdam wiens onderzoek werd gepubliceerd in het Journal of Adolescent Research, "hebben deze kinderen ook veel sociale intelligentie. Dit zijn geen nerds, want ze kunnen heel goed opschieten met anderen en ze begrijpen de interactie van een sociale groep".

Filosoof Alain de Botton herinnert zich andere tijden. Toen hij in de jaren '80 aan de sjieke Harrow-school studeerde, "was sportief zijn absoluut de enige weg naar populariteit. Wie academisch sterk was, liep grote kans op een pak slaag. Ik overleefde die jaren door de harde jongens aan het lachen te maken en hun huiswerk voor hen te doen. Dat dit nu is veranderd, is een triomf voor de middenklasse, die altijd al veel belang heeft gehecht aan intelligentie. Dat lijkt nu te zijn doorgesijpeld binnen het onderwijssysteem". jav