De nieuwe betutteling


NU Witse alweer zijn tweede moord heeft opgelost, zijn we gerust: het nieuwe televisieseizoen is op kruissnelheid. Niet dat het aanbod zo nieuw is. Buiten enkele accidents de parcours zijn alle gewaardeerde - of toch veelbekeken - programma's weer van de partij. Een gestrikte Bracke stelt nog steeds kritische vragen terzake, BV's zingen en swingen opnieuw op dans- en ijsvloeren dat het een lust is en Ridge zal ook de komende maanden niet finaal breken met Brooke. Bovenal kunnen we weer ongegeneerd gluren en turen naar 'echte' mensen en/in 'echte' situaties. Jawel, ook deze winter blijft de televisie gedomineerd door het reality-genre.


En toch vinden we net binnen dit genre de enige verschuiving naar iets dat nog het best kan worden getypeerd als De Nieuwe Betutteling en dat ongeveer hierop neerkomt. U en ik (want daar verwijzen die 'echte' mensen in 'echte' situaties natuurlijk naar) bakken er in ons dagelijkse leven niks van. Gelukkig heeft de televisie een arsenaal aan betweters achter de hand die, vermomd als expert en met het vingertje in de lucht, de zoekenden en vertwijfelden op het rechte pad helpen.

De kiemen daarvoor zijn vorig seizoen gelegd met de kijvende kuisvrouwen, de nanny en de droogbrood-diëtiste. Maar pas dit seizoen is de trend tot volle wasdom gekomen. Mens noch dier ontsnapt aan de aandacht van de pedante verbeteraars. U hebt een gat in de hand? Geen nood: In het rood (Vitaya) leerde vorige maandag nog aan 'gescheiden en berooide vrouwen' de centiemen tellen. Onder het mom van lieve tante dringt Kwaaie Kaat in De superhuisvrouw (Vijftv) het huis binnen van sloddervossen die vervolgens zo de mantel worden uitgeveegd dat de stofvlokken tegen de cameralens vliegen.

Ook de mannen moeten het ontgelden. Dat opa en kleinzoon onafscheidelijke kameraden zijn, mag niet baten: de kleinzoon komt er op bevel van Kaat niet meer in voor opa's woning spic en span is. Netheid boven affectie! Ruilen we dan de stofdoeken voor pampers, want hier komen de nannies die zowel bij VTM ( Supernanny ) als Vijftv ( Nanny 911 ) soelaas bieden aan wanhopige ouders. Natuurlijk kan alleen een slaafs volgen van hun onverbiddelijke dagschema en straffenplan de krijsende peuter van de totale bandeloosheid redden. Steiner draait zich om in zijn graf.

De echte hoogmis van De Nieuwe Betutteling vinden we op VT4: In De hondenfluisteraar worden een meneer en mevrouw met een diploma in Hond opgevoerd als opvoeders van viervoeters. Of is het van hun baasjes? Onversaagde eigenaars van schuimbekkende pitbullterriërs worden voor de ogen van de camera op allesbehalve fluistertoon gereduceerd tot karakterloze mislukkelingen. Een moment vreesde ik zelfs dat de fluisteraar niet de hond maar het baasje met zijn neus in de hondenpoep ging wrijven, om van zijn zelfbepaalde beslissingsmacht over leven en dood nog te zwijgen.

Vanwaar de toename aan dit soort programma's? Vanwaar hun succes? Hebben we niet genoeg aan het al bij al onschuldig voyeuristische leedvermaak dat de andere realityprogramma's ons bieden? Bij sommige lezers gaat bij het zien van het woord betutteling wellicht een belletje rinkelen. Betutteling? Is dat hetzelfde als het paternalisme dat de openbare omroep indertijd moest afzweren om zijn plaats te behouden in het medialandschap? Inderdaad, samen met het verdwijnen van een maatschappijvorm waarin mensen top down worden 'opgevoed' tot goed burgerschap, zijn ook de televisieprogramma's minder 'met het vingertje' geworden. Dat laatste was ook nodig, getuige de massale vlucht van de kijker eerst naar de Nederlandse en daarna naar de Vlaamse alternatieven.

Het is in dit verband trouwens interessant te merken dat de openbare televisie zich zodanig heeft 'herpakt' dat zij als enige ons de hedendaagse pedanterie bespaart. Maar wat is er sindsdien met de kijker gebeurd dat die nu wél weer betutteling verdraagt? Waar is de zelfbewuste consument-burger naartoe? Kan het zijn dat we ons eerst hebben ontdaan van biechtstoel en schoonmoeder om vervolgens onze zelfstandigheid op te offeren en een consultatiecultuur te omarmen?

We doen blijkbaar niets meer zonder eerst (en dit keer betalend!) advies in te winnen. Vanuit dat standpunt rijmt dit soort programma's met het succes de laatste jaren van adviesboeken allerhande. Wat het conservatisme betreft dat uit dit soort programma's spreekt, kan ik alleen maar hopen dat het om een postmoderne pastiche gaat. Voor de rest vraag ik mij af of die fluisteraar ook vogels 'doet', want de merel buiten aan mijn slaapkamerraam moet dringend leren in het weekend niet voor acht uur te fluiten.

Hilde Van den Bulck doceert mediabeleid doceert aan de Universiteit Antwerpen. De Mediawatcher verschijnt maandelijks op maandag.


DS, 23-10-2006

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB